Waarom zwarte acteurs zo lang letterlijk onzichtbaar waren

Filmmaker Barry Jenkins wilde dat Moonlight een spel van contrasten zou worden. Dus besloot Laxton de donkere scènes te filmen met slechts één lichtbron in plaats van meerdere. Op die manier kon hij op subtiele wijze het licht laten weerkaatsen op de gezichten van de acteurs. Laxtons lichtspel leverde iconische beelden op. Zoals de scène waarin Oscarwinnaar Mahershala Ali een nog piepjonge Chiron (Hibbert) in zee als een vaderfiguur in zijn armen draagt. Het zonlicht accentueert op sublieme wijze de contouren van zijn lichaam. Nog gedenkwaardiger is de nachtelijke ontmoeting tussen de dan iets oudere Chiron (Sanders) en Kevin (Jharrel Jerome), de jongen voor wie hij gevoelens koestert. Het door Laxton nagebootste maanlicht werpt een soort blauwe mantel over de twee terwijl ze een joint roken.

Daar kwam verandering in met In the Heat of the Night (ook 1967), door Wexler gefilmd. Poitier speelde een politierechercheur die het aan de stok krijgt met een racistische sheriff (Rod Steiger). Wexler besloot de twee hoofdrolspelers los van elkaar te belichten, zodat Poitiers acteerwerk goed zichtbaar zou zijn. Dat droeg bij aan het succes van de film: die werd bekroond met vijf Oscars.

Toch werd deze strategie nog geen gemeengoed. In vrijwel alle afleveringen van de immens populaire jaren 90-serie The Fresh Prince of Bel-Air lijkt het net alsof de zon constant door het dak van de villa van Phillip Banks (wijlen James Avery) schijnt. Álles is overbelicht, de cameramensen schenen in feite met schijnwerpers op de set. Terwijl het beter is de lichtbron verder achter de camera te plaatsen voor een subtieler beeld – en om te voorkomen dat je zwarte mensen lichter maakt.

Hij haalt een voorbeeld aan uit zijn eigen werk: “Ik draai nu een kinderfilm waarbij een donker en een wit meisje samen in een auto zitten. Als ik één lichtbron gebruik, is de een overbelicht of de ander onderbelicht. Ik stem mijn lichtbron nu af op de zwarte actrice en vang met een vlag licht af van het gezicht van de witte actrice, zodat zij ook goed belicht is.”

Pas toen de chocolade-industrie en de mode-industrie vanaf de jaren 70 behoefte kregen aan goede foto’s van chocoladerepen, donkere tafels en diepe nerven zijn bedrijven als Fuji en Kodak gevoeliger filmmateriaal gaan ontwikkelen, vertelt Lisse. Hierdoor werd het in beeld brengen van zwarte huid iets makkelijker. Toch bleef de mythe bestaan dat het belichten van zwarte acteurs moeilijker is. Lisse: “Als je gewend bent om witte huidtinten uit te lichten, dan kom je bij donkere huidtinten direct in de problemen.” Nieuwenhuijs: “Terwijl je met een donkere huid zelfs méér kan omdat die licht minder goed weerkaatst. Zo kun je meer spelen met contrast, meer details tonen.”

Maar er zijn ook andere oplossingen waarmee zwarte acteurs beter kunnen worden belicht. Camerapersoon Ava Berkofsky gebruikte voor Insecure reflecterende schermen en een filter op de lens, waardoor kleuren minder fel ogen en de nuance niet verloren gaat.

Hoe het eruitziet als een camerapersoon ál die middelen gebruikt, toonde Shabier Kirchner in Lovers Rock (2020): de film springt bijna letterlijk in het oog. In deze ode aan de liefde over twee jongeren die verliefd worden tijdens een zomers reggaehuisfeest begin jaren 80, steken kleurrijke outfits en zwarte gezichten prachtig af tegen de donkere woonkamer die is getransformeerd tot dansclub. De film oogt bij vlagen als een schilderij van Caravaggio, met sterk aangezette contrasten. Lovers Rock is een treffend voorbeeld van hoe het streven naar inclusiviteit de wereld verandert. Lisse: “Omdat we nu eindelijk de tools in handen hebben, kunnen we zwarte mensen op een waardige manier in beeld brengen. En daarmee ons beeldvocabulaire verrijken.”

Een langere versie van dit artikel verscheen in september 2022 in OneWorld Magazine.