Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
“Op mijn fashionopleiding in Amsterdam kreeg ik een opdracht waarbij je een kledingstuk moest maken dat in connectie stond met je roots. We mochten enkel onderzoek doen binnen Europa, want dáár vond je modegeschiedenis. Die restrictie prikkelde mij: mijn roots liggen niet in Europa, maar in Suriname en in India. Mijn weerwoord werd weggewuifd en intimiderend genoemd. Toch hield ik voet bij stuk en dat werkte: de docent paste de opdracht aan en ik dook in mijn familiegeschiedenis.” Met dat protest werd in februari 2021 het merk KAM KARI LA van Ruby Joemai (25) geboren.
“'Ik wil dat je mijn kleding draagt en denkt: ik heb iets te vertellen!'
Haar modemerk is bedoeld voor de vrijdenkende Hindostaanse Nederlander, die de Hindostaanse cultuur (zie kader) zowel omarmt als bekritiseert. Joemai gebruikt zichzelf dan ook als muze. Ze groeide op in een conservatief islamitisch-Hindostaans gezin. Haar ouders benadrukten de dubbele migratie van haar voorouders: van India naar Suriname als ‘contractarbeider’ en later van Suriname naar Nederland. Ze moest blij zijn dat ze in Nederland woonde, werd haar verteld. Maar Joemais connectie met haar afkomst was vaak vooral negatief: ze voelde zich beperkt door de conservatieve denkbeelden binnen de gemeenschap, zoals de hoge prestatiedruk, schaamtecultuur en het afkeuren van lhbti+’ers. Met KAM KARI LA probeert ze iets te creëren waarbij ze zich wel thuis voelt.
Hindostanen of Hindoestanen?
De voorouders van Hindostanen komen uit India, maar ze leven voornamelijk in Suriname en Nederland. Na de afschaffing van de slavernij in Suriname verscheepten Nederlanders in de periode 1873-1916 ruim 30.000 zogenoemde ‘contractarbeiders’ van toenmalig Brits-Indië naar Suriname. Dat gebeurde niet altijd vrijwillig en de arbeidsomstandigheden waren veelal vergelijkbaar met die van de tot slaaf gemaakte mensen tijdens de slavernij. Het woord ‘Hindostanen’ wordt vaak verward met ‘Hindoestanen’, maar Hindostanen verwijst naar een etnische bevolkingsgroep, geen religieuze. Er zijn ook islamitische, christelijke en atheïstische Hindostanen.
De voorouders van Hindostanen komen uit India, maar ze leven voornamelijk in Suriname en Nederland. Na de afschaffing van de slavernij in Suriname verscheepten Nederlanders in de periode 1873-1916 ruim 30.000 zogenoemde ‘contractarbeiders’ van toenmalig Brits-Indië naar Suriname. Dat gebeurde niet altijd vrijwillig en de arbeidsomstandigheden waren veelal vergelijkbaar met die van de tot slaaf gemaakte mensen tijdens de slavernij. Het woord ‘Hindostanen’ wordt vaak verward met ‘Hindoestanen’, maar Hindostanen verwijst naar een etnische bevolkingsgroep, geen religieuze. Er zijn ook islamitische, christelijke en atheïstische Hindostanen.
Kleding voor activisten
Joemais kleding is expressief en neemt ruimte in. Het is kleding die je op de werkvloer kan dragen en die schreeuwt: je mag er zijn! Joemais collectie bestaat daarom voornamelijk uit oversized jassen. “Ik wil dat je, als je mijn kleding draagt, denkt: ik ben iemand die wat te vertellen heeft. Dat is zo belangrijk op werkvloeren waar witte mannen nog steeds domineren.” Van een 4 meter lange blouse geïnspireerd op de sari, een traditioneel Indiaas kledingstuk waarbij vaak meterslange stof om het lichaam wordt gedrapeerd, tot een oversized blauwe blazer waarbij de rechte krijtstrepen overgaan in golven. De blazer draagt de naam ‘soaked day’, verwijzend naar verdrinken in het werk. Daarmee is het directe kritiek op de ongezonde prestatieverwachtingen die zij ziet binnen de Hindostaanse gemeenschap.
“'Ik voelde veel druk om succesvol te zijn in deze witte maatschappij'
Daar komt ook de naam vandaan. (Ham) kam kari la betekent ‘(ik) ben aan het werk’ in het Sarnami1. De naam staat voor de ongezonde werk- en prestatiedruk die Joemai van huis uit meekreeg. “Ik voelde veel druk om succesvol te zijn in deze witte maatschappij, zodat het harde werk van mijn vader, maar ook de migratie van mijn (voor)ouders, in ere wordt gehouden”, vertelt Joemai. Een merknaam in het Sarnami is ook een manier om de taal levend te houden. “Mijn ouders spreken Sarnami met elkaar, maar niet met mij. Ik kan het spreken noch verstaan. Mijn vader vond dat ik, omdat ik in Nederland was, vooral goed Nederlands moest spreken.”
OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school, of werkomgeving. De Verenigde Naties en miljoenen betrokken burgers spraken hiervoor de duurzame werelddoelen af (SDG’s), die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, géén armoede, betaalbare en duurzame energie en kwaliteitsonderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek gaan daar nu al voor. Geïnspireerd? Check hier wat jij kunt doen.
Met haar merk hoopt Joemai mensen als zijzelf bij elkaar te brengen: “Bruin en islamitisch-Hindostaans, die mensen was ik nog niet tegengekomen in de mode-industrie. Ik wilde een merk zijn voor activisten en artiesten, maar ik kende ze niet. Via Instagram leerde ik wel Hindostaans & Queer kennen en Masala Movement, een transcultureel creatief platform. Redelijk nieuwe initiatieven van Hindostanen die elkaar online en in het echt opzoeken om elkaar te steunen.” Waarom dat belangrijk is? “De Hindostaanse gemeenschap kan erg individualistisch zijn, daarom zijn deze groepen zo belangrijk. Door deze connecties versterk je het ‘wij’-gevoel, en geef je jonge Ruby Joemais mensen om naar op te kijken. Community is alles.”
“'Ik wil zoveel mogelijk verhalen vertellen'
Die gemeenschapszin staat in alles wat Joemai doet centraal. “Als ik een project doe met een catwalk, dan zorg ik ervoor dat alle modellen samen henna laten zetten, in de huisstijl van KAM KARI LA. De henna blijft wekenlang op je lichaam. Dat staat symbool voor een blijvende connectie.” Eén ding ziet Joemai niet zitten: dat KAM KARI LA een commercieel kledingmerk zou worden met een grote productie. Joemai staat open voor samenwerkingen waarbij haar kleding wordt gedragen, maar te koop zijn haar creaties nog niet. “Met mijn projecten wil ik zoveel mogelijk verhalen vertellen en mensen inspireren. Daar op een massale manier geld aan verdienen voelt niet goed.”
Een eigen draai
Joemai beschrijft de huisstijl van KAM KARI LA als ‘Indian fusion business wear’. Voor de stijl liet ze zich inspireren door de door vrouwen gecreëerde kunstvorm Madhubani, waarin voornamelijk mensen worden afgebeeld die één zijn met de natuur. Joemai leerde die kunstvorm, afkomstig uit de Indiase staat Bihar, kennen tijdens haar onderzoek naar haar familiegeschiedenis. Bihar is samen met Uttar Pradesh een van de twee staten waar de contractarbeiders voornamelijk werden geronseld. Joemai gaf voor haar huisstijl een eigen draai aan de manier waarop gezichten in die kunstvorm worden afgebeeld.
De modellen van KAM KARI LA zijn ofwel activist of kunstenaar, en Joemai weigert rekening te houden met enige schoonheidsidealen. Modellen als Devika Chotoe, mede-organisator van de stichting Hindostaans & Queer, Zhunaysha Gajadhar, mede-oprichter van het taalinitiatief Sarnami Bol, maar ook mensen buiten de Hindostaanse diaspora, zoals spoken-wordartiest Zaïre Krieger droegen al kostuums van KAM KARI LA.
Momenteel is Joemai druk bezig met het ontwerpen van kostuums voor de theaterdansvoorstelling CTRL+ALT+IDENTITY, van Anima Jhagroe-Ruissen. Uit die voorstelling komt het witte pak dat Joemai op de foto’s bij dit stuk draagt.
- Sarnami Hindostani is de Surinaamse variant van het Caribisch-Hindostani. De taal ontstond door de vermenging van talen en dialecten van de Brits-Indiase contractarbeiders die eind 19e en begin 20e eeuw naar Suriname werden gehaald. ↩︎
