Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
De eerste taal die ik leerde was het Macedonisch, een warme, volkse, Slavische taal. Voordat ik in Nederland naar school ging, groeide ik op in wat nu Noord-Macedonië heet, het land dat zich in 1991 losmaakte van Joegoslavië. Mijn oma zong me Macedonische liedjes toe over het verjagen van de Ottomanen. En terwijl de r’en steeds soepeler over mijn tong rolden, leerde ik de wereld niet langer te bekijken vanuit de Nederlands-Indische roots van mijn vader, maar vanuit het Zuidoost-Europa van mijn moeder. Van daaruit was alles normaal en was Nederland raar. Mijn Macedonische identiteit overheerste.
“
Je weet niets van dit land, zei hij, je komt hier alleen in de zomer
Maar zo makkelijk kan ik die niet claimen. De taal, die ik nog altijd spreek, wordt door sommigen hardnekkig ontkend. De identiteit, die ik meen te hebben, zou een bij elkaar geraapt zooitje verzinsels zijn. Als je de buurlanden mag geloven tenminste, die om culturele en historische redenen EU-toetreding van Noord-Macedonië tegenhouden. Toen ik me bewust werd van dit nationalistische gemier, werd de patriot in mij wakker. Ik had als tiener een Macedonisch vriendje en oreerde dat ik véél liever in Macedonië woonde. Je weet niets van dit land, zei hij, je komt hier alleen in de zomer. Zo leerde ik dat ik volgens de een absoluut niet Macedonisch mocht heten, terwijl ik voor de ander nooit Macedonisch genoeg kon zijn.
“
Wie ben ik, als mijn identiteit wordt ontkend?
Het zou goed kunnen dat ik daarom geschiedenis ben gaan studeren. (Is dat niet stiekem altijd een zoektocht naar het zelf?) Ik legde me toe op nationalisme, beeldvorming, Oost-Europese literatuur en cultuur, en belandde in de journalistiek. Maar ondertussen dacht ik: wie ben ik, als mijn (misschien wel zelfverkozen) identiteit wordt ontkend? Kan je een identiteit kiezen? Bepalen we niet allemaal zelf hoe we onze identiteit(en) uitdragen?
Inmiddels weet ik: dat doen we zeker. En ontkenning en uitsluiting geven onze identiteiten alleen maar scherper vorm. Dat krijg je als alles waarmee je je verbonden voelt nep wordt bevonden. Je taal, je geschiedenis, je cultuur.
Als historicus weet ik dat elke natie op een bepaald moment ‘gemaakt’ wordt. Maar ook dat een natie die recenter geconstrueerd is, niet per se meer ‘verzonnen’ is. Als journalist weet ik dat de Macedoniërs en hun zorgen echt zijn. Dat merk ik aan hun verhalen, hun dromen, hun plannen. Dat merk ik, gelukkig, omdat ik ze versta.
Deze column verscheen eerder in OneWorld Magazine van maart 2022.
