“'Je mag homofobe uitspraken niet negeren. Zeker niet op school!'
In Polen neemt de discriminatie van lhbti+’ers toe. Het land daalt razendsnel in de ranking van ILGA Europe, de lhbti+-belangenverdediger die jaarlijks alle Europese landen rangschikt naar hoe lhbti+-vriendelijk hun wetgeving is. Tussen 2017 en 2019 bevond Polen zich op de één na laatste plaats in de Europese Unie, sinds 2020 op de allerlaatste plaats. Dit terwijl in 2014 nog tien landen lager scoorden.
OneWorld sprak drie Poolse lhbti+’ers die vanwege het homofobe beleid in hun land naar Nederland verhuisden. Verspreid over Pride-maand juni lees je hun verhaal. De interviews verschenen oorspronkelijk in OneWorld Magazine.
Samenleving wordt bewuster
In het dorp waar Grzesiak opgroeide werd homoseksualiteit nooit besproken, maar er is hem naar eigen zeggen ook ‘niets onaangenaams’ overkomen. Zijn vroegere buren weten wel dat hij homo is. “Ze maken daar geen probleem van; hun houding veranderde niet toen ik uit de kast kwam. Dat bewijst voor mij dat de hate speech van politici (zie kader hieronder, red.) toch niet zo ver reikt.”
“De Poolse president wakkert al sinds 2015 haat jegens de lhbti+-gemeenschap aan
Verhuizen, maar liever niet
“Vooral jonge queer personen uit het oosten van Polen overwegen te verhuizen
Ook Grzesiak heeft een verhuizing naar het buitenland nooit overwogen. Dat zal ook lastig gaan: binnenkort begint hij aan zijn PhD economie. Tot die tijd zet hij zich als docent in voor de nieuwe generatie: “Ik vind het belangrijk wat de jonge generatie Polen denkt. Ik heb het gevoel dat we bewuster worden.”
Volgens de communistische regering, die tussen 1944 en 1989 in Polen aan de macht was, bestond een andere geaardheid dan heteroseksualiteit niet. Homoseksualiteit werd alleen genoemd in combinatie met de aidsepidemie of forensisch onderzoek. Tussen 1985 en 1987 verzamelde de politie massaal compromitterende informatie over Poolse homoseksuele mannen en hun omgeving. Volgens de politie zou ze deze databank gebruiken om sekswerk en homoseksuele criminele bendes te bestrijden.
Toen Polen in 1989 een vrijemarkteconomie werd, gebruikten sommige rechtse politici de anti-lhbti+sentimenten in de Poolse samenleving om stemmen te winnen. Uit publieke opiniepeilingen bleek namelijk dat een op de drie Polen homoseksualiteit als een ‘ernstig probleem’ zag en bijna de helft van de bevraagde Polen vond dat de overheid homoseksualiteit zou moeten bestrijden. Politici en publieke figuren sprongen hier onmiddellijk op en zo werden lhbti+’ers een gemeenschappelijke vijand.
De hatelijke sentimenten namen toe in 2004 en 2005, nadat de ngo ‘Campagne tegen Homofobie’ in 2003 foto’s van homoseksuele en lesbische koppels tentoonstelden in de publieke ruimte. Het was een reactie op een wetsvoorstel van senator Maria Szyszkowska (Sociaaldemocratische Partij), die geregistreerde partnerschappen tussen personen van hetzelfde geslacht mogelijk wilde maken. Het wetsvoorstel verdween in een la.
In dezelfde jaren verbood toenmalig burgemeester van Warschau Lech Kaczyński een Pride-viering in de hoofdstad. Zo wilde hij ‘de veiligheid van deelnemers garanderen, de schending van de goede zeden tegengaan en de openbare orde handhaven’. In werkelijkheid trachtte Kaczyński de samenleving te polariseren. Zijn tweelingbroer en huidig PiS-voorzitter Jarosław Kaczyński gebruikte dezelfde tactiek om de parlementaire verkiezingen in 2015 te winnen. Deze strategie hanteert PiS tot op de dag van vandaag.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
