Gaat de eerste ‘antiracismebaas’ een nieuw toeslagenschandaal voorkomen?

Van 2006 tot 2018 was hij wethouder, met onder meer de portefeuilles Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Integratie. “Ik hield me dus al bezig met antidiscriminatie en inclusie, en ik heb ook oplossingen aangedragen. Binnen de gemeente hebben we bijvoorbeeld anoniem solliciteren ingevoerd, dat leidde daadwerkelijk tot meer diversiteit, zowel qua gender als qua afkomst. En ik was voorzitter van een commissie over de komst van een slavernijmonument in Den Haag; daar wordt nu aan gewerkt.”

Natuurlijk heeft hij zelf ook ‘de nodige ervaringen’ met racisme, maar die wil hij liever niet uit de doeken doen. Sterker nog: hij sluit de avond op 21 maart af met de oproep niet ‘vanuit een slachtofferrol alleen maar te blijven klagen’. Wat bedoelde hij daarmee? “Ik kies ervoor om mijn ervaringen met racisme achter me te laten. Als anderen daar wel over willen vertellen dan is dat prima, en ik wil zeker niet zeggen dat zij geen pijn hebben. Maar ik kies ervoor om witte mensen te laten zien: je kunt mij in dit land negatief bejegenen, je kunt mij uitschelden, maar dat deert mij niet. Laten we de krachten bundelen en dingen gedaan krijgen.”

“Je moet begrijpen, deze functie bestond niet: er was geen locatie, geen team, geen beleid. Het kost tijd om dat allemaal op te zetten. Ook heb ik zeventig gesprekken gevoerd met organisaties, bedrijven en de ministeries, en nu ben ik begonnen met ‘Town Hall-sessies’ over onderwerpen als institutioneel racisme, mensen met een beperking, discriminatie in het onderwijs, de arbeidsmarkt. Dat zijn bijeenkomsten waarbij deskundigen en activisten zelf oplossingen aandragen, en het publiek – iedereen kan zich aanmelden – vragen aan mij mag stellen. Zo wil ik erachter komen welke thema’s er spelen, welke ‘blinde vlekken’ er zijn en wat er concreet beter kan in het beleid.”

Deze zomer moet er een Nationaal Programma liggen. Heeft u al enig idee wat daar zeker in komt te staan?

“We hebben nog maar een paar sessies gehad, maar er zijn al ideeën. Neem stagediscriminatie: de organisatie die zich hiermee bezighoudt – SBB [Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, red.] – kijkt alleen naar het mbo. Dat moet worden uitgebreid naar het hbo. Of moslimdiscriminatie: de wetgeving die witwassen en terrorisme moet bestrijden, bevat elementen waardoor veel moslims al op een lijst van verdachten terechtkomen als ze een donatie doen aan een moskee. Dat vind ik schandalig; die wetgeving moet tegen het licht worden gehouden.”

Baldewsingh zelf heeft daarnaast ideeën over inclusie binnen de overheid. Hij stelt voor dat diversiteit binnen sollicitatiecommissies verplicht wordt, en hij wil de ‘Rooney Rule’ uit de Amerikaanse footballcompetitie naar de Nederlandse overheid halen: daar moet voor belangrijke functies minstens één persoon van kleur een uitnodiging voor een gesprek krijgen.

Overigens is een expert in arbeidsmarktdiscriminatie in de zaal er niet van overtuigd dat zijn suggesties effectief zijn. “Het zijn natuurlijk allemaal losse instrumenten die op zichzelf niet voldoende zijn”, zegt Baldewsingh daarover. “We hebben én diverse sollicitatiecommissies nodig, én anoniem solliciteren, én je moet je personeel opleiden om de eigen vooroordelen aan te pakken, en nog veel meer.”

“Kijk, we hebben in Nederland véél te lang gezegd dat discriminatie niet bestaat. Tegelijkertijd waren mensen ook bang om zich over racisme uit te spreken, en Nederland is nou eenmaal een polderland; dat zorgt er allemaal voor dat verandering tijd kost. Dus ik snap dat veel organisaties hier al heel lang mee bezig zijn, en ik wil wel naast ze staan, maar ik heb een andere rol. Mijn taak is om het kabinet maatregelen aan te dragen en te adviseren over antidiscriminatie. Het werkt niet als ik slechts op de barricades klim en roep: dit moet onmíddellijk worden aangepakt! Beter is om het speelveld goed in het oog te houden en te zorgen dat het Nationaal Programma breed gedragen is. Uiteindelijk zit het geld bij de ministeries, en zij bepalen of het programma ook wordt uitgevoerd.”

En als een actiepunt niet breed gedragen is, komt het dus ook niet in het Nationaal Programma?

“Dat weet ik nog niet. Er is een aantal punten dat ik héél belangrijk vind. Daarvan zeg ik: als ik geen draagvlak vind, wil ik het alsnog benoemen bij de ministeries, middels een gesprek, een extra brief, of een toevoeging aan het programma. Maar ik weet niet of het een actiepunt wordt; het moet wel uitgevoerd kunnen worden.

Ik spreek me bijvoorbeeld al jaren uit over de Rotterdamwet [volgens deze wet mogen gemeenten mensen die in aanraking zijn geweest met de politie of mensen met een uitkering weren uit bepaalde wijken, red.]. Of het uitsluiten van vrouwen met een hoofddoek bij de politie: waarom zouden we dat doen? Het kabinet zegt dat het met neutraliteit te maken heeft, maar dat vind ik geen goede argumentatie. En persoonlijk vind ik het heel erg dat de Wet Gelijke Behandeling niet geldt in alle delen van het koninkrijk. Op sommige Caribische eilanden kunnen koppels van hetzelfde geslacht geen kinderen adopteren of gebruik maken van partnerpensioen.”

“Ik zal moeten toezien dat de actiepunten worden uitgevoerd. Zo niet, dan zal ik het kabinet daarop aanspreken, en als wel, dan zal ik dat toejuichen. Maar daarom is draagvlak zo belangrijk; de ministeries moeten het wel willen uitvoeren.

Wat ik ook wil veranderen: momenteel weten mensen vaak helemaal niet waar ministeries en het kabinet mee bezig zijn. Terwijl er echt vooruitgang geboekt wordt: er staan maatregelen in het regeerakkoord, waaronder anoniem solliciteren invoeren binnen de overheid en een nationale slavernijherdenking, maar er wordt niet over gecommuniceerd. Het Nationaal Programma wordt openbaar toegankelijk, en ik zal heel duidelijk maken welk ministerie welk actiepunt moet uitvoeren. Als het dan niet gebeurt, kunnen mensen bij mij én bij het ministerie verhaal halen.”