De feministische seksoorlog

Binnen het feminisme staan vanuit historisch perspectief twee houdingen ten opzichte van seksualiteit lijnrecht tegenover elkaar. We zien die scheiding nog steeds terug in thema’s zoals porno, sekswerk en sexting.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
‘Westerse culturen beschouwen seks doorgaans als een gevaarlijke, destructieve en negatieve kracht.’, schrijft schrijft de bekende antropologe Gayle Rubin in 1984. De term voor deze negatieve houding rondom seksualiteit is sex negativity. Rubin beschrijft hoe die houding voortkomt uit traditionele christelijke waarden, waarbij seks wordt gezien als inherent zondig. Alleen seks binnen het huwelijk (tussen man en vrouw) en bestemd voor reproductie is in die visie acceptabel. Genot of plezier bereiken door middel van seks is niet de bedoeling.

The sex wars

Het was vermoedelijk de psycho-analyticus Wilhelm Reich (1897 – 1957) die termen als sex negativity en sex positivity voor het eerst gebruikte. Inmiddels betekent het eerste begrip een houding waarbij seksuele expressie als zondig en gevaarlijk wordt gezien, en is de tegenhanger een beweging van mensen die seksuele expressie juist zien als gezond en plezierig – mits er sprake is van wederzijdse instemming en veilige omstandigheden.

Die seks-positieve houding maakte een bloei mee in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, toen er in de provo– en hippiecultuur veel aandacht was voor seksuele vrijheid. De pil werd toen bijvoorbeeld geïntroduceerd, en zo werd reproductie voor vrouwen eindelijk losgekoppeld van seksueel genot en plezier.

Nooit meer terug naar de breinaald

Pro- en anti-porno feministen tegenover elkaar

In de jaren tachtig ging zich ook expliciet een stroming binnen het feminisme associëren met sex positivity. Het zogeheten sex positive of pro-seks feminisme ageerde in die tijd met name tegen feministen die anti-pornografie waren. Dit waren de zogeheten sex wars, die zich met name in Amerika afspeelden. Een andere betiteling voor de tweestrijd is liberaal feminisme tegenover radicaal feminisme.

Het was het argument van bijvoorbeeld de radicale feminist Andrea Dowkin dat porno geweld tegen vrouwen faciliteert. Een dergelijk causaal verband is nooit overtuigend aangetoond. Pro-seks feministen (zoals Gayle Rubin) – waren van mening dat de stelling dat porno inherent schadelijk is voor vrouwen, de individuele keuzevrijheid van vrouwen uitgumt. Daar zullen anderen weer tegen inbrengen dat het zogenaamde ‘keuzefeminisme’ een verdunde, oppervlakkige versie van feminisme is omdat het de strijd reduceert tot individuele keuzes en daarbij geen oog heeft voor de sociale impact en de conditionering achter die keuzes.

Het dispuut tussen de twee stromingen komt grofweg neer op het volgende: pro-seks feministen zullen beargumenteren dat het niet seksualiteit in al haar vormen is dat een mogelijk schadelijk effect heeft op vrouwen, maar bepaalde omstandigheden waarin die seksualiteit plaatsvindt. Bijvoorbeeld: vrouwen ervaren nog steeds veel minder orgasmes dan mannen tijdens de seks, veel vrouwen ervaren nog pijn bij penetratie en seksuele grensoverschrijding is nog aan de orde van de dag.

Dat zou volgens pro-seks feministen te maken hebben met een patriarchale samenleving waarin verhoudingen tussen mannen en vrouwen dusdanig ongelijk zijn, dat een an sich positieve en gezonde kracht (seks) toch schadelijk kan zijn voor vrouwen. Zo zijn sex positive feministen volgens Geek Feminism Wiki tegen het denigreren en vernederen van vrouwen op basis van hun hoeveelheid bedpartners (zowel bij weinig als veel bedpartners, prudeshaming en slutshaming respectievelijk) en tegen kinkshaming, het denigreren van mensen op basis van onconventionele seksueel voorkeuren zoals fetisjen.

Sex-negative feministen (die zichzelf niet zo snel zo zullen noemen) zullen benadrukken dat in het huidige systeem seksualiteit, en specifiek sekswerk en pornografie, vrouwonderdrukkend werken. Dowkin ging zelfs zo ver door te schrijven dat alle heteroseksuele seks in deze patriarchale samenleving dwingend en denigrerend is voor vrouwen. Radicaal sex-negative feminisme gaat ervan uit dat gezonde, veilige vrouwelijke seksualiteit in ons huidige systeem niet mogelijk is.

Meh

Tussen die twee extremen liggen natuurlijk vele grijstinten. Veel feministen identificeren zich in principe als pro-seks, maar problematiseren de beweging ook. Schrijfster Alana Massey pleitte bijvoorbeeld in 2015 bij The Guardian voor ‘the right to say meh’. Zij beschrijft het mogelijke misbruik dat mannen kunnen maken van sex positivity, door vrouwen preuts of stijf te noemen als ze niet gelijk enthousiast zijn over (casual) seks. Seks is voor vrouwen die seks hebben met mannen helaas nog steeds vaak middelmatig of zelfs onveilig, schrijft Massey, en daarom moeten vrouwen ook het recht hebben om er niet laaiend enthousiast over te zijn.

Seks is voor vrouwen die seks hebben met mannen helaas nog steeds vaak middelmatig of zelfs onveilig, schrijft Alana Massey

Laurie Bastemeijer schreef recent op Harlot over hoe meer bekendheid en openheid over ‘kinky’ seks ook een keerzijde kent: het kan de druk op vrouwen door mannen vergroten om veelzijdig te zijn en het ‘spannend’ voor de ander te houden, ten koste van henzelf. Anke Laterveer schreef als reactie hierop over de positieve kanten van kink.

Tegenwoordig speelt de scheiding zich met name af wanneer het gaat over sekswerk. Waar de ene kant vecht voor erkenning van sekswerk als werk, met bijbehorende arbeidsrechten en nadruk op individuele keuzevrijheid en de destigmatisering van sekswerkers, vecht de andere kant voor het criminaliseren van sekswerk – en associëren zij sekswerk met uitbuiting en mensenhandel.

Een ander hedendaags voorbeeld van deze tweesplitsing is de discussie over sexting. De politie scherpte onlangs hun officiële advies aan voor jongeren: ‘stop met sexting’ was de boodschap, want het is mogelijk gevaarlijk. Onderzoekster Marijke Naezer liet zien dat we jongeren en (online) seksualiteit eigenlijk continu in verband brengen met angst en gevaar. De nadruk ligt vaak niet op het mogelijke plezier of genot dat jongeren uit sexting kunnen halen, terwijl jongeren dat zelf toch anders zien. Dat karakteriseert grofweg de terugkerende ‘seksoorlogen’: mogelijk gevaar versus mogelijk plezier.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons