Succesvol modeontwerpster Seema Aziz richtte honderden scholen op waar vooral meisjes hun opleiding afmaken. Beeld: Souhai Shahzad
Achtergrond

Iedereen naar school

In Pakistan volgt slechts 70 procent van de jongens en krap 49 procent van de meisjes onderwijs. Het hoogste aantal kinderen ter wereld gaat er niet naar school: 24 miljoen. Zakenvrouw Seema Aziz adopteerde 900 overheidsscholen voor zowel meisjes als jongens.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Halina Ahmad Qurashi (16) wil niet zomaar onderwijzeres worden. “Universitair docent”, zegt ze stoer. Maar ze houdt ook van zingen en schrijft haar eigen liedjes, in het Engels, want dat is de voertaal op de scholen van de Care Foundation van Seema Aziz (67). Halina staat op en zingt loepzuiver. De klas klapt na afloop razend enthousiast.

Halina heeft een leeftijd waarop de meeste meisjes in de Paki­staanse dorpen al getrouwd zijn en een kind hebben. “Baby’s?”, zegt ze met een frons op haar gezicht. De hele klas giert van het lachen. “Ik wil studeren, carrière maken en een baan!” Wat vinden haar vader en moeder daarvan? Bijna geen van de driehonderd­duizend ouders wier kinderen naar een van de Care Foundation-scholen gaan, kunnen lezen of schrijven. Het zijn arbeiders die tot de laagste klasse horen. Volgens de elite zouden deze mensen onderwijs voor hun kinderen niet nodig vinden. Die komen toch net als hun ouders in de fabriek, op het land of achter het gasfornuis terecht. Op de scholen van Seema Aziz wordt naast kennis daarom vooral aan zelfvertrouwen gewerkt.

“Elke baan ligt binnen handbereik, maar je moet er wel keihard voor werken. De kwaliteit van het onderwijs moet overal hetzelfde zijn, dan heeft iedereen gelijke kansen”, stelt Aziz in haar kantoor. Ze is met haar broer eigenaar van Sefam Private Limited. Het is het grootste textielbedrijf van Pakistan, heeft een jaaromzet van rond de 100 miljoen dollar en ruim achtduizend mensen in dienst.

Onderwijzer Mohammed Razzaq

Beeld: Souhai Shahzad

“Onze leerlingen halen met gemak het niveau van kinderen van rijke privéscholen. Wie meer dan 80 procent van de schoolresultaten behaalt, krijgt een studiebeurs voor hogeschool of universiteit. In Lahore studeren al achthonderd leerlingen van de Care Foundation. Binnenkort promoveert een van onze vrouwelijke leerlingen aan een Australische universiteit. Meisjes doen het zo goed omdat ze supergemotiveerd zijn.”

Modeontwerper

Tot 1988 wist Aziz weinig van de armoede in haar land. Als een van de eerste succesvolle modeontwerpers verkeerde ze in de beste kringen. In september van dat jaar trof een enorme watersnood het land. Aziz zag op tv en in de kranten mensen die door het wassende water alles waren kwijtgeraakt. Ze besloot geld in te zamelen en huizen te bouwen. Daar bleef het niet bij. “Het was een puinhoop op het platteland. Mensen zaten onder de luizen, ze stierven aan ziekten waar je met medicijnen gemakkelijk van afkomt, mits die beschikbaar zijn. Meisjes trouwden rond hun tiende. Scholen, dacht ik alsmaar. Onderwijs is de sleutel tot vooruitgang.”

Een paar maanden later stond ze in een dorp voor de deur van haar eerste school. “Al mijn vrienden, familie en kennissen verklaarden me voor gek. De avond voor de opening zeiden ze dat er niemand zou komen. Het was bovendien winter. De vol­gende ochtend stonden er 250 kinderen zonder schoenen, met loopneuzen en samengeklit haar voor de deur. Ik gaf ze schooluniformen, schoenen en boeken. We bouwden de volgende tien scholen, we namen de beste onderwijzers aan, we trainden nieuwe leerkrachten.

Al mijn vrienden, familie en kennissen verklaarden me voor gek

En we openden in de jaren daarna nog eens vierhonderd scholen. Nu zitten we al rond de negenhonderd. We blijven groeien. Maar we hebben een tekort aan gebouwen, dus is er ochtend-­ en middagonderwijs. Mijn doelstelling is minstens een miljoen scholen te beheren.”

De scholen van Aziz zijn geen gewone overheidsinstellingen. Het onderwijsmateriaal bestaat – net als vroeger op de dure privéschool van haar zoon – uit Cambridge­- en Oxford- boeken. “Waarom zouden deze kinderen minder rechten hebben dan mijn zoon? Weet je waarom mijn vrienden mij uitlachten? Er staan duizenden scholen in Pakistan leeg. De reden? Onderwijzers komen niet opdagen, er zijn geen boeken en wat de kinderen leren stelt niets voor. Dan halen de ouders hun kinderen van school.”

Co-educatie

De schooluitval bij de Care Foundation is bijna nihil. Uitzonderlijk in een land waar een op de tien kinderen op straat hangt. Waar meisjes tot hun twaalfde naar school gaan en daarna hun moeders moeten helpen. Aziz wil graag een misvatting uit de weg ruimen. “Het is niet omdat meisjes rond die leeftijd beginnen te men­strueren en moeten trouwen. In Pakistan gaan jongens en meisjes gescheiden naar school. Er bestaan nauwelijks middelbare scholen voor meisjes.”
Leerling Hunza Kahn (16)Beeld: Souhai Shahzad
“Mijn vader is fabrieksarbeider, mijn moeder huisvrouw. Ze kunnen niet lezen of schrijven. Mijn moeder is mijn beste vriendin. Ze stimuleert me om zo hard mogelijk te studeren. Ik wil straks aan de universiteit Gezondheidszorg en Voedingskunde doen. Mijn zusje wil graag gynaecoloog worden.”
Aziz vervolgt: “De kwaliteit is daar zo slecht omdat jongens de betere onderwijzers krijgen. Onze leerlingen krijgen les van zowel mannelijke als vrouwelijke leerkrachten. Bij ons bestaat geen genderkloof.”

Als kwaliteit de sleutel is tot succes, waarom biedt de regering dan geen beter onderwijs? De overheid in Pakistan besteedt er nog geen 2 procent van het nationale budget aan. Aziz wil zich niet te veel met politiek inlaten. Maar ze gelooft niet dat het minachting is voor de armen, of uit angst dat ze tegen de klassenmaatschappij in opstand komen. Want van de negenhonderd scholen die ze runt, waren er voorheen 870 van de overheid. De secretaris van generaal Musharraf (van 2001 tot 2008 aan het bewind, red.) ging bij haar langs en vroeg of ze scholen wilde adopteren. “De regering wist niet wat ze met die uitgeleefde vieze gebouwen – en scholen met nauwelijks opgeleide onderwijzers en grote schooluitval – aan moest. Alleen al in Lahore knapten we 140 scholen op, namen we Engelssprekende onderwijzers aan en opnieuw stonden de kinderen in rijen voor de deur. Het zijn nu onze scholen.”

Maakt ze het de politici niet te gemakkelijk door op hun stoel te gaan zitten? Ze schudt zeer beslist haar hoofd. “Behoort het land aan de regering? Hoeveel kabinetten heb ik zien komen en gaan, wie blijft achter? Het is de plicht van de burgers om zich in te spannen voor onze toekomstige generatie. Het onderwijs dat onze regering biedt aan de armste klasse maakt ze tot tweederangsburgers. Dat gebeurt niet op onze scholen.”

Geldboom

Het concept: help de armen leidt opnieuw tot afhankelijkheid en houdt een tweedeling in de maatschappij in stand

Een overheidsbijdrage krijgt ze niet. “Ik vroeg Musharrafs secretaris of hij dacht dat ik een geldboom in de tuin had”, zegt ze lachend. Van internationale donoren wil ze geen cent. “Dat soort hulp is opium voor het volk. Die hebben projecten voor drie jaar, dan trekken ze zich terug, gaan de scholen dicht en gaan de kinderen weer naar huis.” Aziz mag dan aan het hoofd staan van een van de grootste modebedrijven van Pakistan, ze gelooft niet in maatschappelijk verantwoord ondernemen. “Dat gaat uit van het concept: help de armen. Maar dat leidt opnieuw tot afhankelijkheid en houdt een tweedeling in de maatschappij in stand.”

Aziz krijgt steun van mensen die in haar onderwijssysteem geloven. Dat zijn veelal rijke Pakistanen die in het Westen goed­ lopende bedrijven hebben opgezet. Daarnaast adopteren Paki­ staanse, maar ook internationale bedrijven, zoals Shell en het zuivelbedrijf Engro – waar FrieslandCampina voor de helft eigenaar van is – scholen van de Care Foundation. Het grootste deel van haar bedrijfswinst steekt Aziz zelf in de stichting en daarmee is de financiering rond.

De nieuwe regering van premier Imran Khan heeft beloofd meer geld aan onderwijs te besteden, zodat de 24 miljoen kinderen die nu op straat hangen naar school gaan. Gelooft Aziz in het formuleren van doelstellingen? Ze denkt lang na. “Ik heb er niets mee. Ik geloof ook niet in de werelddoelen. Je moet werken aan het concrete resultaat. We zitten met een klassenmaatschappij omdat het onderwijs zo slecht is. Dat moet je verbeteren door je handen uit de mouwen te steken en niet door stapels rapporten of overzichten met cijfers te produceren.”

militair

'Pakistaanse scholen zijn veiliger dan Amerikaanse'

SDG-dossier

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons