Waterstof wordt in bepaalde industriële processen, zoals bij de productie van staal, al veel gebruikt. Het kan eenvoudig getransporteerd worden en relatief gemakkelijk gebruikmaken van de huidige infrastructuur van de petrochemie1: de raffinaderijen, de gasvelden (voor opslag) en het netwerk van gasleidingen voor distributie.
De Gasunie, Groningen Seaports en Shell Nederland willen in Groningen het grootste groene waterstofproject van Europa bouwen: NortH2. De plannen bestaan uit een megawindpark op zee dat stroom zal opwekken voor de productie van waterstof. De ambitie is om voor 2040 het energieverbruik van 12,5 miljoen Nederlandse huishoudens te dekken met de waterstofproductie.
In het Nederlands Klimaatakkoord en de ‘Green Deal’ van de Europese Commissie is groene waterstof, gemaakt uit hernieuwbare bronnen zoals wind- en zonne-energie, een belangrijk onderdeel. De initiatiefnemers van het project hopen hier met NortH2 invulling aan te geven. Zij hebben de steun van de provincie Groningen en gaan nu op zoek naar partners om NortH2 te realiseren.
“Op dit moment wordt verreweg het grootste deel van alle waterstof gemaakt uit aardgas
Waterstof uit aardgas: help, CO2-uitstoot!
Maar er is een groot probleem: bij de productie van waterstof uit aardgas komt CO2 vrij. En daar zit tegenwoordig niemand meer op te wachten. Nu is het mogelijk om deze CO2 direct ‘af te zuigen’ en op te slaan in de bodem of in materialen zoals beton, zoals ik hier en hier eerder beschreef. Toch is dat verre van ideaal, zeker gezien de grote moeite die we nu al hebben om onze bestaande CO2-uitstoot te verminderen.
De industrie werkt hard aan nieuwe chemische processen om waterstof te maken uit aardgas zónder dat er CO2 vrijkomt2. Deze processen zijn vaak wel bewerkelijker of duurder. Het is vooral interessant als de ‘bijproducten’ en de warmte die tijdens de chemische omzetting ontstaan, direct hergebruikt kunnen worden, als grondstof in andere industriële processen zoals de productie van staal.
“Bij de productie van waterstof komt geen afval of CO2 vrij, de grondstof water is in overvloed aanwezig en is bovendien goedkoop
Waterstof uit… water
Toch heeft ook dit proces een groot nadeel: elektrolyse kost behoorlijk veel (elektrische) energie. Om op grote schaal schone waterstof te produceren is dus veel schone elektrische energie nodig. Alleen in landen als IJsland is die energie momenteel door middel van geothermie 3 beschikbaar (kernenergie is een andere optie, maar dat is in veel landen onbespreekbaar). In Nederland wekken we inmiddels met veel inspanningen zo’n 7,4 procent van alle stroom duurzaam op, vooral middels windmolens en zonnepanelen. Van een overschot aan duurzame energie is voorlopig dus geen sprake.
“De elektrische auto staat op het punt om grootschalig door te breken
Kortom: het is voorlopig nog het meest rendabel om de duurzaam opgewekte elektriciteit te gebruiken in het stroomnet, in de huizen van burgers en op te slaan in accu’s – in plaats van er groene waterstof mee te produceren.
Transitie
Het voordeel is dat waterstof langdurig bewaard kan worden, licht is en eenvoudig getransporteerd kan worden over de hele wereld, in tegenstelling tot zware elektrische accu’s. De waterstof zou gebruikt kunnen worden om vliegtuigen, bussen en schepen op te laten varen. Het zou ook gebruikt kunnen worden om tekorten in duurzame energie in de winter en bij windstil weer op te vangen. Nederland beschikt met zijn uitgebreide gasinfrastructuur over een ideale infrastructuur om straks ook waterstof in op te slaan (in de lege gasvelden bijvoorbeeld) of te transporteren via het uitgebreide gasleidingennetwerk dat er al ligt. Er zijn zelfs cv-ketels op waterstof in ontwikkeling. Technologisch is er steeds meer mogelijk en ook haalbaar. De kosten zijn vooral afhankelijk van de schaal waarop de technieken uitgerold worden en de mogelijk aansluiting bij andere investeringen. Waterstof en elektrische energie lijken elkaar in wereldwijde ontwikkeling weinig te ontlopen.
“Zowel voor een elektrische energie-infrastructuur als voor een waterstofeconomie zijn grote investeringen nodig
Gezien de grote uitdagingen om op grote schaal groene waterstof te produceren, is het onwaarschijnlijk dat Nederland uitgroeit tot een waterstofeconomie. De toekomst ligt veel meer in een combinatie van waterstof met elektrische energie. Dit is ook wat de sector zelf bepleit in haar Routekaart Waterstof 2018, waarbij voor waterstof vooral een rol ligt bij industriële processen en voor schepen, vliegtuigen en vrachtwagens. Ook de GasUnie en Tennet, verantwoordelijk voor het stroomnet, pleiten in een persbericht van vorige week, voor een nauwe samenwerking tussen een elektrische- en gasinfrastructuur. Gezien de grote investeringen is het belangrijk dat de overheid nu al duidelijke keuzes maakt en de regie neemt in de energietransitie.
Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl op 28 februari 2019.
- In de petrochemische sector wordt aardolie verwerkt en worden producten uit aardolie gefabriceerd. ↩︎
- Bijvoorbeeld door via vacuüm of filters te voorkomen dat koolstof uit methaan bindt met zuurstof tot het gevreesde CO2. ↩︎
- Aardwarmte, ook wel geothermie genoemd, is in de aarde van nature aanwezige warmte. ↩︎
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
