Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Stel je eens voor: lange rijen hoge ventilatoren die voortdurend lucht aanzuigen en aan de andere kant lucht uitblazen waar alle CO2 is uitgehaald. Als we maar genoeg van deze installaties kunnen bouwen zou daarmee de concentratie CO2 in onze atmosfeer gestabiliseerd of zelfs verlaagd kunnen worden. Kan dit zorgen voor een ommekeer van de klimaatverandering, zoals een van de bedrijven die deze installaties ontwikkelen, beweert?
Afvangen, opslaan en eventueel gebruiken
Op alle mogelijke manieren proberen we, ook in Nederland, om in enkele decennia onze bijdrage aan de opwarming van de aarde in te perken door flink in te zetten op het reduceren van de uitstoot van broeikasgassen, met name CO2. Wereldwijd is die uitstoot naar schatting zo’n 30 tot 40 gigaton per jaar. De laatste jaren groeit de belangstelling voor het grootschalig ‘afvangen’ van CO2, die bijvoorbeeld vrijkomt bij de verwerking van fossiele brandstoffen en andere bedrijfsprocessen. Met een verzamelnaam wordt dit afvangen CCUS genoemd: carbon capture, utilisation and storage. In talloze landen wordt aan deze techniek gewerkt; in Nederland wordt hier zoveel van verwacht dat er zelfs een speciale subsidieregeling bestaat voor bedrijven die hiermee aan de slag gaan.
Het proces werkt ongeveer zo: nadat CO2 die vrijkomt bij industriële processen is opgevangen, zijn er globaal drie dingen om ermee te doen. Je kunt het opslaan in de grond in lege aardgasvelden, je kunt het koolzuurgas gebruiken op plekken waar het nodig is en je kunt het ‘chemisch binden’ aan een vaste stof. De eerste twee processen zijn tot nu toe het populairst.
“De glastuinbouw kan extra CO2 goed gebruiken. De gewassen groeien er beter van.
Een voorbeeld van gebruik is de CO2 die vrijkomt bij de raffinaderij in Pernis en die via een stelsel van pijplijnen naar de kassen in het Westland wordt gevoerd om daar paprika’s, tomaten en komkommers sneller te laten groeien 1. Vaak kopen of maken glastuinbouwbedrijven CO2 afkomstig van fossiele brandstoffen om het niveau in de kas op te peppen.
Naast het gebruik van CO2 door nabijgelegen kassen, komt CCUS er in de meeste gevallen op neer dat CO2 wordt opgeslagen in ondergrondse aardlagen, lege of uitgeputte olie- en gasvelden of steen-, zout- of waterlagen die het vasthouden. Het gas neemt relatief veel ruimte in en kan langzaam ook ontsnappen. Verder maken inwoners vlakbij opslagpunten, zoals voormalige gas-, olie- en zoutvelden, zich groeiende zorgen over bodemverzakking en aardbevingen die veroorzaakt kunnen worden door de opslag.
'Duizend maal efficiënter dan het planten van bomen'
Het kan ook anders, als het aan enkele jonge ambitieuze bedrijfjes ligt: het Zwitserse Climeworks, het Canadese Carbon Engineering en het Amerikaanse Global Thermostat. Hun namen geven aan hoe hoog hun ambities zijn: zij willen de hoeveelheid CO2 in onze atmosfeer niet alleen stabiel houden maar zelfs verlagen tot onder het huidige niveau.
“Bij 'air capturing' wordt CO2 direct uit de atmosfeer gehaald. Een hele opgave want het gehalte is maar 0,04 procent.
Waar de conventionele CCUS-technieken zich vooral richten op het ‘afvangen’ van de extra CO2 die vrijkomt bij industriële processen, maken de bedrijfjes installaties die CO2 direct uit de gewone lucht kunnen halen: dat wordt direct air capture genoemd. Een extra uitdaging omdat in gewone lucht heel weinig CO2 zit (0,04 procent), driehonderd keer minder dan in restgassen uit industriële processen. Dat betekent dat je heel veel lucht door een machine moet laten gaan voor er een CO2 molecuul voorbijkomt.
Om de CO2 uit de lucht te halen worden twee technieken toegepast. De CO2 kan gebonden worden in een vaste stof die vervolgens kan worden opgeslagen in de grond, vele malen compacter dan het gas zelf. Om de CO2 te binden is warmte nodig; vandaar dat deze eerste installaties dichtbij warmtebronnen gebouwd worden, zoals industriële processen of bronnen van aardwarmte zoals geisers (in IJsland).
Daarnaast kan CO2 worden opgenomen in een vloeistof die gebruikt kan worden om synthetische schone diesel (methanol) mee te maken als brandstof.
De technologie is in het lab bewezen en de eerste installaties worden inmiddels getest. De installaties van deze bedrijven zijn ongeveer duizend keer efficiënter in het opnemen van CO2 dan eenzelfde oppervlakte aan bomen.
De uitdaging voor de komende jaren is om de installaties flink op te schalen en daarmee de kosten voor het opvangen van koolzuurgas verder te verlagen. De kosten kunnen verder verlaagd worden door ontwikkeling van nieuwe katalysatoren die het koolzuur kunnen binden bij kamertemperatuur.
“Om 1 procent van de wereldwijde emissies aan CO2 op te vangen zijn 750.000 installaties nodig ter grootte van een containerschip.
De schaal waarop de technologie moet worden toegepast blijft problematisch. Om 1 procent van de wereldwijde emissies aan CO2 op te vangen zijn 750.000 installaties nodig ter grootte van een containerschip.
Aan nieuwe technieken wordt gewerkt, bijvoorbeeld om CO2 om te zetten in materialen die gebruikt kunnen worden als bouwmateriaal, zoals bakstenen en cement. Volgende keer zal ik verder ingaan op technieken waarbij ook de natuur wordt ingezet om koolzuurgas te binden.
Een ander groot probleem zijn de kosten die opslag met zich meebrengen: pas als er een goed werkende CO2-emissiehandel op gang is gekomen, zullen bedrijven bereid zijn op grotere schaal te investeren in deze nieuwe CCUS-technieken. Voorlopig moeten we toch blijven doorgaan met het reduceren van onze CO2-uitstoot.
- alle planten gebruiken CO2 om van te groeien; planten nemen het broeikasgas in en gebruiken de koolstof (de C’tjes in de scheikundige formule) om van te groeien. De zuurstof (de O’tjes in de scheikundige formule) wordt in de atmosfeer losgelaten ↩︎
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
