Eén virtueel retourtje Bali alstublieft

Volgens onder meer de World Tourism Organisation (UNWTO) is toerisme momenteel verantwoordelijk voor 5 procent van de wereldwijde CO₂-uitstoot. Naar verwachting zullen de emissies van de sector de komende vijftien jaar verdubbelen. 75 procent van die bijdrage wordt veroorzaakt door transport – met vliegen voorop. Daarnaast veroorzaakt het groeiende toerisme steeds meer overlast in binnensteden. Immens populaire bestemmingen als Parijs, Amsterdam en Venetië bezwijken onder de druk.

Er worden momenteel talloze technologieën ontwikkeld die, net als in de film, virtueel reizen mogelijk maken. Maar vooralsnog worden die vooral ingezet door reisbureaus die ons lekker willen maken voor een ‘echte’ vakantie. Door de grote milieubelasting van toerisme en de druk van massatoerisme op historische steden en populaire natuurgebieden is het hoog tijd dat virtueel reizen serieus wordt genomen als vervanging van ‘echt’ reizen. Aan de technologie om virtueel op vakantie te kunnen zal het niet liggen: die staat op het punt door te breken bij het grote publiek.

De brillen zijn oorspronkelijk ontwikkeld voor virtuele simulaties –voor gebouwen waar je al doorheen kunt lopen voordat ze gebouwd zijn – en voor gaming: in ‘computerwerelden’ kun je zo levensechte spellen spelen. De mogelijkheden zijn legio: met Google Streetview op je bril kun je over de hele wereld lopen en ondertussen informatie krijgen over de objecten die je om je heen ziet.

Hier blijft het niet bij. Ook ruimteorganisatie NASA zet regelmatig beelden op haar site en maakt 360 gradenopnames met ruimtesondes. Zo komt dat reisje naar Mars ineens heel dichtbij. We kunnen dus vrijwel onbegrensd gaan reizen, door steden, natuurgebieden, door echte werelden, de ruimte en virtuele werelden uit onze favoriete films.

De technologie is inmiddels zo goed geworden dat het menselijk oog geen onderscheid meer kan maken tussen echte beelden en computer-gegenereerde beelden. De bewegingen zijn niet meer schokkend maar soepel en de prijs van de technologie is snel aan het dalen.

Alsof dit nog niet genoeg is, zijn er ook apparaten in de maak die visuele prikkels uit een VR-helm versterken door gebieden in de hersenen te stimuleren. Zo worden belevenissen een nog sterkere ervaring met prikkels aan het brein die gevoelens van angst, vrije val of bijvoorbeeld achtervolging nabootsen. Na afloop kun je het onderscheid nauwelijks nog maken tussen een ‘echte’ reis en een virtuele.

Apparatuur en bedrijven die hier een levensechte vakantiebeleving van maken zijn er nog niet, maar dit is een kwestie van tijd. Straks kun je in je eentje, of juist met vrienden of familie, vanuit een prettige omgeving een verre reis beleven door geprojecteerde beelden van verre bestemmingen op de muren van het zwembad of je hotelkamer.

Onderzoek moet uitwijzen wat er naast de VR-bril en hersenhelm nodig is om onze reisbehoefte te ‘vervangen’. Vakanties en reizen zijn immers meer dan alleen mooie beelden. Er horen ook ongemakken bij, interactie met medereizigers, vreemde talen en valuta, een ander klimaat; een fysieke beleving. Op al die fronten is volop technologie beschikbaar die hierin tegemoet kan komen.

Ervaringen die we al hebben, bijvoorbeeld met televergaderen, leren dat mensen elkaar ondanks alle mogelijkheden graag fysiek blijven ontmoeten. Toch kunnen we die ontmoetingen veel bewuster selecteren. Zo kan door virtueel reizen onze fysieke vakantie korter en bewuster, met meer ruimte voor kwaliteit en verdieping.

We kunnen dan kiezen voor minder voor de hand liggende bestemmingen, omdat we de topattracties – die in het echt, met duizenden andere toeristen, vaak tegenvallen – al vanuit onze eigen huiskamer via VR-films hebben beleefd. Als elk gezin jaarlijks één reis overslaat omdat die al virtueel wordt gemaakt, zou dat een serieuze rem zijn op de groeiende ecologische impact van toerisme.