Zij bestrijden het asielbeleid al jaren: ‘Vroeger was solidariteit heel gewoon’

De leden van VTU ondersteunen (met name) vrouwen in hun asielprocedure: ze leggen contact met asieladvocaten, zoeken naar opvangplekken en helpen bij het vinden van medische en sociale zorg. Daarnaast organiseren ze, samen met vluchtelingen, regelmatig debatten en gesprekken met Kamerleden, wethouders en deskundigen; zo organiseerden ze een verkiezingsdebat in 2021, rondom het thema asielbeleid en ongedocumenteerd-zijn. Vanwege hun uitgesproken politieke standpunt ontvangen ze alleen donaties en geen subsidie.

Santen begeleidde bijvoorbeeld een Eritrese vrouw die al negen jaar in Nederland was. “Zij moest vluchten van Ethiopië naar Eritrea en later naar Soedan. Daar werkte zij in de huishouding en werd ze verkracht door de heer des huizes. Ze raakte zwanger, maar werd – zonder haar kind – door haar werkgever naar Europa gestuurd. Haar asielaanvraag wordt steeds afgewezen, omdat de IND haar identiteitsdocument niet geloofwaardig vindt. Ook een geboorteakte die vrienden met veel moeite hebben opgevraagd in Eritrea accepteerde de IND niet. Omdat de vrouw ernstige hartproblemen heeft, zou ze volgens de wet tijdelijk asiel kunnen krijgen op medische gronden. Maar ook dat is afgewezen omdat haar nationaliteit ‘ongeloofwaardig’ is.”

Daarvoor richten de vrouwen van VTU zich tot de politiek. Ze overwogen in 2021 een tienstappenstappenplan te versturen aan de Kamercommissie Justitie en Veiligheid en aan formateur Mariette Hamer (PvdA), waarmee het asielbeleid rechtvaardiger kan worden gemaakt. In het stappenplan wil VTU bijvoorbeeld voorstellen dat de problemen waar vooral vrouwen mee te maken krijgen – zoals verkrachting, ‘eerwraak’ en seksuele uitbuiting – erkend worden als grond voor asiel. (Update: het stappenplan is uiteindelijk niet verstuurd, red.)

De Jong begeleidde een alleenstaande Eritrese moeder, wier kinderen een Nederlands paspoort hebben omdat hun vader Nederlander is. Hun moeder zou drie jaar verblijfsrecht krijgen mits ze onder ede verklaarde dat ze uit Eritrea kwam. Door een beleidswijziging krijgt de moeder alleen een status als ze kan aantonen dat zij inderdaad uit Eritrea komt. Omdat zij dat niet kan, dreigt zij uit de opvang te worden gezet. Meldpunt voor kindermishandeling Veilig Thuis is ingeschakeld en de kinderen lopen het risico bij de moeder weggehaald te worden; De Jong heeft haar direct in contact gebracht met een mensenrechtenadvocaat zodat ze er samen een stokje voor kunnen steken.

Vanaf 2015 tuigde de gemeente Amsterdam de eerste Bed Bad Brood-voorzieningen op. En in recenter jaren bedacht de Rijksoverheid de Landelijke Vreemdelingen Voorzieningen (LVV), waarbij gemeenten opvang en begeleiding bieden aan ongedocumenteerde personen, op voorwaarde dat ze meewerken aan een nieuwe asielprocedure, terugkeer of ‘doormigratie’ naar een ander land. “Maar veel ongedocumenteerden kúnnen niet terug en krijgen ook geen status”, zegt De Jong. “Nu wordt een hele lichting vluchtelingen uit de opvang geknikkerd; ze zijn terug bij af.”

Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl op 18 juni 2021.