Gisele Sint Jago houdt een vlag met de Pan-Afrikaanse kleuren in de lucht. Beeld: Privé-archief Gisele Sint Jago
Interview

Zij verstoorde het koninklijk bezoek aan Aruba: ‘Ik móest iets doen’

Ze had er niemand over verteld en wist niet eens of ze het zou durven: Gisele Sint Jago (54) zong tijdens een bezoek van de Oranjes aan Aruba een protestlied over slavernij. Omstanders vonden het moedig, omdat protesteren op Aruba – ook nog in je eentje – niet zonder risico is. ‘Maar ik kon mezelf niet recht in de ogen kijken als ik het niet deed.’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
“Ik heb lang nagedacht of ik dit wel zou doen”, zegt Gisele Sint Jago die eind januari een speciaal gastcollege voor de koninklijke familie op de Universiteit van Aruba verstoort. Maar ze besluit dat ze zichzelf niet recht in de ogen kan kijken als ze niets doet. Dus schrijft ze een manifest en tijdens het koninklijke college Caribisch Recht doet ze haar schoenen uit, ze staat op en zingt Oh Freedom. Een Amerikaans lied met de boodschap dat de tot slaaf gemaakte mens liever dood is dan behandeld te worden als eigendom van een ander.

De masterstudent rechten, politicus en activist is niet de enige die haar stem laat horen tijdens het kennismakingsbezoek van prinses Amalia aan de Caribische eilanden. “Maar wel de moedigste”, zegt een man buiten de aula, nadat ze door de beveiliging is afgevoerd. Ook op Bonaire, Curaçao, Sint Maarten en Sint-Eustatius is protest – maar nergens gebeurt dat op individuele titel, zoals bij Sint Jago.

Ik dacht vroeger: wie is er nou zo stom om zich zo lang tot slaaf te laten maken?

Als ze begin januari hoort dat de koninklijke familie langskomt op de Universiteit van Aruba, beseft ze: ik moet iets doen. “Ik dacht: daar zit ik dan als nazaat van een tot slaaf gemaakte familie, wetende dat de excuses van Rutte naar voren zijn gehaald om zo de wind uit de zeilen te halen voor het bezoek van Amalia en haar ouders aan de eilanden. Dat stond immers in het teken van het slavernijverleden.”

“Ik heb zelf een lange weg van bewustwording van mijn geschiedenis afgelegd”, vertelt ze. “Ik ben dochter van een Bonairiaanse vader en mijn moeder is van Sint Maarten, maar ik ben op Curaçao geboren en in Nederland opgegroeid.” Daar zit Sint Jago op school tussen witte leeftijdgenootjes die trots zijn op hun geschiedenis, op hun voorouders en op de Gouden Eeuw. “Ik had een hekel aan mijn voorouders. Wie is er nou zo stom om zich zo lang tot slaaf te laten maken? Dezelfde reactie kreeg ik van mijn klasgenoten.”

Klap in het gezicht

Later beseft ze dat het beeld dat ze heeft van haar voorouders niet klopt. Ze gaat op zoek naar haar eigen geschiedenis en komt langzaam tot het besef dat er een heel andere kant is aan het eenzijdige en witte perspectief op de slavernij. Dat bewustzijn brengt haar tot het protest.

In haar manifest voor de koning schrijft ze in dichtvorm: “Geen koninklijk excuus, maar wel een koninklijk bezoek, het zal onze mond niet zemen. Een schadeloosstelling in verhouding tot het misdrijf, is wat wij in het hier en nu claimen. Zonder wettelijke grondslag is dit weer een nekslag, de zoveelste klap in ons gezicht. Maar net als abolitionisme, dekolonisatie en Zwarte Piet, zijn wij deze strijd aan onze voorouders en nageslacht verplicht.”

Ze krijgt niet de kans het manifest aan de koning aan te bieden, omdat ze al tijdens het protestlied uit de zaal wordt gezet. “Van tevoren heb ik tegen mezelf gezegd dat ik het niet hóéf te doen. Ik heb bijna niemand op de hoogte gebracht van mijn plannen. Naast dat ik bang was dat mensen zouden gaan lekken, wilde ik ook kunnen kiezen om het niet te durven. Wel heb ik uit veiligheidsoverwegingen steun gezocht en gekregen van de leider van mijn politieke partij Pueblo Prome. Hij had een advocaat stand-by staan.”

Wat mij overkomt is nooit zo erg zijn als wat mijn voorouders meemaakten

Maar één ding is zeker: “Wat mij zou overkomen zou niet zo erg zijn als wat mijn voorouders in slavernij hebben meegemaakt. Niemand gaat mij met een zweep slaan, niemand gaat mijn borst afhakken.” Daarmee verwijst ze naar het verhaal over het legendarische verzet van de tot slaaf gemaakte Ms. Lokhay op Sint Maarten, die dat naar verluidt moest bekopen met het afhakken van haar borst door de koloniale Nederlandse autoriteiten. Een straf die destijds stond op terugpratende tot slaaf gemaakte vrouwen. Nog steeds wordt op veel Caribische eilanden weerwoord geven aan autoriteiten beschouwd als ‘fresku’, Papiaments voor ‘brutaal’.

De reacties op het protest van Sint Jago zijn dan ook gemengd. De universiteit laat aan het Algemeen Dagblad weten dat het vertrouwen beschaamd is, omdat Sint Jago ‘zo’n belangrijk moment voor de universiteit gebruikt voor haar eigen agenda’. Maar net als de man die het moedig noemt, is er een grote groep mensen, zelfs parlementsleden uit Curaçao, die haar prijzen.

Geen aparte excuses

In de Caribische context in het algemeen, en in die van Aruba in het bijzonder, is haar protest uitzonderlijk. In een maatschappij die gebouwd is op het koloniale verleden en de slavernij is het niet gewoon om je stem te verheffen en in verzet te gaan. Het heeft er ook veel meer gevolgen. In Nederland, met bijna 18 miljoen inwoners, hebben individuele acties niet meteen repercussies. Het veel kleinere Aruba, met 106 duizend, inwoners, waar mensen de maakbaarheid van de samenleving niet als vanzelfsprekend ervaren, brengt opstaan en je punt maken risico’s met zich mee.

De actie van Sint Jago is nog moediger als je beseft dat Aruba zich niet per se verwant voelt met tot slaaf gemaakten. Een groot deel van de bevolking beschouwt zichzelf als afstammeling van de Arowakken, de oorspronkelijke bewoners en niet van tot slaaf gemaakte mensen. Maar door de diaspora van tot slaaf gemaakte inwoners van andere eilanden en de inter-eilandlijke relaties die dat tot gevolg had, hebben veel Caribische Nederlanders bloed van alle eilanden, zoals ook Sint Jago.

De koning lijkt na afloop van het speciale college wel sympathie te hebben voor Sint Jago. Hij zwaait vriendelijk en kijkt haar nog eens indringend aan. Maar aan NU.nl laat hij doorschemeren dat er geen aparte excuses van de koning zullen komen, omdat de excuses van Rutte in december 2022 namens de regering en dus ook namens hem zijn aangeboden.

Rekening voor koloniale dwangarbeid: 9,5 miljoen

Ook op Curaçao schendt Nederland asielrecht

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons