Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
“Er is niemand die hierover schrijft?” Journalist Ravish Kumar, de hoofdpersoon van de enerverende documentaire While We Watched (Vinay Shukla, 2022) voert in India een eenzame strijd: hij is zo’n beetje de enige journalist die kritische reportages maakt over het establishment en de islamofobie onder hindoes in India. Andere mediapartijen bedrijven volgzame journalistiek waarin het rechts-conservatieve beleid van president Narendra Modi wordt toegejuicht.
“Kumars collega's smeken hem het over 'luchtigere' zaken te hebben, zoals falende gezondheidszorg
Kumar bevindt zich daardoor wel in penibele situatie: hij wordt voortdurend bedreigd. Veel van zijn collega’s smeken hem bijna of hij tijdens zijn journalistieke talkshow zijn focus verlegt naar ‘luchtigere zaken’, zoals de werkloosheid of de falende gezondheidszorg. Maar Kumar wil niet verzwijgen dat in India haat tegen moslims wordt genormaliseerd. Kumars bespiegeling is tekenend voor recente ontwikkelingen in de journalistiek in het land: op menig nieuwskanaal klinkt racistische prietpraat over moslims.
De documentaire ‘While We Watched’ is op woensdag 7 februari om 22.20 uur te zien op de NPO2, op NPO Start en 2Doc.nl.
Deze recensie verscheen eerder op OneWorld.nl op 13 maart 2023.
‘Benevelde realiteit’
Documentairemaker Vinay Shukla weet Kumars eenzame strijd treffend te illustreren. Bij een benzinepomp staart een andere automobilist hem indringend aan. Is het een stalker? Of is er iets anders aan de hand? De voyeur blijkt een fan, die Kumar erop wijst dat zijn televisieprogramma minder boeiend is geworden. Hij mist de debatten, de laatste tijd wordt de talkshow vooral gevuld met Kumars monologen. Daar kan de journalist niets aan doen: niemand wil hem te woord staan.
Kumars zender heeft geen geld voor reporters die de verhalen van Indiase staatsburgers kunnen optekenen. Als dat bij uitzondering wel lukt, blijkt dat armlastige Indiërs zich helemaal niet bezighouden met nationalisme, maar met het feit dat er in hun gemeenschap geen stromend water is. Daar houden ze Modi voor verantwoordelijk. Maar die boodschap bereikt de Indiase media amper. In plaats daarvan hebben rechts-conservatieve presentatoren denkbeeldige vijanden geschapen. Zoals Kumar, die ze indirect (men noemt zijn naam nooit), voortdurend als ‘antinationalist’ wegzetten.
“Gaandeweg begrijp je dat kijkers zijn gaan geloven in denkbeeldige vijanden
Kumar spreekt op zijn beurt over ‘een benevelde realiteit’. En hij wil de mist met zijn journalistiek laten optrekken. Zo legt hij voor Shukla’s camera uit dat ‘zwijgen uiteindelijk desastreus is voor ons vak’. Die eerlijkheid komt Kumar op bedreigingen te staan.
Shukla filmt hoe de journalist de hele dag wordt platgebeld. Door mannen – vaak onder hun eigen naam – die hem uitschelden en hem sommeren zijn journalistieke werk te staken. Als Kumar bij de politie hier aangifte van doet, reageert de agent laconiek. Kumar kan een bodyguard krijgen. Deze scène is exemplarisch voor het India van nu, waar zelfs hindoes die moslims vermoorden vanwege een gerucht van een geslachte koe – een voorbeeld uit Kumars programma – niet worden veroordeeld.
Shukla filmt hoe de journalist de hele dag wordt platgebeld. Door mannen – vaak onder hun eigen naam – die hem uitschelden en hem sommeren zijn journalistieke werk te staken. Als Kumar bij de politie hier aangifte van doet, reageert de agent laconiek. Kumar kan een bodyguard krijgen. Deze scène is exemplarisch voor het India van nu, waar zelfs hindoes die moslims vermoorden vanwege een gerucht van een geslachte koe – een voorbeeld uit Kumars programma – niet worden veroordeeld.
Spiegel voor het Westen
Dit alles is geen nieuw thema. In 2022 verscheen al de aangrijpende documentaire Writing with Fire, over vrouwen uit de onderste kaste die via journalistiek proberen maatschappelijke onrechtvaardigheden aan het licht te brengen. Ook maakte Arun Karthick in 2020 het drama Nasir, gebaseerd op islamitische mannen die in India werden gelyncht. Shukla liet zelf in 2016 met zijn documentaire Insignificant Man – een portret van de idealistische politicus Arvind Kerjiwal, die intussen wordt beschuldigd van corruptie – zien dat de grootste democratie ter wereld dreigt te verworden tot een dictatuur. Die waarschuwing klinkt door in elke minuut van While We Watched.
Shukla maakt invoelbaar hoe Kumar wordt opgejaagd, hoe het debatklimaat in India met rasse schreden omslaat, hoe fragiel de persvrijheid is. Ook in het Westen, waar onderzoeksjournalistiek al jaren onder druk staat. While We Watched is onmiskenbaar een spiegel voor hoe slecht het bijvoorbeeld in Europa is gesteld met bonafide nieuwsgaring. De documentairemaker brengt dit urgente vraagstuk in beeld met aangrijpende montages, waarin afwisselend Kumar zelf te zien is en fragmenten uit televisieprogramma’s van zijn concurrenten. Voor de kijker is duidelijk wie de waarheid spreekt. Maar gaandeweg begrijp je ook dat Indiase kijkers, overspoeld door de verhalen van rechtse nieuwszenders, zijn gaan geloven in denkbeeldige vijanden.
Kumar en Shukla wijzen op het gevaar dat dat met zich meebrengt. Hoewel ze zich maar al te bewust zijn dat we al ver in dat mediamoeras zijn weggezakt. Kumar laat zich in die zin omschrijven als David in de strijd tegen Goliath. Een moedig man die, zoals Shukla terecht constateerde, zonder twijfel een film verdient.
Deze recensie verscheen eerder op OneWorld.nl op 13 maart 2023.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
