Marvin Hokstam viert geen Keti Koti, omdat Keti Koti helemaal geen feest is. ‘Hoe kun je vieren dat je iets terugkrijgt wat nooit van je had moeten ontnomen? Geef mij liever een herdenking, in stilte.’
‘They had no right’, zei Erykah Badu eens tijdens een live show. Over de slavenschepen waarmee Afrikanen naar Amerika werden gebracht en van alles werden beroofd: hun namen, hun cultuur, hun religie, hun gewoontes, hun vrijheid, hun levens.
Ze hadden het recht niet.
Ik had, zelfs voordat ik mijn favoriete zangeres dat hoorde zeggen, al een tijd een vreemd gevoel bij 1 juli. Op 1 juli vindt Keti Koti plaats; de herdenking van de dag dat Nederland slavernij afschafte in haar koloniën. Het kwartje viel toen ik naar een live uitzending van Keti Koti zat te kijken en al die feestende mensen zag. Want, waar is dat feestje voor? Voor de vrijheid die mijn voorouders terugkregen? Hoe kun je vieren dat je iets terugkreeg dat nooit van je had moeten zijn ontnomen?
“
Hoe kun je vieren dat je iets terugkreeg dat nooit van je had moeten zijn ontnomen?
Ik schreef het in 2015 al eens: ‘1 juli vieren is voor mij net zo wrang als vieren dat een fietsendief eindelijk tot het inzicht komt dat hij jouw fiets terug moet geven. Stel je dat eens voor. Ieder jaar weer nodig je hem weer uit om samen met jou zijn groei, zijn inzicht, en zijn bewustzijn te vieren.’
Op 1 juli vieren we eigenlijk de verlichting van Nederland. Vanaf 1 juli 1863 staat het te boek als het land dat slavernij afschafte. We vieren niet de vrijheid van zwarte mensen in de koloniën, maar het bewustzijn dat de kolonisators kregen dat zwarte mensen ook als mensen behandeld moesten worden. Zwarte mensen wisten het al die tijd wel, maar het drong toen pas tot Nederland door. En ieder jaar herdenken we die vooruitgang die zij meemaakten met een enorm feest. In Amsterdam in het Oosterpark. In Rotterdam. In Paramaribo.
Kijk, het is absoluut goed dat er met het Slavernijmonument een plek is waar we het leed kunnen herdenken dat onze tot slaaf gemaakte voorouders is aangedaan. Maar de dag van 1 juli gaat om veel meer dan het feestje dat eromheen gebrouwen is en dat langzaamaan door een ieder gevierd wordt. Vrijheid vier je niet alleen; je herdenkt het ook. Hoe vreemd zou het zijn voor de nakomelingen van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, als Nederland alleen het Bevrijdingsfestival had op 5 mei en niet de Dodenherdenking de dag daarvoor? Dat zou hun nagedachtenis toch tenietdoen?
Tijdens Keti Koti – Sranantongo voor ‘gebroken ketenen’ – wordt niet alleen gevierd, maar ook herdacht. De zwarte gemeenschap eert ook haar doden namelijk. Jaarlijks met de Kabra Neti, een nacht van herdenking. En de plechtige Bigi Spikri (Grote Spiegel) optocht waarmee men vroeger in de Surinaamse hoofdstad Paramaribo in feestelijke en traditionele kledij langs de etalageruiten (grote spiegels) liep. En op vrijdag 28 juni 2019 was er een Kinderherdenking van het Nederlands Slavernijverleden volgens de website van het NiNsee.
Het kan niet kolonialistischer, eurocentrischer en gevoellozer dan een krantenkop als ‘Langzaamaan viert Nederland nu Keti Koti’ uit NRC of mainstream media die Keti Koti een ‘bevrijdingsfeest’ noemen en er klakkeloos op los schermen met zo’n populaire term als ‘festival’. Ongenuanceerde journalistiek bedrijven in een bubbel, vind ik dat.
“
Ik wil voor Keti Koti een herdenking in stilte
Enkele weken geleden deed ik mee aan een discussieavond over het slavernijverleden, waar de hoofdredacteur van een grote krant vertelde dat hij pas kort begrijpt waarom zwarte mensen zich verbonden voelen met hun slavernijverleden, ook al hebben ze het zelf niet meegemaakt.
In mijn reactie ben ik vergeten om hem te vertellen over hoe mijn oma’s oma, die op 1 juli 1863 vrijkwam, aan onze achternaam kwam. Apolonia was haar voornaam, naar de streek in Ghana waar haar mensen vandaan kwamen. Meer had ze gedurende haar gehele leven als eigendom van de plantage niet nodig gehad. Maar vanaf haar emancipatie moest ze wel een achternaam krijgen. Zonder met haar te overleggen creëerde de machthebber er toen maar snel één uit twee voorwerpen op de plantage. En voor haar nageslacht. Voor eeuwig. Het hebben van die naam alleen al maakt dat ik mijn slavernijverleden altijd met mij meedraag. Ik vertelde dat deze week nog en iemand reageerde met ‘daar word ik stil van’. Waarop ik vroeg ‘net zo stil als bij de dodenherdenking?’
Dat is wat ik wil voor Keti Koti. Een herdenking in stilte.
Delen van dit artikel verschenen eerder op AFRO Magazine en op OneWorld in juli 2019.
Onze journalistiek is toegankelijk voor iedereen en dat willen we zo houden. Met een kleine bijdrage help jij ons anderen ook bewust te maken. Alvast bedankt!
We verzamelen via cookies gegevens met het doel de technische werking van de website en uw gebruiksgemak te garanderen. De cookies (kleine tekstbestanden die bij het eerste bezoek aan deze website worden opgeslagen op uw computer, tablet of smartphone) zorgen ervoor dat de website naar behoren werkt en onthouden bijvoorbeeld uw voorkeursinstellingen. Ook kunnen wij hiermee onze website optimaliseren.
Hiervoor gebruiken wij cookies van Google Analytics, dat het sitegebruik geanonimiseerd registreert en hiervan gegevens opslaat. Met deze gegevens maken wij bezoekstatistieken, op basis waarvan we verbeteringen doorvoeren op onze website. Google Analytics verschaft deze geanonimiseerde data aan derden indien wettelijk verplicht, of als deze derden de data namens Google Analytics verwerken. Door gebruik te maken van deze website geeft u toestemming voor deze anonieme gegevensverwerking door Google Analytics.
Daarnaast gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn.
Via deze cookiebalk krijgt u de mogelijkheid om de cookies te accepteren of de instellingen aan te passen. Onder 'Overige cookies' kunt u diverse cookies van externe diensten (zoals youtube, facebook, vimeo) uitzetten.
Een opt-out van Google Analytics op deze website kan via deze link.
Mocht u hierover vragen hebben, kunt u mailen naar: lezers@oneworld.nl
Op deze site gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn. Deze cookies kunt u niet uitzetten.
In onze artikelen gebruiken wij content van diverse externe diensten. Het is mogelijk om de volgende cookies uit te schakelen. Hiermee wordt deze content niet langer getoond.