‘They had no right’, zei Erykah Badu eens tijdens een live show. Over de slavenschepen waarmee Afrikanen naar Amerika werden gebracht en van alles werden beroofd: hun namen, hun cultuur, hun religie, hun gewoontes, hun vrijheid, hun levens.
Ze hadden het recht niet.
Ik had, zelfs voordat ik mijn favoriete zangeres dat hoorde zeggen, al een tijd een vreemd gevoel bij 1 juli. Op 1 juli vindt Keti Koti plaats; de herdenking van de dag dat Nederland slavernij afschafte in haar koloniën. Het kwartje viel toen ik naar een live uitzending van Keti Koti zat te kijken en al die feestende mensen zag. Want, waar is dat feestje voor? Voor de vrijheid die mijn voorouders terugkregen? Hoe kun je vieren dat je iets terugkreeg dat nooit van je had moeten zijn ontnomen?
“Hoe kun je vieren dat je iets terugkreeg dat nooit van je had moeten zijn ontnomen?
Tijdens Keti Koti – Sranantongo voor ‘gebroken ketenen’ – wordt niet alleen gevierd, maar ook herdacht. De zwarte gemeenschap eert ook haar doden namelijk. Jaarlijks met de Kabra Neti, een nacht van herdenking. En de plechtige Bigi Spikri (Grote Spiegel) optocht waarmee men vroeger in de Surinaamse hoofdstad Paramaribo in feestelijke en traditionele kledij langs de etalageruiten (grote spiegels) liep. En op vrijdag 28 juni 2019 was er een Kinderherdenking van het Nederlands Slavernijverleden volgens de website van het NiNsee.
“Ik wil voor Keti Koti een herdenking in stilte
In mijn reactie ben ik vergeten om hem te vertellen over hoe mijn oma’s oma, die op 1 juli 1863 vrijkwam, aan onze achternaam kwam. Apolonia was haar voornaam, naar de streek in Ghana waar haar mensen vandaan kwamen. Meer had ze gedurende haar gehele leven als eigendom van de plantage niet nodig gehad. Maar vanaf haar emancipatie moest ze wel een achternaam krijgen. Zonder met haar te overleggen creëerde de machthebber er toen maar snel één uit twee voorwerpen op de plantage. En voor haar nageslacht. Voor eeuwig. Het hebben van die naam alleen al maakt dat ik mijn slavernijverleden altijd met mij meedraag. Ik vertelde dat deze week nog en iemand reageerde met ‘daar word ik stil van’. Waarop ik vroeg ‘net zo stil als bij de dodenherdenking?’
Dat is wat ik wil voor Keti Koti. Een herdenking in stilte.
Delen van dit artikel verschenen eerder op AFRO Magazine en op OneWorld in juli 2019.