Beeld: Wardie Hellendoorn
Interview

‘Je moet als journalist altijd alert zijn op je blinde vlekken’

Bonte Was Podcast is hét wasprogramma tegen blinde vlekken in de media. Tijdens deze podcast gaan One’sy Muller en Zoë Papaikonomou op constructieve en humoristische wijze met hun gasten in gesprek over blinde vlekken in de media.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Wanneer men diversiteit in de media aankaart is de reactie niet zelden: alweer een discussie over diversiteit? Ja, want ondanks jarenlange aandacht voor dit vraagstuk zijn de redacties nog steeds overwegend homogeen. Het boek ‘Heb je een boze moslim voor mij?’ van Papaikonomou en Dijkman bevestigt dat beeld. Maar hoe kan het beter en hoe kunnen we over diversiteit een gesprek voeren zonder op elkaars tenen te trappen? Met Bonte Was Podcast voeren radio-dj en podcaster One’sy Muller en onderzoeksjournalist Zoë Papaikonomou dat gesprek op een luchtige toon. Een nieuwe serie met belangrijke stemmen uit traditionele én nieuwe media.
One’sy Muller (1980) is geboren en getogen Amsterdamse. Zij besloot na de middelbare school iets te doen met haar nieuwsgierigheid en vele geklets. Dat werd de School voor Journalistiek in Utrecht, waar ze afstudeerde in de richting Tijdschrift. Toch rolde zij de radiowereld in via jongerenzender FunX, waar ze meer dan tien jaar heeft gewerkt. In januari 2017 maakte zij de overstap naar NPO Radio 2 en NPO Soul & Jazz, waar zij inmiddels twee radioprogramma’s presenteert op de vrijdag- en zaterdagavond.
Zoë Papaikonomou (1982) is onderzoeksjournalist, mediadocent en auteur van ‘Heb je een boze moslim voor mij?’. Na een studie Geschiedenis en Arabisch werkte zij als nieuwsverslaggever bij de Amsterdamse stadszender AT5. Daarna was zij docent Journalistiek aan Hogeschool Windesheim.
One’sy, hoe ben je in de media gerold?

One’sy: “Dat ik de radiowereld in ben gerold, is toeval. Dat ik iets met journalistiek ging doen, weer niet. Al op de middelbare school schreef ik voor de schoolkrant en toen ik Journalistiek studeerde, schreef ik zelfs stukjes en een column voor het personeelsblad van de kledingketen waar ik een bijbaan had. Toen ik begon aan mijn studie was het mijn plan om bij de Hitkrant te gaan werken, maar dat werd dus FunX. Wel een baan die te maken had met jongeren en muziek, alleen niet bij het medium dat ik had bedacht.”

Zoë, en jij?

Zoë: “Ik ben opgegroeid met verhalen. Mijn moeder verwende me met sprookjes, mijn vader met Griekse mythologie. De wens om verhalen te vertellen combineerde zich steeds meer met een groeiend gevoel voor recht- en onrechtvaardigheid. Ik miste stemmen en verhalen uit mijn eigen omgeving in de media.

Tijdens mijn middelbare schooltijd zag ik hoeveel netwerk, status en geld uitmaken om op machtsposities te komen

Dat werd versterkt toen ik naar een middelbare school ging midden in het centrum van Amsterdam. Daar ik zag hoeveel netwerk, status en geld uitmaken om op machtsposities te komen. Via een studie Geschiedenis en Arabisch ben ik stage gaan lopen bij stadszender AT5. Daar richtte ik me vanaf het begin op verhalen uit de stad die nog weinig aandacht kregen.”
Diversiteit in de media, hoe kan dat nog steeds een punt van discussie zijn?

One’sy: “Dat zou je je inderdaad kunnen afvragen, maar als je kijkt naar de realiteit van de mensen die werkzaam zijn in de media, snap ik waarom het een discussiepunt is. De samenleving is veranderd, maar de mensen die die samenleving verslaan, niet of niet genoeg. En hoewel er vaak wordt gezegd dat de noodzaak wordt gevoeld om er iets aan te doen, blijft concrete en blijvende actie uit.”

Is er geen opwaartse trend wat betreft diversiteit in media en vertegenwoordiging van de samenleving in al haar letterlijke en symbolische kleuren?

Zoë: “Ik zie zeker lichtpunten. Sociale media hebben daar flink aan bijgedragen. De mainstream media wordt er vaak direct op gewezen als ze een blinde vlek hebben. Voorheen moest je maar hopen dat je brief werd geplaatst of dat er iets met je mail werd gedaan. Onze eerste gast, mediawatcher Madeleijn van den Nieuwenhuizen, is daarvan een geweldig voorbeeld. Zij kaart blinde vlekken in media aan via haar Instagramplatform Zeikschrift. Zij heeft bijna twintigduizend volgers.

Het risico van schijndiversiteit ligt op de loer

Ik zie ook dat verschillende media proberen hun redacties diverser te maken qua mensen. Dat is heel goed. Toch ligt het risico van schijndiversiteit op de loer. Als je alleen qua personeel wat verandert, maar niet qua manier van werken dan verandert je berichtgeving minimaal en blijven er alsnog veel verhalen liggen. Ik zie dat mediabedrijven daar moeite mee hebben: zorgen dat elke werknemer divers denkt en werkt en ruimte maakt voor andere perspectieven.”
En dan nu een podcast. Hoe is dit idee ontstaan?

Zoë: “Precies een jaar geleden kwam ‘Heb je een boze moslim voor mij?’ uit. Dit constructieve, journalistieke boek schreef ik samen met Annebregt Dijkman over het gebrek aan diversiteit en inclusie in de media. We interviewden ruim zestig journalisten en mediadeskundigen over hun ervaringen met de nieuwsproductie en op de werkvloer. Eén van die journalisten was One’sy.

We hadden elkaar ooit in het voorbijgaan al ontmoet toen One’sy bij FunX werkte en ik bij AT5, die zaten toen in hetzelfde gebouw. One’sy en ik kunnen eindeloos praten over alle blinde vlekken van mediamakers, inclusief die van onszelf trouwens. En omdat er nog zoveel meer boeiende mediamakers en -deskundigen zijn die niet voorkomen in ‘Heb je een boze moslim voor mij?’ vatten we het plan op om een podcast te maken.”
Waarom zijn media zo belangrijk voor jullie?

Zoë: “We geloven er allebei sterk in dat media een machtsfactor zijn in onze samenleving. We vinden het logisch dat in een democratie machtsbolwerken als de overheid onder de loep worden genomen, maar die roep is er bij media minder. Natuurlijk kan je media nooit ‘controleren’, dan raak je aan de persvrijheid. Maar het corrigeren en kritisch beschouwen van media is noodzakelijk. En dat gebeurt nu te weinig, zowel binnen als buiten media. Wij hopen daar een bescheiden bijdrage aan te leveren met Bonte Was Podcast.”

Kun je iets vertellen over de opzet van de podcast? 

One’sy: “Elke aflevering laten we de podcastluisteraar kennis maken met iemand uit de mediawereld. Met diegene praten we over positieve en negatieve ervaringen rondom diversiteit op mediaredacties, toegespitst op een thema zoals gender, religie en de stad versus de provincie.

Atta de Tolk, One’sy Muller en Zoë Papaikonomou/ nBeeld: Wardie Hellendoorn
Dit doen we op een speelse manier in het Blinde Vlekken Kwartet dat wordt afgesloten met het uitreiken van twee prijzen: een effen/schoon Bonte Was Podcast T-shirt voor het medium of programma met een scherp oog voor diversiteit én een fles duurzaam wasmiddel voor het medium of programma dat nog wel wat blinde vlekken heeft schoon te wassen. Aansluitend draagt woordkunstenaar Atta de Tolk een column voor over het besproken thema en de gast en ronden we af met tips.”
Wat kunnen we verwachten tijdens de podcast?

One’sy: “Mooie gesprekken met interessante mensen die hopelijk leiden tot nieuwe inzichten en/of versterken dat je op de goede weg zit als journalist of persoon werkzaam in de media.”

Welke inzichten heb je zelf toch weer gekregen, ondanks je ervaringen en research, van de gasten?

Zoë: “Dat je als journalist continu alert moet zijn op je blinde vlekken. Die heb je namelijk altijd. Ik werd daar weer scherp op gewezen tijdens de afleveringen met als focus ‘de regio’. Kijk, daar ga je al, wat een term! En ‘beperking’. Als Amsterdammer en persoon zonder beperking denk ik hier veel minder over na en heb ik blinde vlekken. Dat betekent dat ik mezelf, zeker als journalist, continu moet dwingen daar aandacht voor te hebben en mijn oor te luister moet leggen bij mensen die daar kennis, ideeën en verhalen over hebben te vertellen.”

Jullie hebben een aantal bijzondere gasten gesproken. Welk verhaal is je bijgebleven?

One’sy: “Van ieders verhaal heb ik iets opgestoken, maar wat mij vooral bijbleef, is mijn eigen blinde vlek als het gaat om welke content interessant is voor de mediaconsument. Zonder al te veel te verklappen, onze gast Karin Sitalsing, die journalist is bij onder andere Trouw en veel schrijft over ‘de provincie’, kwam met een ijzersterk voorbeeld daarvan.”

Ik was haar graag veertien jaar geleden tegengekomen toen ik mijn eerste onzekere stappen zette in de journalistiek

Zoë: “Oei, lastig, welke niét is een betere vraag. Elke gast werkt en denkt weer op geheel eigen wijze. Het is mooi om daar iedere aflevering van te proeven en door geïnspireerd te raken. Zo gaf journalist en presentator Nicole Terborg de goede tip: “wees je ervan bewust dat jij, om wie je bent, vooral ook iets komt brengen op een redactie.” Ik was haar graag veertien jaar geleden tegengekomen toen ik mijn eerste onzekere stappen zette in de journalistiek. Ik denk dat alle tips van onze gasten waardevol zijn voor zowel beginnende als gevorderde journalisten.”
Zie je een nieuw soort mediagebruik ontstaan bij jongeren?

Zoë: “Zeker, zowel qua vorm als qua inhoud. Ga maar eens een dagje rondstruinen op YouTube. Of op podcastplatforms. Dan zie je een eindeloze hoeveelheid aan vormen voorbijkomen. Er is meer durf en ruimte om te experimenteren. Om af te wijken van de norm. Ondertussen blijven de mainstream media stug vasthouden aan vaste formats uit angst kijkers, luisteraars of lezers te verliezen. Er is nauwelijks ruimte voor experimenten. En als die er wel is dan moet het nieuwe concept direct succesvol zijn, anders verdwijnt het gelijk weer. De angst voor verandering regeert.”

Na de podcast een TV show misschien?

One’sy: “Haha, ik ben in eerste instantie een radiomens hoor!”

Ik bedoel natuurlijk: om invloed te hebben zijn de tafels bij DWDD, Jinek en Pauw hoe dan ook belangrijk. Hoe kunnen mensen op hun eigen manier voor impact zorgen als ze geen toegang hebben tot dat soort mainstream media?

Zoë: “Door mainstream media gewoon te blijven stalken met mails, belletjes wanneer je feitelijke onjuistheden en blinde vlekken ziet. En ondertussen via je eigen sociale mediakanalen jouw stem en verhaal laten horen. En vooral ook samenwerken, elkaar ruimte geven en gunnen om zo misschien wel even grote en invloedrijke platformen te gaan opzetten.”

Wees bereid je eigen blinde vlekken onder de loep te nemen

Wat zijn twee do’s voor redacties als het diversiteit in de media betreft?

One’sy: “Wees bereid je eigen blinde vlekken onder de loep te nemen en doe er wat mee! En voel altijd zelf verantwoordelijkheid om diversiteit te vergroten in plaats van die vooral of alleen af te schuiven op anderen. Het gaat ons allemaal aan, omvat superveel en is nooit af.”

En wat zijn twee dont’s?

Zoë: “Zoals ik al eerder zei: pas op voor schijndiversiteit. Als je meer divers wilt worden als organisatie betekent dat dat je daadwerkelijk ruimte moeten maken voor andere perspectieven. Het gaat dus om een verandering in de hele organisatie. Dat betekent dat je geld, tijd en ruimte moeten maken voor de lange termijn. En ik sluit me aan bij One’sy: blijf altijd alert en reflectief op je mogelijke blinde vlekken. Luister naar mensen die je erop wijzen. Het zijn niks voor niks blinde vlekken, je ziet ze zelf dus niet.”

Dit artikel verscheen eerder op NieuwWij.

Overleven op een witte redactie

Media in crisis

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons