B-b-bivakmuts: hip hoofddeksel met oorlogsverleden

Bieber in bala

Drillrappers zijn al jaren fan van bivakmutsen: ze dragen ze in videoclips om hun explosieve teksten anoniem de wereld in te kunnen slingeren. Toch is deze gezichtsbedekking ook in de modewereld al decennia geliefd: zo maakt ’ie bij Maison Margiela al sinds hun beginjaren – eind eighties – onderdeel uit van de collecties. In 2018 zagen we de balaclava, het Engelse woord voor bivakmuts, ook in collecties van labels als Calvin Klein en Gucci. In de zomer van 2022 waren er leren exemplaren te zien bij Louis Vuitton.

Dan blijven de sterren uiteraard niet achter. Rappers Ye, Drake, A$AP Rocky, zanger Justin Bieber, acteur Jared Leto: allemaal staken ze hun hoofd in een bala. Het liefst bij tropische temperaturen of in een snikhete nachtclub. Lekker anoniem, lekker nonchalant.

IJskoud front

De bivakmuts bestaat natuurlijk al veel langer. Britse soldaten droegen die voor het eerst in 1854, toen als onderdeel van de Krimoorlog een grote veldslag plaatsvond in de Oekraïense havenstad Balaklava. Een alliantie van Franse, Britse, Turkse en Sardijnse soldaten vocht er met het Russische leger om economische en politieke invloed in het afbrokkelende Ottomaanse rijk. Echtgenoten van de Britse soldaten hadden speciale
mutsen gebreid om het gezicht van hun mannen warm te houden aan het ijskoude front.

Tegenwoordig associëren we de hoofdbedekking vooral met criminelen, SWAT-teams, terroristische organisaties en protestbewegingen als de Russische vrouwengroep Pussy Riot. Het maakt mensen die het dragen onherkenbaar en is als een soort uniform die bij de ‘functie’ hoort. ‘Je zet een masker op en je wordt Pussy Riot’, vertelde een lid aan The Guardian. ‘Je zet hem af en je bent niet langer Pussy Riot.’

Enorm hip en afzichtelijk liggen in mode soms verrassend dicht bij elkaar. UGGs! Crocs! Het lijkt te communiceren: we doen toch lekker wat we zelf willen, júist als anderen erop haten. Want eerlijk is eerlijk, eigenlijk is een balaclava een soort grote sok met een gat erin. Of een enorme mondkap, die je voor het gemak maar meteen over je hoofd hebt getrokken. Ook roept ’ie associaties op met de grote mutsen die je moeder vroeger over je hoofd trok, compleet met pompon on top.

Opletten dus: wat moet je ab-so-luut doen om niet voor schut te lopen? Een goeie tip: match je balaclava qua kleur met een ander kledingstuk. Blauwe bala bij een blauwe spijkerbroek. Groene bala bij groene accenten in je sneakers. Of neem een woest printje, of haak er zelf eentje.

Privilege

Er is ook wat serieuzere controverse. Feministen en vrouwengroepen hebben het accessoire ongepast genoemd, want mensen die zijn aangevallen op straat kunnen zich erg ongemakkelijk voelen als er iemand rondloopt met een bivakmuts op. En als je als moslima een nikab draagt, die zo ongeveer hetzelfde bedekt als de balaclava, is het volgens (extreemrechtse) politici een symbool van onderdrukking en extremisme, en sinds 2019 zelfs verboden in Nederland. Maar trek je als niet-islamitisch fashion victim een balaclava over je hoofd? Dan word je geprezen om je modebewustzijn: lekker edgy, lekker stijlvol.