Beeld: Rupi Kaur
Identiteit

Free bleeding: vies, provocatief en ongezond?

Free bleeder en antropologe Iris Verstappen kreeg na haar boodschap bij EditieNL over vrijelijk bloeden massa’s verontwaardiging over zich heen. Voor OneWorld legt ze uit hoe groot het taboe op menstruatiebloed eigenlijk is.

Door 18 mei 2018
Menstruatie ongesteldheid Seks & gender seksuele gezondheid
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Recent werd ik door een artikel en uitzending van EditieNL over vrijelijk bloeden tijdens je menstruatie geportretteerd als een feministische activiste die in het rond bloedt op alles wat los en vast zit. Er werden in het artikel allerhande argumenten aangehaald die gestoeld zijn op geen enkel gedegen wetenschappelijk onderzoek, nota bene door een (mannelijke) arts, zoals bijvoorbeeld: “Je kunt schimmelinfecties oplopen, omdat het bloed gewoon langs je benen loopt”. En: “Je hoeft niet te pronken met je ongesteldheid”.

Mijn boodschap over vrijelijk bloeden werd onterecht opgeknipt in sensationele en ogenschijnlijk bizarre statements. Een massa aan verontwaardigde en boze mensen op sociale media volgde.

Lees ook

Dat wat er in zowel het geschreven als visuele bericht naar voren kwam is helemaal niet wat free bleeding echt is, en de reacties tonen aan dat Nederland helemaal niet zo vrij denkend en tolerant is als er aangenomen wordt. Ik ging met EditieNL in zee omdat zij mij ervan verzekerd hadden dat mijn boodschap goed overgebracht zou worden. Het is een nationale zender die de macht in handen heeft om te bepalen welke boodschappen mensen bereiken, en hoe dat gebeurt: dat gebeurde helemaal niet eerlijk in mijn geval.

Wat is free bleeding nou echt?

De term free bleeding is vermoedelijk ontstaan in de late jaren 70 en begin jaren 80 toen menstruatie-activisme haar intrede maakte. Het doel was om taboes te doorbreken en om te laten zien wat voorheen niet zichtbaar was: bloed, tampons, maandverband. In de jaren 80 ontstond er vanuit activisten een reactie op de uitbraak van TSS (Toxic Shock Syndrome; een ernstige ziekte die het resultaat kan zijn van tampongebruik en destijds ook om die reden steeds vaker voorkwam), waarbij door middel van kunst (nep) menstruatiebloed zichtbaar gemaakt werd. In die tijd ging het in eerste instantie om het maken van een statement.
“

Het doel was om taboes te doorbreken en om te laten zien wat voorheen niet zichtbaar was: bloed, tampons, maandverband

De term leefde in 2015 op nadat mijn collega en goede vriendin Kiran Gandhi de Londen Marathon liep zonder het gebruik van menstruatieproducten – enkel in een onderbroek en hardloopoutfit. In eerste instantie deed zij dit simpelweg voor haar eigen comfort, zich niet bewust van de reactie die dat misschien teweeg zou brengen. Na het voorval en de daarbij horende wereldwijde stroom aan reacties, ging zij zich inzetten als menstruatie-activiste, en komt het onderwerp geregeld terug in de muziek en talks die ze geeft over de hele wereld.
Privébeeld Karin Gandhi
De term free bleeding heeft dus geen vaste definitie, en hoeft ook niet per se gezien te worden als iets feministisch. Er zijn plaatsen op de wereld, bijvoorbeeld India, waar vrouwen hun bloed laten lopen of proberen op te vangen met gescheurde stukken katoen, simpelweg omdat ze geen toegang hebben tot menstruatieproducten. Dat is ook vrij bloeden, maar omdat er geen andere optie is. Hetzelfde is te zien in de documentaire #HappyPeriod over daklozen in Los Angeles, die gewoonweg niet over de middelen beschikken om hun menstruatie te ‘managen’.

Mijn eigen ervaring met free bleeding

Free bleeding hoeft niet gelabeld te worden als een feministisch activistische handeling om een statement te maken. Voor mij werkt free bleeding zo: op de eerste en tweede dag van mijn menstruatie ben ik moe en is mijn lichaam zich aan het focussen op het samentrekken van mijn baarmoeder om het bloed los te laten. Mijn baarmoeder (zoals die van alle andere mensen die elke maand bloeden) is op dat moment  ongeveer twee keer zo groot dan normaal, en al het weefsel er omheen, met name de baarmoedermond maar ook vagina, zijn in mijn geval gevoelig, dus wil ik niet dat daar iets tegenaan of in komt.
Daarom laat ik mijn bloed vrij lopen — niet op mijn meubilair, maar op een handdoek als ik geen zin heb om iets te dragen, en anders in een period panty (FYI: de beste uitvinding van de eeuw: ondergoed waarin je gewoon vrij kan bloeden zonder dat je door je onderbroek heen lekt). Ik lek dus niet als een losgeslagen menstruatie-activiste op alles en iedereen.
“

Ik lek dus niet als een losgeslagen menstruatie-activiste op alles en iedereen.

En ja, ik heb zoals in ’t EditieNL-stuk werd genoemd en wat tot veel heftige reacties leidde, ook wel eens geprobeerd om met mijn rok omhoog op de aarde te bloeden. Zonder andere mensen erbij, op vakantie. Gewoon omdat het kan. En omdat ik normen en waarden rondom mijn eigen menstruatiecyclus zelf bepaal –  uit respect naar mijzelf, anderen en de wereld in mijn achterhoofd houdend.

Deze specifieke free bleeding ervaring is bepalend geweest in hoe ik mijn cyclus beleef, omdat ik op dat moment besefte dat ik op geen enkele wijze meer schaamte voel rondom mijn menstruatie, mijn cyclus en alles daaromheen. Het was het moment waarop ik besloot dat de lijn van schaamte in mijn familie stopt bij mij. En dat mijn kinderen dit niet van mij zullen mee krijgen. Maar ik dring niemand anders zo’n handeling op.

Menstruatietaboe zeer aanwezig in Nederland

Ook al denken we misschien van wel, de onterechte sensationale framing van EditieNL en de enorme massa aan negatieve reacties op het artikel en de televisie-uitzending laten zien dat we niet zo openminded zijn. De negatieve reacties gaven vooral aan dat mensen menstrueren dan wel mij of allebei vies vonden. Anderen vonden mij ‘gestoord’ of zeiden dat menstrueren niet gezien mag worden door de buitenwereld; alsof dat een algemene waarheid is en zij die menstrueren niet over hun eigen lichaam kunnen beslissen.

https://twitter.com/Klaverhartje/status/990991801568948224

Het is voor mij alleen maar een bevestiging dat het werk wat ik doe, namelijk op academisch vlak onderzoek doen naar menstruatie en menstruatie-apps, bewustwording inspireren rondom menstruatie door coaching en yogalessen te geven voor seksuele en reproductieve gezondheid, nog steeds zeer nodig is.

Het erkennen van het bestaan van een taboe op menstruatie is misschien nog wel het grootste probleem. Wat dat betreft lijken we te leven in een waas van ogenschijnlijke tolerantie.

“

We leven in een waas van ogenschijnlijke tolerantie

Daarom blijf ik me inzetten om dit taboe te doorbreken, met als doel iedereen te ondersteunen die zich comfortabel in hun menstruerende lichaam wil voelen, en zich niet meer wil schamen voor hun cyclus. Het hebben van een maandelijks terugkerende menstruatiecyclus is namelijk een teken van goede gezondheid en het bewijs dat het lichaam werkt zoals het hoort. De smeuïge framing van een medium en de horde boze mensen die daarop volgden, tonen des te meer aan hoe nodig we die boodschap moeten blijven herhalen.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons