Chaman Shalmashi met haar dochter Beri in haar keuken in Almere. Beeld: Lisa Zilver

Met deze gerechten zijn gevluchte families weer even thuis

Met haar boek Taste of Home vertelt filmmaker Beri Shalmashi de verhalen van gevluchte families, aan de hand van hun favoriete recepten. Welke herinneringen dragen de gerechten met zich mee, hoe smaakt heimwee? Zelf maakt Shalmashi samen met haar stiefmoeder een Iraans recept dat veel voor hen betekent.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Eten is altijd een van de beste manieren om de rijkdom van een cultuur te ontdekken. En als je noodgedwongen je land verlaat, kan het bovendien een belangrijke verbinding met je verleden zijn. Welke herinneringen dragen gerechten uit het thuisland met zich mee, als je daarvandaan gevlucht bent? En wat is de smaak van heimwee? Een van mijn eigen favoriete recepten is alu balu plaw, ofwel Iraanse zure kersenrijst.
Publicist en filmmaker Beri Shalmashi, zelf de dochter van Iraans-Koerdische ouders, beschrijft in haar kook- en verhalenboek Taste of Home de verhalen van mensen die hun thuisland ontvluchtten en hun keuken met zich meenamen.

Shalmashi bracht de smaken van tien plekken van de wereld samen, van Afghanistan tot Chili en van Eritrea tot Sri Lanka. Ze vertelt ook het verhaal van haar eigen stiefmoeder, en samen maakten ze voor de gelegenheid een favoriet gerecht, waarvan ze hieronder het recept deelt.

De ingrediënten van een samenleving

‘Deze alu balu plaw symboliseert een beetje de samenleving’, zegt Chaman. De rijst is rood, geel en wit, en er zitten balletjes gehakt en zure kersen in. Met al deze verschillende ingrediënten krijg je een kleurrijke, smaakvolle mix. Ze haalt een grote pot prachtige kersen in een lichte jam uit de koelkast. Haar zus stuurde haar de alu balu, zo heten deze zure kersen, vanuit Iran naar Irak en van Irak naar Nederland. ‘We gebruiken het voor dit rijstgerecht, maar het is ook erg lekker door de yoghurt of gewoon op brood met een beetje boter.’

Chaman, mijn stiefmoeder, kwam op haar achtentwintigste naar Nederland om met mijn vader te trouwen. Ik was toen twaalf jaar, dus ze kreeg mij en mijn tienjarige zusje Biza er gratis bij. Door te kiezen voor een man die als politiek vluchteling ondertussen al meer dan dertig jaar niet meer in zijn geboorteland was geweest, kon Chaman ook niet terug. ‘In het begin was het moeilijk om hier te aarden. Ik moest een nieuwe taal leren en me de gebruiken van een andere cultuur eigen maken. Gelukkig had ik jullie om me te helpen.’ Toch gaat er soms geen uur voorbij zonder contact met haar vier zussen die nog in Iraans-Koerdistan wonen. Mijn zusje Jinaw voegt daar lachend aan toe: ‘Mama managet vanaf de bank in Almere het leven van al onze familieleden daar. Soms ben ik best jaloers hoor, als ik zie hoe vaak onze nichtjes elkaar daar zien.’

In Koerdistan praat je niet over je trauma’s, dat is voor watjes

Chaman heeft tijdens haar jeugd verschrikkelijke dingen meegemaakt, waaronder de chemische aanval op Sardasht, de stad waar zij, net als mijn vader, opgroeide. Ze praat er niet vaak over, maar heel soms, op de meest onverwachte momenten, onthult ze een stukje van haar verleden. Dan vertelt ze hoe buren, vrienden en kennissen ruw uit haar leven werden gerukt. Over de afschuwelijke beelden die zij de rest van haar leven met zich mee zal moeten dragen. Maar je praat in Koerdistan niet over je trauma’s, dat is voor watjes. Pas toen ze al jaren in Nederland woonde, drong het tot haar door dat het niet normaal was om dit soort herinneringen op je netvlies te hebben. Het was alsof de klap van de oorlog, de gruwel, haar in Almere opeens keihard raakte. Daar heeft ze gelukkig mee leren omgaan, maar helaas zijn er heel veel mensen die dit nooit te boven zullen komen.

Gelukkig zijn er ook nog genoeg mooie herinneringen aan de tijd in haar geboorteland. Zo vertelt Chaman hoe ze haar moeder, die cateraar was, vaak en met veel plezier in de keuken hielp. Samen met een van haar zussen verzorgde ze de catering voor bruiloften en begrafenissen. ‘Eigenlijk vind ik het jammer dat ik daar nooit wat mee heb gedaan. Ik heb hier ook weleens voor veertig man gekookt en had achteraf graag een eigen keuken gerund.’ Op de vraag of iemand van de kinderen heeft leren koken zoals zij, knikt ze naar Jinaw. Jinaw glundert. ‘En ik?’ vraag ik. Chaman begint in een pan te roeren en knipoogt: ‘Iedereen heeft andere kwaliteiten. Gelukkig kan jij schrijven.’

Alu balu plaw, zure kersenrijst uit Iran.Beeld: Lisa Zilver

Alu Balu Plaw (zure kersenrijst)

Ingrediënten (voor 6 personen)
Bereidingstijd: 40-50 minuten

½ g saffraan
1 ui
½ kg rundergehakt
zout naar smaak
peper naar smaak
½ tl kaneel
1 tl kurkuma
zonnebloemolie
2 l water
6 bekers basmatirijst
10 el zure kersenjam
6 el olijfolie

Benodigdheden
Handrasp

Voeg de saffraan toe aan een beker die voor 1/3 is gevuld met warm water en zet apart.

Rasp de ui met een handrasp fijn en voeg dit toe aan het gehakt. Kneed het gehakt goed en voeg zout, peper, kaneel en kurkuma toe.

Maak kleine balletjes van het gehakt.
Verwarm een laag zonnebloemolie in een kleine pan en bak de gehaktballetjes goudbruin.
Zet de gehaktballetjes dan apart.

Breng 2 liter water aan de kook en voeg de rijst toe. Kook het ongeveer 7 minuten. De rijst moet nog een beetje hard zijn.
Doe de rijst dan in een zeef en laat al het water wegspoelen.

Zet een grote pan op het vuur en doe hier eerst een laag rijst in. Doe dan wat kersenjam op de rijst en leg er daarna een deel van de gehaktballetjes overheen. Herhaal die stappen totdat de pan gevuld is.
Wanneer de pan vol is, giet je het saffraanwater en de olijfolie over de plaw heen.

Laat de schotel dan een halfuur tot drie kwartier staan koken op een zacht vuur.
Wanneer de rijst zacht en verkleurd is, kan het opgediend worden.

Taste of Home

Het verhaal van Chaman en Beri is een van de verhalen uit Taste of Home, dat in 2019 uitkwam bij ROSE Stories. De recepten bij de verhalen werden verzameld door Beri’s zus Jinaw.

Podcast: ‘Zonder deze maaltijden had ik me nooit trots gevoeld’

‘Zo kun jij Koerden zoals ik helpen’

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons