Beeld: Coco Olakunle

Racisme kostte hem 50.000 euro, maar: ‘Ik ben niet rancuneus’

Hij zou zich er boos om kunnen maken: door een te laag schooladvies liep de Koerdisch-Nederlandse Ruşen Koç jaren studievertraging op én tienduizenden euro’s studieschuld. Maar rancuneus is hij niet. Zijn Stichting OOK gaat de strijd aan met kansenongelijkheid in het onderwijs.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Vijftigduizend euro. Dat is het bedrag dat racisme in het onderwijs Ruşen Koç (25) kostte. In groep 8 kreeg hij vmbo-advies, ook al kon hij volgens de CITO-toets naar de havo. Dat was natuurlijk te hoog gegrepen voor een Koerdische Nederlander, moet de gedachte zijn geweest. Eenmaal op de middelbare school verzetten ook zijn docenten zich tegen een overstap naar de havo. “Die lage verwachtingen waren een gevolg van racisme. Dat heeft me twee jaar van mijn leven en veel geld gekost. Op sommige dagen kan ik me daar nog steeds boos over maken.”

Ze dachten waarschijnlijk: zo’n Koerdisch vrouwtje kan vast niet eens lezen en schrijven

Het duurde jaren voor hij alsnog op de universiteit terechtkwam. “In 2015 ging ik van de middelbare school af. In 2018 begon ik aan de studie International Studies en Geschiedenis Universiteit Leiden. Daarvoor moest ik eerst vavo-certificaten en een hbo-propedeuse halen. Ik viel nét binnen het leenstelsel, als ik meteen havo had gedaan, had ik een basisbeurs gekregen.” Koç ervoer hoe groot de gevolgen kunnen zijn van te lage verwachtingen. Die persoonlijke ervaring was de voedingsbodem voor zijn stichting Onderwijsadvies Ouder & Kind (OOK), waarmee hij onder meer strijdt tegen kansenongelijkheid in het onderwijs.
OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school, of werkomgeving. De Verenigde Naties en miljoenen betrokken burgers spraken hiervoor de duurzame werelddoelen af (SDG’s), die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, géén armoede, betaalbare en duurzame energie en kwaliteitsonderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek gaan daar nu al voor. Geïnspireerd? Check hier wat jij kunt doen.

Ouders serieus nemen

Beeld: Coco Olakunle
Stichting OOK helpt ouders die het Nederlandse schoolsysteem niet goed begrijpen. Zo organiseren vrijwilligers van OOK informatieavonden over het Nederlandse onderwijs in bijvoorbeeld Turks en Arabisch, ze bemiddelen en vertalen bij ouderavonden en hebben persoonlijke adviesgesprekken met ouders. “Wij leggen ouders uit hoe ze hun kinderen het beste kunnen helpen bij het halen van hun doelen. Dat hun zoon bijvoorbeeld niet naar het vwo hoeft als hij politieagent wil worden.”

Als de communicatie met school stroef loopt, kan OOK samen met de ouders naar een oplossing zoeken. Het is belangrijk om ouders serieus te nemen, want dat doet hun omgeving vaak niet, weet Koç. Leraren keken niet alleen neer op hem, maar ook op zijn moeder, herinnert hij zich. Zij probeerde zijn leraar ervan te overtuigen dat Koç de havo prima aan zou kunnen, maar die luisterde niet naar haar. “Ze dachten waarschijnlijk: zo’n Koerdisch vrouwtje kan vast zelf niet eens lezen en schrijven. Terwijl mijn moeder heel intelligent is; we hadden thuis discussies over het marxisme en economische vraagstukken.”

Verveling

Koç is een snelle en enthousiaste prater. Hij werd geboren in de Schilderswijk in Den Haag. Op zijn zesde verhuisde hij met zijn moeder en broer naar Wageningen en kwam daar op een witte school terecht. “In Den Haag was ik thuis, daar was ik gewoon een van de jongens uit de buurt. Maar in Wageningen voelde ik, hoe jong ik ook was, dat ik er niet bij hoorde.” Het maakte hem onverschillig. “Als kind riep ik altijd dat ik later uit Nederland weg zou gaan. Als ik daar op terug kijk, vind ik dat treurig. Waar wilde ik heen dan? Ik had nog niets van de wereld gezien.”

Op het vmbo in Wageningen haalde Koç hoge punten en verveelde zich. “Mijn moeder zag dat en ging praten met de docent, maar opnieuw werd er niet naar haar geluisterd. Na een paar keer proberen gaf ze het op. Ik was toen een jaar of dertien en had het gevoel dat ik er op school alleen voor stond. Dat voelde heel eenzaam.”

Ik voel me verantwoordelijk voor nieuwe generaties die met lage verwachtingen worstelen

Toch ziet Koç zichzelf als bevoordeeld. “Het is allemaal goed gekomen met mij. Nu voel ik me verantwoordelijk voor nieuwe generaties die worstelen met lage verwachtingen.”

Het begeleiden van de ouders doet Koç niet alleen: hij heeft een netwerk van vrijwilligers om zich heen verzameld die met de ouders praten. Want waar veel initiatieven zich concentreren op de kinderen, bijvoorbeeld met bijles of coaching, richt OOK zich op ouders. “Niemand kan een kind zo goed motiveren als zij.”

Koç is ervan overtuigd dat zijn schoolcarrière anders was gelopen als de docenten beter naar zijn moeder hadden geluisterd. Daarom heeft hij ook gesprekken met docenten, om hen te helpen in hun contact met ouders met een migratieachtergrond. Als hij vindt dat een leraar vooroordelen heeft, dan zegt hij dat.

Beeld: Coco Olakunle

Burn-out

Activisme en emancipatie zijn belangrijke begrippen binnen de Koerdische gemeenschap

Koç’ activisme komt naar eigen zeggen voort uit zijn Koerdische achtergrond. “De Koerden (een achtergestelde minderheid in Turkije, Syrië en Iran, red.) hebben hun hele geschiedenis zwaar onder druk gestaan. Activisme en emancipatie zijn belangrijke begrippen binnen de Koerdische gemeenschap.” Ook de islam speelt een belangrijke rol bij zijn keuzes. “Mijn Schepper is tevreden als ik mensen help. En wat Hij van mij vindt, is uiteindelijk het belangrijkste.”

Zijn gedrevenheid zit Koç ook wel eens in de weg. “Een paar maanden geleden zat ik tegen een burn-out aan. Toen heb ik mijn agenda leeggegooid en een ticket naar Griekenland geboekt. Diezelfde middag zat ik in het vliegtuig.” Niet vreemd als je bedenkt dat Stichting OOK een van zijn vele projecten is. Zo werkt hij ook voor onderzoeks- en adviesbureau Labyrinth, geeft trainingen bij ECHO Expertisecentrum Diversiteitsbeleid, doet een master enwerkt ondertussen aan een kledinglijn. “Zou je nog kunnen vermelden dat ik voor Stichting OOK vrijwilligers zoek?” vraagt hij tussendoor.

Beeldvorming beïnvloeden

De lange weg die Koç aflegde van het vmbo naar de universiteit heeft hem, naast die dikke studieschuld, ook iets positiefs opgeleverd: hij is het gewend om zich in verschillende sociale lagen te begeven. “Het is voor mij dan ook geen eenrichtingsweg: ik hoop alles wat ik op de universiteit heb geleerd uiteindelijk weer te kunnen inzetten voor de Haagse Schilderswijk.”

En dat doet hij, zo beklemtoont Koç, niet uit rancune naar de docenten die op hem neerkeken. “Ik ben geen klassiek verhaal van een minder bedeelde die zich omhoog heeft gewerkt en nu rancuneus naar zijn docenten of voorgangers kijkt. Ik probeer me te focussen op de toekomst en de energie die sterke mensen om mij heen hebben. De liefde voor mensen drijft mij, niet de pijn van mijn leven.”

Stichting OOK zoekt nog vrijwilligers die willen ondersteunen in de begeleiding van ouders. Kijk voor meer informatie op https://ookonderwijsadvies.nl/vacatures/.

Hij helpt asielzoekers aan werk: 'Ik keek zelf de dood in de ogen'

Mensenrechtencollege: 'kwade trouw' Belastingdienst irrelevant

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons