Gisteren tekenden wereldleiders trots de ‘Addis Ababa Action Agenda’ over de toekomst van de financiering van ontwikkelingshulp. Deze deal betekende niet alleen het einde van de ‘Financing for Development’ conferentie in Addis Abeba, maar markeerde ook het eind van de ‘Maand van het Geld’ op OneWorld. Een analyse van alle bijdragen in deze serie.
Ontwikkelingshulp belangeloos?
Ontwikkelingssamenwerking is geen kwestie van belangeloos geld overhevelen van westerse landen naar ontwikkelingslanden. Sterker nog, veel bloggers wezen erop dat er wellicht een wereldrecord van 135 miljard dollar per jaar aan officiële ontwikkelingshulp van rijke naar arme landen ging, maar dat er 100 miljard of zelfs 2 biljoen per jaar van arme naar rijke landen terugstroomt door handelsverdragen, rente op schulden en belastingontwijking. Hoezo geld ‘geven’? Nu wordt met de ene hand gegeven, maar met de andere genomen. En dat terwijl er 800 miljard dollar nodig is voor armoedebestrijding en zelfs 2 tot 3 biljoen dollar om de duurzame ontwikkelingsdoelen te halen.
Volgens experts is het beter om armoede bij de wortel aan te pakken
Nieuwe definities
Volgens experts is het beter om armoede bij de wortel aan te pakken. Daarvoor is een ‘fundamentele verandering in het denken over ontwikkelingshulp’ nodig, zoals onder meer ontwikkelings- en financieringsexpert Age Bakker stelt. Investeringen in groene technologie, lokale overheden, of handel kunnen écht het verschil maken volgens Rhys Williams en James Mackie. Ontwikkelingshulp snakt daarbij naar een nieuwe definitie, met meer aandacht voor grensoverschrijdende publieke goederen zoals schone lucht en veiligheid, Hier is ook meer geld voor nodig dan de huidige norm van 0,7% waar slechts een handjevol landen zich aan houdt. Zo zou de norm opgerekt kunnen worden naar 2% voor de aanpak van deze mondiale uitdagingen. De experts roepen ons verder op ons paternalisme te laten varen (Bregman): ook hier in Nederland moeten we ‘iets bijdragen’ aan CO2-emissies of het tegengaan van belastingontwijking (Heilbron) want we zitten – gezien het universele karakter van de doelen – allemaal ‘in hetzelfde schuitje’.
In de aanloop naar de Financing for Development-top in Addis Abeba maakte OneWorld je wegwijs in de wereld van het geld. Hoe zit het met belastingontwijking van multinationals? Wie zijn eigenlijk de grootste filantropen? Bekijk alle artikelen in ons dossier
Stem van het volk
Allemaal mooie constateringen van de experts. De Nederlandse publieke opinie lijkt hier niet bij aan te sluiten: uit onderzoek van Kaleidos Research blijkt dat de meeste Nederlanders willen dat de overheid ontwikkelingsgeld besteedt aan traditionele vormen van ontwikkelingshulp, zoals het bouwen van een school of ziekenhuis. Slechts 2 op de 5 ziet een link tussen armoede en wereldwijde problemen zoals klimaatverandering en migratie. Het zou al helpen als we er wat meer over gaan praten, volgens Gabi Spitz. Maar hoe belangrijk is de stem van de Nederlandse burger eigenlijk met het oog op ontwikkeling? Een onderzoek waard, want uit een willekeurige rondgang door de straten van Costa Rica, Cambodja en Kenia bleek dat inwoners daar vinden dat ‘de nationale regering en het eigen volk verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling’. En dus niet die rijke landen, ngo’s en die ‘knappe koppen uit Washington, New York of Brussel’.
Addis Abeba: Triple A of Triple B?
Ruim 5,000 wereldleiders waren de afgelopen dagen in Addis Abeba. Hans Opschoor hoopte op een ‘Triple A’ akkoord voor het bestrijden van armoede te sluiten. Toch leek er eerder sprake van een Triple B: belastingen, belastingen en belastingen. De hoop op meer belastinginkomsten in ontwikkelingslanden komt niet uit de lucht vallen: tussen 2002 en 2011 zijn de binnenlandse publieke inkomsten al verdriedubbeld tot liefst 5,523 miljard dollar. Er is ook veel hoop op een grotere rol voor het bedrijfsleven: buitenlandse investeringen brachten het afgelopen jaar al bijna zes keer zoveel geld in het laatje van ontwikkelingslanden dan dat er aan hulp werd bijgedragen. Ook andere – particuliere – gulle gevers dragen hun steentje bij. Volgens Nederland kunnen de Wereldbank, het IMF en ontwikkelingsbanken een belangrijke rol spelen op deze private markt. Door het geven van garanties verlagen zij de drempel om te investeren in fragiele en onstabiele staten.
Eigen geld en eigen doelen voor wereldwijde problemen
Zoals Rolph van der Hoeven al schetste: geld maakt al met al vooral gelukkig als het eigen geld is. Helemaal als je dit geld in eigen land kan houden en je niet bestolen wordt via bijvoorbeeld belastingontduiking. Toch ligt de oplossing voor duurzame ontwikkeling niet alleen in (extra) geld. Er komen in september ook een heleboel voor Nederland relevante duurzame ontwikkelingsdoelen bij. En met partnerschappen, coherentie en een focus op de allerarmsten kan heel Nederland een goede rol spelen in die universele agenda. Om zo met eigen geld en eigen kracht bij te dragen aan het oplossen van wereldwijde problemen.
