Achtergrond

Alles biologisch en organisch kopen? Het groeit me niet op de rug!

OneWorld vroeg haar lezers hoe zij in het dagelijks leven ‘duurzaam doen’. Een van de onderdelen: eten. Deze week bespreken we de uitkomsten van de enquête.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Milieuvriendelijk eten zorgt voor veel dilemma’s. Een respondent van onze enquête vraagt: “Wat is duurzamer: melk (dierenleed, maar wel uit Nederland) of amandelmelk (veel watergebruik in gebieden waar er al niet zo veel is)?” Een ander zegt: “Ik vind het veel moeite om bij alle groenten te kijken of het seizoensgroenten zijn en waar ze zijn verbouwd.” Dat duurzaam eten een prijskaartje heeft, wordt ook vaak in de antwoorden benoemd: “Alles biologisch en organisch kopen? Daar heb ik echt het budget niet voor.”

Is een plantaardig dieet echt het beste dieet? En zijn biologische groenten beter voor onze planeet? We zochten het voor jullie uit.

Wat is duurzaam eten?

Duurzame voedingspatronen moeten volgens de landbouwtak van de VN zorgen voor een lage milieubelasting, en dragen bij aan voedselzekerheid en onze gezondheid. We kunnen ‘duurzaam eten’ vanuit verschillende invalshoeken benaderen. We kunnen kijken naar bijvoorbeeld de grootte van de ecologische voetafdruk, zoals CO₂-uitstoot en waterverbruik, we kunnen het hebben over verantwoord bodembeheer en biodiversiteit, en zelfs over schending van mensenrechten door arbeidsuitbuiting of onvoldoende voedselzekerheid. Tegelijkertijd moeten we er wel voor zorgen dat we voedsel met een optimale voedingswaarde binnenkrijgen en bij voorkeur moet het ook nog een beetje lekker blijven. Klinkt het ingewikkeld? Eigenlijk zijn er maar een paar belangrijke dingen waar je op moet letten.

Vlees eten kan echt niet meer

Dierlijke producten zijn het meest belastend voor het milieu. Toch hebben veel van onze milieubewuste lezers in de enquête moeite met vlees en kaas uit hun dieet schrappen. Misschien volgt hier wat motivatie:

De landbouw is verantwoordelijk voor 15 procent van alle broeikasgassen. De helft hiervan komt van dieren af die we voor vlees en zuivel houden. Vlees en zuivel heeft zo de grootste CO₂-uitstoot per kilo.

Hoeveel kilo CO₂ komt er vrij voor de productie van 1 kilo […]?

Koeienscheten bevatten methaan, dat de atmosfeer 28 keer meer opwarmt dan CO₂, en veroorzaken 16 procent van alle broeikasgassen. Uit opgeslagen mest komt N₂O vrij, dat de atmosfeer 265 keer meer opwarmt dan CO₂.

Stoffen die vrijkomen uit mest, zoals fosfaat, nitraat en ammoniak, zorgen bovendien voor verzuring en vermesting van de natuur. Hierdoor verdwijnen sommige plant- en diersoorten.

Alle dieren die we voor vlees en zuivel houden eten jaarlijks meer dan een derde van de wereldwijde oogst van gewassen op, terwijl één op de tien mensen chronisch ondervoed is. Volgens een Amerikaans onderzoek heeft een gemiddelde Noord-Amerikaan meer dan tien hectare aan bodem nodig om zijn voedingspatroon te ondersteunen. Als je geen vlees eet, wordt de nodige bodem al snel vijf keer kleiner.

Een vegetarisch dieet heeft vijf keer minder bodem nodig dan een niet-vegetarisch dieet

Dierenvoer veroorzaakt de ontbossing van de Amazone, de afname van biodiversiteit en een toename van de CO₂-uitstoot. Plus: er wordt vaak niet heel lief omgegaan met de dieren.

In plaats van helemaal te stoppen, kun je vlees ook in kleine stapjes vervangen door bonen, tofu of andere producten met (plantaardige) eiwitten. “Wees zuinig met kaas als alternatief voor vlees”, waarschuwt Kirsten Palland van Milieu Centraal. “De klimaatimpact is vergelijkbaar met rundergehakt en lamsgehakt.” Kijk hoe je de voedingsstoffen in vlees, zoals B12 en ijzer, kunt vervangen met tips van het Voedingscentrum.

Wil je niet helemaal stoppen? Kippenvlees en eieren zijn van alle dierlijke producten het minst belastend voor het milieu. Zoals een andere respondent in onze enquête schreef: “Je hoeft niet volledig vegetarisch of veganist te worden. Je kunt wel bewust kiezen voor vegetarische of veganistische dagen. Ik geloof in kleine stapjes.”

Verspil me niet

Volgens Milieu Centraal gooit een Nederlander veertig kilo voedsel per persoon per jaar weg. Samen is dat zevenhonderd miljoen kilo per jaar. De oorzaken zijn volgens Milieu Centraal verschillend: “Te veel ingekocht, te lang bewaard, te veel gekookt of gewoon niet lekker.” Door de rest van de pasta bolognese van gisteren weg te gooien zijn er voor niks energie en grondstoffen in het proces gestoken. In de enquête raden lezers daarom aan om vooral niet te veel in te kopen. “Doe meer dan een keer per week boodschappen. Als je maar één keer haalt, koop je vaak te veel”, zegt een lezer in de enquête. “Als iets over datum is, ga dan op eigen zicht, reuk en smaak af, in plaats van de datum op de verpakking”, aldus een andere lezer.
So far so good: je eet weinig of helemaal geen vlees, maakt keurig alle restjes op en van al je opgespaarde groenterestjes trek je elke zondag een bouillon. Maar in de supermarkt grijp je niet altijd naar de biologische variant. Te duur. Maar hoeveel scheelt het nou eigenlijk?

Biologisch is niet altijd beter

Als je soms een slecht geweten krijgt als je een normale broccoli koopt, hebben we goed nieuws voor je: biologisch is niet op alle vlakken beter voor het milieu. Waar biologische teelt goed op scoort is bodem- en waterkwaliteit. Mest, pesticiden en andere stoffen uit de gangbare landbouw zijn volgens de OESO in veel landen de grootste watervervuiler.

“Biologische boeren gebruiken geen kunstmest of synthetische bestrijdingsmiddelen”, schrijft Milieu Centraal op haar website. Zo draagt de teelt van biologische broccoli bij aan de bodemgezondheid en biodiversiteit. Ook is biologische teelt beter voor de dieren. “Biologische dieren hebben bijvoorbeeld minder gebreken aan de poten en minder stofwisselingsziektes, hartziektes en verwondingen door agressie”, zegt Milieu Centraal. Een koe van een bioboer eet ook veel minder soja uit het buitenland en draagt daardoor niet bij aan de ontbossing.

Maar tegelijkertijd heeft een bioboer meer grond nodig om net zo veel broccoli of eieren te maken als een niet-biologische boer. Deze grond kan dan niet gebruikt worden voor andere doeleinden. Ook leeft een biologische koe of kip langer. Daarom vraagt die meer energie en voer, en produceert die ook meer mest. Biologische teelt stelt bovendien geen eisen aan energie- en waterverbruik en afvalbeheer. Bio-tomaten uit de kas zijn dus nog steeds vrij milieubelastend.

Of biologische teelt dus meer of minder bijdraagt aan de opwarming van de aarde is niet duidelijk. “Onderzoeken hierover zijn niet eenduidig”, aldus Milieu Centraal.

Meer weten

  • Onzeker over je keuzes? Bereken hier je voedselafdruk.
  • Ga je voor groente uit de streek? Laat dan je auto achter.
  • Welke groenten zijn nu in seizoen? Hang een groentekalender in je keuken!
  • Wellicht heb je gemerkt dat vis niet zo vaak genoemd wordt in het artikel. “Bij vis spelen er heel andere zaken een rol, zoals overbevissing en bijvangst”, zegt Palland. “Er is te veel variatie, maar ook onzekerheid in de data die beschikbaar is.” Met de VISwijzer kun je wel betere overwegingen maken.

Hoe doe je duurzaam?

Gerelateerde berichten

Amandelen: kampioen in waterverbruik?

Waarom wek ik als vegetariër zoveel irritatie op bij vleeseters?

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons