Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
De blik op het gezicht van de gespreksleider was op zichzelf onbetaalbaar. Ik had zojuist, na vijftien keer de lofzang te hebben aangehoord dat CCUS de nieuwe heilige graal is, deze praktijk met een vuilnisbelt vergeleken. Die zit, net als CCUS, aan het einde van de keten. Maar de vuilnisbelt is bij ons in onbruik geraakt: we leggen tegenwoordig de focus op een circulaire economie. Op het creëren van minder afval, in plaats van het verwerken van dat afval. CCUS staat voor ‘carbon capture, utilization and storage’, oftewel het opvangen, gebruiken en opslaan van koolstofdioxide (CO2).
Ik bevond mij in een panel van mensen die onder ‘schone energie’ iets anders verstaan dan wij in Nederland. Het waren vertegenwoordigers van landen en bedrijven die belangen hebben in de fossiele sector, en die Nederland meestal niet aan dezelfde kant van de onderhandelingstafel treft. Deze partijen hebben dan ook baat bij een langer durende transitie naar schonere energie.
Ik riep mijn collega-panelleden op iets uit te zoomen. We zaten daar bij elkaar, zo argumenteerde ik, omdat we drie jaar geleden het akkoord van Parijs hebben aangenomen. De doelstellingen die we daarin hebben gesteld halen we inmiddels niet meer met alleen een overgang naar duurzame energie en efficiënter energiegebruik. Ik stelde dat we CCUS goed kunnen gebruiken tijdens de transitie, maar dat we wel het oog op de bal moeten houden.
“De gespreksleider uit Saoedi-Arabië maakte na mijn interventie een einde aan de paneldiscussie
De gespreksleider uit Saoedi-Arabië vond het na mijn interventie wel genoeg, en maakte een einde aan de paneldiscussie.Ik ga ervan uit dat mijn opmerkingen bij geen van de aanwezigen tot heroverweging van de eigen overtuiging hebben geleid. Bij mij leidde de bijeenkomst wel tot nadere beschouwing van het concept van CO2-opslag.
Negatieve emissies
De ‘bal’ waar ik het in het panel over had, het Parijs-akkoord, noemt CCUS niet. De kern van het akkoord is dat we de schadelijke uitstoot van broeikasgassen moeten tegengaan (mitigatie) en dat we ons moeten aanpassen aan een al optredende klimaatverandering (adaptatie). De enige vorm van opvang van CO2 waaraan gerefereerd wordt in het akkoord is via de natuurlijke weg: opname door het bos. De tijd is inmiddels voortgeschreden. De wetenschap wijst ons ondubbelzinnig op de urgentie, duidelijk wordt dat we een scenario om onder de 1,5 graden opwarming te blijven niet zullen realiseren zonder zogenaamde negatieve emissies – CO2 uit de atmosfeer halen dus, bijvoorbeeld met behulp van CCUS.1
“Wanneer we aan het eind van de pijp blijven afvangen, neemt de motivatie om iets aan het begin te veranderen af
Het dilemma zit ‘m voor mij in de mogelijke vertraging van de transitie naar duurzamere energie. Die heeft namelijk meer positieve effecten dan alleen een vermindering van de CO2-uitstoot, bijvoorbeeld een schonere lucht en minder milieuschade. Wanneer we aan het eind van de pijp blijven afvangen, neemt de motivatie om iets aan het begin te veranderen af – de aloude wijsheid dat voorkomen beter is dan genezen. Mijn gevoel dat dit vertragingseffect zal optreden wordt versterkt doordat landen die de klimaatonderhandelingen vertragen oververtegenwoordigd zijn in bijeenkomsten als deze.
CO2 als grondstof
Tegelijkertijd is nuttig gebruik van CO2 (de ‘u’ van utilization in CCUS) wel degelijk denkbaar. CO2 is een grondstof in bijvoorbeeld de tuinbouw, maar kan ook in de fossiele energieopwekking toepassingen hebben die bijdragen aan vermindering van CO2. 2 Nederland is wat dit betreft realistisch (we hebben negatieve emissies nodig om klimaatdoelstellingen te halen) en pragmatisch (welke toepassingen hebben ook nog breder nut?). Wanneer het om het verwijderen van CO2 uit de atmosfeer gaat, moet onderscheid gemaakt worden tussen natuurlijke en technologische manieren. Nederland zoekt hierbij naar innovatieve oplossingen. Hoeveel CO2 Nederland uiteindelijk ondergronds zal opslaan, is onderhandelbaar voor het kabinet.
Het verwoorden van dit dilemma in dit panel leidt hopelijk tot het in beeld houden van de bredere context: het halen van de doelen uit het Parijsakkoord. Ik wil de verbinding blijven leggen met de ambities die we (moeten) hebben in de klimaatonderhandelingen. Dat doe ik niet door weg te blijven uit een panels als dit omdat we het niet eens zijn met (een deel van) de toepassingen van CCUS door een aantal landen. CCUS kan een nuttige aanvulling zijn op andere instrumenten. Die in beeld krijgen en houden is de diplomatieke inzet.
- CCUS is niet nieuw. Fatih Birol, de hoogste baas van het Internationale Energie Agentschap (IEA), sprak in het panel zelfs over een wedergeboorte. CCUS was namelijk al eerder in beeld, voor sommige landen zelfs in de plannen die ze voorafgaand aan Parijs opstelden om op nationaal niveau bij te dragen aan het tegengaan van klimaatverandering (de NDC’s). Er zijn meerdere redenen waarom het een tijdje minder prominent in beeld was, onder andere de economische haalbaarheid. Tijdens de economische crisis verdween CCUS daarom uit beeld. ↩︎
- Zo heeft het bedrijf NetPower een systeem ontwikkeld waarbij CO2 gebruikt wordt om olie omhoog te krijgen. Vervolgens komt er geen CO2 vrij, maar wordt die direct opgeslagen in de grond. ↩︎
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
