Op het Ghanese platteland deed ik jarenlang onderzoek naar veroudering. In Ghana worden de meeste mensen helaas niet zo oud, maar ook hier bereiken sommigen een hoge leeftijd. Wij waren benieuwd of zij op dezelfde manier verouderen als wij en daarom ging ik samen met twee studenten op expeditie om van ruim 1000 mensen op het platteland hart en bloedvaten te onderzoeken en hartfilmpjes (ECG’s) te maken.
Proefdraaien met een generator van de Gamma
Omdat er geen elektriciteit was in de dorpjes, moesten we een dieselgenerator meenemen om ECG’s te kunnen maken. Om te controleren of een generator geen storing zou geven op het ECG, gingen we in Nederland proefdraaien. We huurden een generator bij de Gamma en lieten verschillende vertegenwoordigers langskomen om hun draagbare ECG apparaten op de generator aan te sluiten. De vertegenwoordigers vonden het gek, maar wij wilden niet in Afrika tot de ontdekking komen dat we geen goede ECG’s konden maken. Uiteindelijk kochten we een Zwitsers apparaat van Schiller, pakten alles zorgvuldig in en vertrokken.
Flatline in Ghana
Na een reis van vier dagen over hobbelige wegen haalden we de apparatuur uit de metalen kisten en probeerden we of alles nog werkte. Het ECG apparaat deed het uitstekend en we keken tevreden hoe de hartslag van een van de studenten op het papier verscheen. Na twintig seconden stopte de hartslag opeens. We keken naar het apparaat en toen naar de student. De jongen leefde nog, maar het ECG apparaat gaf geen kik meer.
Overleg met Zwitserland
We kregen het apparaat met geen mogelijkheid meer aan de gang. We vermoedden dat een zekering kapot was door de wisselende stroomsterkte, maar we zagen nergens een zekering. Lichte paniek. We belden voor overleg met de technische dienst van Schiller in Zwitserland. In de koele Alpen vonden ze het een razend interessant geval, maar ze konden ons niet helpen.
Daar stonden we dan met ons kapotte ECG apparaat, 6000 kilometer van huis. Was de hele reis zinloos geweest? Had ik de twee studenten voor niets meegenomen? Had ik voor niets een half uur ruzie gemaakt met de beveiligers van het ziekenhuis om een Gamma generator op het dak van het ziekenhuis te kunnen laten draaien?
Ghanese improvisatie
We vonden het doodeng, maar we hadden geen andere keus. Voorzichtig draaiden we vier schroefjes op de hoeken van het ECG apparaat los en tilden de bovenkant eraf. Behalve allerlei snoertjes en elektronica zagen we een accu van zes aan elkaar gesoldeerde AA-batterijen. We hielden zes nieuwe batterijen tegen elkaar en verbonden de draadjes.
De lampjes gingen aan, het ECG apparaat deed het weer. Opluchting. Ik vroeg aan een van de veldwerkers of hij een bakje kon laten maken waar de batterijen in pasten, zodat we ze niet de hele dag hoefden vast te houden.
Knuffelbeer biedt uitkomst
Ik was stomverbaasd toen hij binnen een kwartier terug was met een op maat gemaakt houten bakje. ‘Sorry dat het zo lang duurde,’ zei hij ook nog, ‘ik moest even zoeken naar de veertjes om de batterijen tegen elkaar te houden.’ Uiteindelijk vond hij ze in een oude knuffelbeer waar batterijen in konden.
We deden de batterijen in het bakje. Het werkte perfect. Ons ECG-apparaat, waar de Zwitsers geen raad meer mee wisten, was binnen een kwartier gerepareerd met een Chinese knuffelbeer die vroeger I love you zong.
Ghanese improvisatie verslaat Zwitsers vernuft.
En dat vind ik dan weer leuk.
David van Bodegom