Twee soorten mensen: een westerse leugen?

De jeugd zou volgens het opiniestuk maar in de war raken van alle genderbender-onduidelijkheid. Dat zou zelfs te maken hebben met de stijgende zelfdodingcijfers onder jongeren, beweren ze.

En ze zijn niet alleen. Morrel je aan man-vrouwhokjes, dan stijgt er een massaal gezucht en gekreun uit de coulissen op. Móet dat nou, genderneutrale toiletten? Móet de NS ons nou echt aanspreken met beste reiziger? Wat een ónzin.

Maar zo simpel is het niet. Zelfs de biologie niet. Wat maakt iemand eigenlijk man of vrouw? Je borsten? Of je een piemel hebt? Hormonen? Baardgroei? Genexpressie? Chromosomen dan toch? Van de biologische grensrechters in de zaal mag je er maar één kiezen, want anders gaat het al snel mis.

Sommige mensen hebben namelijk XX-chromosomen, maar ook een piemel. Anderen hebben XXY chromosomen, of alleen X. Soms hebben mensen iets wat niet duidelijk een piemel óf een vagina is. Anderen hebben wel XX-chromosomen en een baarmoeder, maar ook veel mannelijke hormonen. Er zijn zelfs mensen die een mozaïek zijn en deels XY, deels XX-chromosomen hebben.

Er zijn zoveel variaties dat het onmogelijk is ze hier allemaal te noemen, maar gelukkig heeft Scientific American een mooie infographic gemaakt, die deze wereld van sekseverschillen verbeeldt – van hormonen en genen en chromosomen en geslachtsdelen.

Dit artikel legt aardig uit waarom geslachtsdelen op zich prima categorieën zijn, althans, voor de biologen onder ons. Ze zijn namelijk ook toepasbaar op andere dieren en planten. Piemels zouden een onhandig maatstaf zijn, want planten hebben die bijvoorbeeld niet, en ook chromosomen volgen niet altijd de XX-of-XY-route.

Waar het op neerkomt: de mythe dat de wereldbevolking perfect in tweeën te verdelen is volgens biologische scheidslijnen, valt behoorlijk tegen. Het kán wel, maar je moet accepteren dat niet iedereen in het hokje aan ál je man-vrouw-verwachtingen voldoet.

En voor alle duidelijkheid: die biologische hokjes? Die noemen we geslacht. Of sekse. Maar het geslacht – je ‘biologische hokje’ – is nou net waar het níet om gaat in de genderdiscussie. Geloof me, het ging ook niet om de grootte van potentiële geslachtscellen van kleuters, toen er ophef ontstond over de genderneutrale kinderkleertjes van de HEMA.

Gender is, heel kort door de bocht, alles wat niet in de onderbroek zit. Dat gaat over genderidentiteit: hoe iemand zich voelt – man, vrouw of anders. En het gaat over de genderrol, wat mensen van iemand verwachten die man of vrouw is.

Er is helemaal geen sprake van het eigen geslacht mogen kiezen, beste Van Fenema en Hengstmengel. Het gaat erom wat je met je gender kan of mag. Of dat anders mag zijn dan je geslacht. Of het misschien zelfs anders mag zijn dan óf man óf vrouw.

Dat er een link bestaat tussen mensen-met-borsten en vrouwen is lastig te ontkennen. Maar als het biologische verband echt zo sterk is als wij geloven, dan zou dat in alle culturen terugkomen, toch? En dat is nu juist niet het geval. Er zit dus wel degelijk een sociaal construct aan.

Om gender altijd maar binair in te delen en aan geslachtsorganen op te hangen is dus niet iets universeels, al lijkt het in de westerse wereld misschien vanzelfsprekend.

We maken het ook nog eens superbelangrijk, in tal van dagelijkse dingen en gesprekken. Of ik nu mijn biseksuele vriendin vraag naar haar date, vertel over mijn siblings, of mensen mij aanspreken (‘mevrouw?’), het gaat altijd over man óf vrouw. Waar je ook komt, je geslachtsorganen bepalen wie je bent en wat er van je verwacht wordt. Ik heb een vulva dus ik ben. Een vrouw.

Het is óók onzin om geslacht + genderidentiteit + genderrol te zien als een onvoorwaardelijk huwelijk. Met grote consequenties bovendien – niet alleen voor trans mensen, maar voor iedereen (m/v/x).

Vergelijk het met seksualiteit. Wie alleen maar man-vrouwkoppels ziet, snapt er geen zak van als er ineens kriebels komen van mede-meisjes of mede-jongens. Daar tegenover: in een wereld die open is over diversiteit, is heus niet plotseling de heteroseksueel in de war. Misschien heel even (‘kon dit óók?’), maar dat went wel.

Je geslacht kies je niet. Maar wel hoe je je leven indeelt, en waar je in wil passen. Mensen in hokjes duwen maakt hooguit de eigen wereld overzichtelijker – zoals alle vormen van zwart-witdenken de wereld overzichtelijk maken. Voor degenen die in een hokje passen dan.