Beeld: Clint Patterson
Opinie

Online vrouwenhaat kost levens – en we laten het gebeuren

Online vrouwenhaat is een bloeiende cultuur maar wordt nauwelijks serieus genomen. Levensgevaarlijk, stelt Mensje van Puffelen, want geweldsdaden en zelfs een recente schietpartij zijn juist in die cultuur geworteld.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Update 8 november 2019:
Nadat het omstreden internetforum 8chan (‘het donkerste hoekje van het internet’) in verband werd gebracht met een reeks aanslagen in de Verenigde Staten, ging het noodgedwongen offline. Vorig weekend kwam het forum onder de naam 8kun weer tot leven. Naar eigen zeggen in een mildere gedaante: ‘Welkom op 8kun, spreek vrij, legaal’, worden bezoekers begroet.

8chan was een notoir onderdeel van de zogeheten ‘manosphere’, waarin gefrustreerde mannen zich online afzetten tegen de vermeende vervrouwelijking van de wereld. Dat maakt de naamsverandering extra betekenisvol: waar -chan een Japans achtervoegsel is voor meisjes, wordt -kun gebruikt voor jongens.

Begin augustus werd de wereld opgeschrikt door twee massaschietpartijen in de Verenigde Staten. De schutter van ‘El Paso’ – 22 doden – publiceerde online een anti-immigrantenmanifest, reden voor de media om zijn motieven uitvoerig te analyseren. Die werden gezien als exemplarisch voor een bredere, rechts-extremistische beweging. In datzelfde weekend schoot in Dayton, Ohio, de 24-jarige Connor Betts negen mensen dood – onder wie zijn eigen zus. Media hadden weinig aandacht voor die tragedie, waardoor over het hoofd wordt gezien dat ook deze schietpartij waarschijnlijk symbool staat voor een bredere beweging: een online cultuur waarin vrouwenhaat centraal staat. En die wordt nog al te vaak gebagatelliseerd.

Notitieboekje

Dayton-schutter Betts hield een notitieboekje bij met gewelddadige fantasieën over vrouwen

Betts motieven waren niet direct helder – hij overleefde de schietpartij niet, en liet (online) geen uitleg achter. Raciale motieven speelden geen rol, en zijn politieke oriëntatie – links, zo werd op basis van zijn sociale mediaprofielen geconcludeerd – wijst de FBI ook af als motief. Wel zou hij ‘gewelddadige ideologieën’ verkennen. Media suggereerden dat een motief lag in zijn verleden als slachtoffer van pesterijen, maar volgens oud-klasgenoten en een ex-vriendin was Betts zélf een pester. Hij hield als scholier een kill list bij voor zijn mannelijke doelwitten en een rape list voor vrouwelijke. En dit laatste lijstje zou de ware motieven van de schutter weleens kunnen bevatten.

Net als veel andere massaschutters had Betts een verleden van misogynie (vrouwenhaat), hij stond bekend om het intimideren van vrouwen. Zo tweette een oud-klasgenoot dat hij een notitieboek bijhield met gewelddadige fantasieën rond vrouwelijke klasgenoten. Hij was als zanger van de band Menstrual Munchies deel van de ‘pornogrind’ muziekscene – grindcore en deathmetal met vrouwonvriendelijke teksten over pornografie, sadomasochisme en zelfs necrofilie. En hij gebruikte op social media termen die vooral bekend zijn uit de manosphere.

Wat is de manosphere? 

De manosphere is een losse verzameling blogs, websites en fora waar gefrustreerde, veelal jonge mannen zich beklagen over de politiek correcte, ‘multiculti’, gefeminiseerde staat van de wereld. In de manosphere vind je mens rights activists (MRA’s), pick-up artists (PUA’s), en – waarschijnlijk de beruchtste omdat ze nogal eens dodelijk zijn gebleken – incels (involuntary celibates, oftewel onvrijwillig celibatairen).

Verachting voor kleurige cocktails en romcoms

Niet alle incels zijn gewelddadig, maar dodelijke vrouwenhaters zijn wel regelmatig incel gebleken: zoals Nikolas Cruz die op zijn school in Florida veertien leerlingen doodschoot, Elliot Rodger (die in 2014 zes mensen doodschoot in het Californische Santa Barbara, door incels ‘The Supreme Gentleman’ genoemd) en Alek Minassian (die in Toronto zijn busje inreed op een menigte en zo tien mensen vermoordde). Volgens New York Magazine houdt de FBI rekening met de mogelijkheid dat ook Connor Betts banden had met incel-groepen.

Om te begrijpen waarom incel-ideologie zo dodelijk kan zijn, zijn twee termen belangrijk: ‘redpilling’ en ‘blackpilling’, verwijzend naar de film The Matrix1. De in te nemen rode pil zou volgens incels een pijnlijke realiteit achter de schijn onthullen over vrouwen en daten.

Elke geweldsdaad wordt door incels online gevierd

Wie ‘ge-redpilled’ is, begrijpt en waardeert ‘neomasculiniteit’ – of giftige mannelijkheid zoals het door critici wordt genoemd. Met giftige mannelijkheid wordt afgegeven op zwakte, kwetsbaarheid, onwetendheid, en meisjesachtige dingen zoals kleurige cocktails of romcoms. Een verachting dus van wat traditioneel vrouwelijk wordt gevonden. De blackpill refereert aan dezelfde overtuigingen maar volgens ‘blackpilled’ incels is (zelf)moord de enige optie om met de gitzwarte ‘realiteit’ om te kunnen gaan.

Hoewel ‘blackpilled’ incels in de minderheid zijn, wordt elke geweldsdaad online door de hele gemeenschap gevierd. Dat bleek des te meer rondom het ontstaan van een nieuwe tak: de darkcels.

Darkcels

De gemeenschappelijke retoriek van darkcels is een bizarre mix van seksisme, zelfhulp, fitnesscultuur en sociale observaties. Volgens platform Reddit zou de darkcel de ‘nieuwe evolutie en oplossing zijn voor incels, en mannen in het algemeen, en een nieuwe manier van denken belichamen’. Volgens online geruchten zou de jonge Brandon Andrew Clark de grondlegger van de nieuwe tak zijn. Clark vermoordde de 17-jarige ‘e-girl’2Bianca Devins. Nadat hij haar vermoordde, plaatste hij volgens De Volkskrant foto’s van haar toegetakelde lichaam op platforms Discord, Instagram en 4chan. In de manosphere volgden grappen over het meisje en de foto’s; haar familie werd slachtoffer van een vloedgolf aan pesterijen.

Misogynie is subtiel

Dat de incel-gemeenschap dit soort geweld toejuicht en viert, toont een medeplichtigheid waardoor we incels niet kunnen zien als eenlingen die gruweldaden plegen. Net zomin concentreren incels zich exclusief tot de VS. Zo beschreef een reportage in New York Magazine de groeiende populariteit van plastische chirurgie onder incels. De hoofdpersoon? Een Nederlander.

Bovendien bestaat in Nederland net zo goed een probleem met misogyn geweld. Dit bewoog verschillende opiniemakers er onlangs nog toe om aandacht en erkenning te vragen voor femicide – de moord op vrouwen omdat ze vrouwen zijn. Fidan Ekiz schreef dat ‘in vergelijking met andere Europese landen Nederland opvallend hoog scoort bij geweld tegen vrouwen’, en roept de lezer op zich ‘uit te spreken tegen vrouwengeweld’. Schrijver Elfie Tromp vroeg om erkenning van femicide in Nederland en Christiaan Weyts betoogde dat er duidelijke taal nodig is om de problematiek te erkennen en de fatale gevallen te filteren uit de brede vergaarbak van ‘huiselijk geweld’.

Massale driftbui

De manosphere is plat en onomwonden in zijn vrouwenhaat. Het vulgaire taalgebruik is misselijkmakend, maar daardoor is de vrouwenhaat – doorgaans in eufemistische taal geuit – gemakkelijk te herkennen. Net als andere onderdrukkende systemen – witte suprematie, heteronormativiteit en validisme – is misogynie subtiel en verraderlijk.

De manosphere bestaat uit stampvoetende man-kleuters

Omdat misogynie diep in de westerse cultuur verankerd zit, wordt de ideologie van de manosphere door onoplettende media nog wel eens overgenomen. In de discussie over e-girl Devins werd bijvoorbeeld vooral haar relatie met de moordenaar uitgeplozen: was hij haar vriend, haar fan? Beiden? Opvallend is hoe de moord overwegend wordt beschreven als reactie op afwijzing of jaloezie. Een vreemde misvatting, door media gereproduceerd, over het geweld van deze mannen.

Het neigt naar victim blaming – alsof vrouwen een moord kunnen voorkomen door iemand niet af te wijzen. Maar in feite gaat het om iets anders: het idee dat mannen recht hebben op vrouwen(lichamen) en seks. Het is een nuanceverschil, maar wel een belangrijke. Afwijzing doet pijn, is teleurstellend, maakt eenzaam. Maar de woede die ontstaat als je niet krijgt wat je vindt dat je verdient – waar je denkt recht op te hebben – dat is iets heel anders. Eigenlijk hebben de mannen in de manosphere al een paar jaar een massale driftbui. Het beeld van een groep stampvoetende man-kleuters zou grappig zijn als de gevolgen niet zo gruwelijk waren.

Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd op 21 augustus 2019.

Vrouwenhaat in intellectueel jasje is nog steeds vrouwenhaat

Onzekere witte mannen op oorlogspad

  1. De hoofdpersoon moet kiezen tussen het slikken van een blauwe pil – een makkelijke illusie, je gelooft wat je wilt geloven – en een rode pil – je leert de verschrikkelijke waarheid achter de schone schijn. ↩︎
  2.  Volgens Buzzfeed News zijn e-girls ‘cool girls’, die via platforms TikTok, Tumblr, Instagram en Discord over anime, computerspellen, cosplay en mode posten. Meestal zijn e-girls gamers met een gedeelde esthetiek en vaak een gigantische schare fans. ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons