Mensenrechten

Mensensmokkel en de onmacht van de EU

Migratie gaat over vluchtelingen, over grenzen, over islam, over wij en zij. In het hoogoplopende debat worden academici vaak overschreeuwd. Reden voor Jessica Maas om het oor te luister te leggen bij de wetenschap. Deze keer bij hoogleraar Richard Staring.

Door 12 november 2018
Europese Unie mensensmokkel migratie uitsluiting
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Migratie, mensensmokkel en criminaliteit. Dat is het onderzoeksveld van Richard Staring, hoogleraar empirische criminologie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. “Hoe slagen mensen – die hier volgens de wet eigenlijk niet mogen zijn – er toch in om zich hier te vestigen? Dat is de rode draad in mijn werk.”

Vorige maand werd na vragen in de Rotterdamse gemeenteraad bekend dat het aantal migranten is toegenomen dat zich verstopt in een vrachtwagen, via Rotterdam naar Engeland reist en wordt betrapt. Vorig jaar werden er van januari tot september 681 mensen opgepakt; dit jaar waren dat er 911 in dezelfde periode. Staring wil zich nu samen met een groep jonge onderzoekers verder verdiepen in de situatie van deze migranten. “Dit onderzoek staat nog in de kinderschoenen, maar ik vind het altijd erg belangrijk om zowel wetenschappelijk als maatschappelijk relevant bezig te zijn.”

Perspectief

Als jonge antropoloog van net 20 vertrok Staring naar het Turkse binnenland op zoek naar geremigreerde Turken uit Nederland en Duitsland. Jaren later ging hij terug, naar Istanboel deze keer, waar hij zich verdiepte in mensensmokkel. “Ik werd me daar pijnlijk bewust van het eurocentrische perspectief waarmee migratie omgeven is. Al die mobiliteit wordt gezien vanuit ons, als een potentieel gevaar voor Nederland, voor Europa. Als je dan een half jaar in Istanboel zit, zie je hoe ontzettend hard Syriërs hun best doen om hun leven in Turkije te organiseren. Je ziet wat voor aantallen er in Turkije en andere landen, zoals Libanon en Jordanië, worden opgevangen. Enorme, ongelofelijke aantallen, totaal onvergelijkbaar met die van Europa. Maar hier in Nederland dringt het beeld zich op – door de media en het politieke debat – dat alle Syriërs en nu de Afrikanen aan de poorten van Europa staan te kloppen.”
“

Ik werd me in Istanboel pijnlijk bewust van het eurocentrische perspectief waarmee migratie is omgeven

Er zijn meer beelden waar Staring met zijn wetenschappelijke onderzoek tegen ageert. Zoals het hardnekkige ‘frame’ van de bikkelharde, gewetenloze mensensmokkelaar die zielige vluchtelingen uitbuit, mishandelt en misbruikt. “Dat beeld probeer ik met mijn onderzoek te relativeren. Niet omdat het politiek correct is. Ik denk echt dat de meerderheid van de mensen die ongedocumenteerd naar Europa komt hier niet met behulp van smokkelaars is gekomen. Een groot aantal is meegenomen door familieleden, verstopt in een auto, of is met een toeristenvisum gekomen. En ook in de mensensmokkel zijn heel veel variaties. Er bestaat een groot grijs gebied. Van mensen die familiaal of informeel helpen bij de overtocht, tot inderdaad ook grote criminele netwerken.”
“

Naarmate we het moeilijker maken om naar Europa te komen, zien we ook het gezicht van de mensensmokkel veranderen

Mensensmokkel is volgens Staring niet los te zien van het Europese beleid. ”Het is een direct resultaat van hoe streng het beleid van Europa is. We hebben het over Fort Europa, maar het is natuurlijk een ontzettend poreus fort. Naarmate we strenger en harder zijn, controles intensiveren en het moeilijker maken om Europa binnen te komen, zien we ook het gezicht van de mensensmokkel veranderen. Verharden. Dus er is een effect: de brave smokkelaars houden het hierdoor misschien voor gezien en de grote jongens blijven over. Ik vind dat een verkeerde tendens.”

‘Mensensmokkel is niet het grootste kwaad’

Het aanpakken van mensensmokkelaars stopt uitbuiting en onveiligheid van migranten niet.

Staring maakt zich zorgen over het huidige beleid. “Het gevaar is dat we muren om een samenleving bouwen, dat we mensen in- en uitsluiten. Verre van wenselijk. De directe consequenties zien we nu al. Kijk naar de situaties in de vluchtelingenkampen, naar de reacties van de bevolking aan de grens. En wat zijn de gevolgen op de lange termijn? We krijgen te maken met groeiende bevolkingsgroepen die weinig of geen bestaanszekerheid hebben. Maar het is een heel complex vraagstuk. We hebben het niet alleen over de grenzen en controles, maar meteen ook over de steun aan Afrikaanse landen. Er zijn op dit moment zoveel vormen van migratietoezicht. Wanneer we die met elkaar verbinden, dan hebben we een behoorlijk systeem over Europa liggen, dat volkomen gericht is op het voorkomen van mobiliteit van specifieke groepen mensen die we hier niet willen.”

“Het is de onmacht van het beleid, de onmacht van de Europese Unie die zich aan de grenzen voltrekt. Dat is pijnlijk om te zien. Dit is ook een van de drijfveren voor mijn werk. Ik vind het belangrijk om een tegengeluid te laten horen. En met mijn onderzoek aandacht te vragen voor andere perspectieven, andere beelden, andere verhalen die wat mij betreft recht doen aan de werkelijkheid. De toon van het debat is zo verhard, weinig subtiel. Er lijkt minder ruimte voor een goed en degelijk verhaal.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons