Mensenrechten

Deel 1: Grenzen voor Afghaanse vluchtelingen in Europa

Zowel in Nederland als in andere Europese landen bevinden Afghaanse vluchtelingen zich in een moeilijke situatie. Overal lopen zij tegen grenzen aan – van hekken tot wetten tot geweld – en veel van hen worden met uitzetting bedreigd. OneWorld vertelt de aankomende weken een aantal van hun verhalen.

Door 24 december 2017
'joint-way-forward' Afghanistan deportatie eu-afghanistandeal IND migratie politiek uitzetting Vluchtelingen
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Hekken, deals en uitzettingen bedreigen Afghaanse vluchtelingen in heel Europa

“Altijd lachen, dat is mijn manier. Want ja, aan mijn situatie kan ik in mijn eentje niets veranderen.” Haroon Rezaie (18) is het gezicht geworden van alle Afghanen in Nederland die bedreigd worden met deportatie naar Afghanistan. De afgelopen weken is hij veel in het nieuws geweest, altijd met een warme glimlach, ondanks de moeilijke situatie. Met de groep Stand Up or Afghans zijn bijna 20.000 handtekeningen verzameld om hem, zijn ouders, broertjes en oma te laten blijven, maar politici en het IND luisterden niet. Haroon strijdt niet alleen voor het recht van zijn familie om te blijven, maar ook voor alle andere Afghaanse mensen hier: “want iedereen weet dat het heel onveilig is in Afghanistan”.

Na Syrië is Afghanistan het land waaruit de meeste vluchtelingen naar Europa zijn gekomen. De afgelopen decennia verlieten miljoenen mensen het land vanwege oorlog, invasies en geweld van terroristische groeperingen. Ze vluchtten naar Iran (meer dan 3 miljoen), naar Pakistan (meer dan 5 miljoen), en naar Europa. De afgelopen jaren is de situatie in Afghanistan verslechterd; de VN erkent sinds dit jaar dat het land zich in staat van oorlog bevindt. In de eerste helft van dit jaar zijn al meer dan 1660 mensen gedood, en in 2015 er zijn meer dan 11.000 doden en gewonden onder burgers geregistreerd. In 2015 vroegen bijna 180.000 Afghanen asiel in Europa aan.

‘Joint Way Forward’?

Ondanks de verslechterde situatie hangt veel Afghanen in Nederland een uitzetting boven het hoofd. De meeste asielzoekers gaan in beroep tegen een negatief besluit van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) op hun asielaanvraag. De rechter kijkt echter alleen naar de procedure, want die kan niet zelf een asielvergunning geven; alleen de IND kan dat.  Advocaat Wil Eikelboom heeft veel ervaring met rechtszaken waarbij de IND in hoger beroep gaat tegen de uitspraak van de rechter dat zij iemands asielaanvraag beter moet bekijken. Maar waarom gaat de dienst zo vaak in hoger beroep tegen de uitspraak van de rechter? Het lijkt alsof zij er zelf belangen bij hebben dat er zo min mogelijk mensen asiel krijgen. ‘Ja het is ook wel een beetje zo. Het beleid is om terughoudend asiel te verlenen.’ Maar dat beleid is toch politiek? Zou de IND niet een neutraal orgaan moeten zijn? ‘Goede vraag, de IND zelf is politiek neutraal, maar het beleid dat zij uitvoeren is dat niet, inderdaad.’
“

Het beleid wat de IND uitvoert is niet politiek neutraal.

Sinds oktober 2016 heeft de Europese Unie een verdrag met de Afghaanse regering gesloten om in ‘nabije toekomst’ 80 duizend Afghanen terug te sturen. Van alle kanten is er kritiek op deze deal. Amnesty International stelt dat de EU deze regeling aan de Afghaanse regering heeft opgelegd, onder de dreiging dat ze anders ‘ontwikkelingsgelden’ zullen korten. De Afghaanse overheid is niet toegerust om deze mensen te ontvangen, temeer daar ook Pakistan en Iran steeds meer Afghaanse vluchtelingen terugsturen. Maar bovenal: het land is in oorlog, zoals de VN stelt. De EU en de Afghaanse regering zeggen zelf dat hun terugstuurbeleid de enige manier is om met de ‘migratie- en vluchtelingenuitdagingen’ om gaan en noemen de deal ‘Joint Way Forward’. Maar de EU lijkt daarbij vluchtelingen vooral als een intrinsiek probleem te zien, in plaats van zich af te vragen waarom mensen hun land überhaupt verlaten.

In het document over de deal erkent de EU de ‘verslechterde veiligheidssituatie’ met een ‘recordniveau terroristische aanslagen en burgerslachtoffers’, ‘verergerd door een verslechterende economische situatie’, en erkent zij tevens dat zowel de veiligheid als economie in het land waarschijnlijk ‘zullen verslechteren’. Niettemin willen ze snel 80 duizend mensen terugsturen. Dat moet gebeuren via normale vluchten naar Kabul, maar daarnaast zal Frontex vluchten organiseren en coördineren om Afghanen uit verschillende EU-landen tegelijkertijd te deporteren.

“

Ik wil heel graag dat mensen naar ons luisteren, we moeten menselijk met elkaar omgaan. Geld is niet belangrijk, leven is belangrijk.

Stress en onzekerheid

“Wij zijn nu twee jaar in Nederland, en het moeilijkst is de stress en onzekerheid al die tijd. Als je onzeker bent, kun je niets doen, niets plannen. Maar je moet plannen maken om jezelf bezig te houden, een doel te hebben.” Haroon schudt zijn hoofd. “Ik hoop dat het verdrag niet over geld gaat, en er niet met mensenlevens gespeeld wordt.” Om hun uitzetting te voorkomen vluchten veel Afghanen naar andere landen in Europa: ze belanden dan in een soort limbo tussen verschillende Europese landen, waarin zij steeds opnieuw moeten vluchten om niet naar de oorlog gedeporteerd te worden. Mensen die afgewezen worden in Duitsland, gaan naar Frankrijk en proberen het daar opnieuw. Daar komen zij veelal op straat te leven, moeten opnieuw maanden of jaren wachten en krijgen dan misschien nogmaals een negatief antwoord. Veel Afghanen die de afgelopen 1,5 jaar naar Europa zijn gevlucht, strandden maandenlang voor de grenzen van Europa in Turkije, Griekenland of Servië: geweerd door het geweld van de Europese grensbewaking. Of zij moeten, wanneer zij eenmaal in Frankrijk waren aangekomen, op grond van het ‘Dublin-regelement’ weer terug naar Bulgarije omdat daar hun vingerafdrukken voor de eerste keer geregistreerd werden.

In Nederland is de groep Stand Up For Afghans opgericht om voor de rechten van deze Afghanen te strijden; ze kozen een rode vlieger als symbool voor vrij zijn; in Afghanistan vliegeren veel mensen. Ze hebben demonstraties en petities georganiseerd in Maastricht, maar voor Haroon en zijn familie was het tot nu toe niet genoeg. Daarom roept de groep nu op mensen in verschillende steden in actie te komen.

OneWorld onderzoekt de aankomende weken meerdere verhalen van Afghaanse vluchtelingen in verschillende Europese landen. Allemaal hebben zij een eigen verhaal, maar in al hun verhalen staan grenzen centraal. Steeds opnieuw lopen zij tegen een grens op, zowel fysiek als legaal, zowel tegen hekken als tegen wetten. Want beide, die hekken en die wetten, zijn aan het groeien en versterken zich waardoor hun leven steeds moeilijker wordt gemaakt. Door in te zoomen op de lengte van persoonlijke verhalen, wordt zichtbaar hoe rechten als vrijheid en gelijkheid afhankelijk kunnen zijn van een papiertje. Haroon: ‘Ik heb geen macht om iets te doen. Als je 18 bent, wil je veel dingen, maar de situatie laat het niet toe.’
“Ik wil heel graag dat mensen luisteren, ons horen. We zijn allemaal mensen, en we moeten menselijk met elkaar omgaan. Ik hoop dat Nederlandse en alle Europese mensen, ons Afghanen willen beschermen. We moeten niet kijken naar geld. Geld is niet belangrijk, leven is belangrijk.” Hij lacht warm.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons