Still uit Gifts from Babylon

De terugkeermigrant

Het verhaal van de migrant die terugkeert hoor je niet vaak. Juist daarom vonden de makers van Gifts from Babylon het belangrijk hier aandacht aan te besteden. “Met de film willen we de complexiteit van migratie aan het licht brengen en bijdragen aan een menselijker beeld van migranten.”

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Het idee voor Gifts from Babylon kwam van de Gambiaanse filmmaker Babucarr Manka: “Aanknopingspunt zijn de verhalen van mijn jeugdvrienden en de dromen die onze jongeren verleiden om de gevaarlijke reis naar Europa door de woestijn en over de zee te maken.” Gifts from Babylon vertelt het verhaal van Modou, die na een illegaal verblijf in Europa terugkeert naar Gambia, en daar tegen allerlei problemen aanloopt.

Babucarr en zijn broer Alhagie Manka staan aan het hoofd van State of Mic, dat in 2007 werd opgericht door Bas Ackermann en enkele andere Nederlanders, en inmiddels het grootste mediaproductiebedrijf van Gambia is. In samenwerking met opkomende filmmakers maakte Bas daar de documentaire Welcome to the Smiling Coast; later werd ook Emiel Martens bij deze film betrokken. Inmiddels is de documentaire op meer dan veertig filmfestivals en -evenementen vertoond; nu vormt hij de basis voor Gifts from Babylon.

Martens: “Vorig jaar wonnen we de pitchwedstrijd van Movies that Matter met ons plan. Dat was het startschot. Uiteindelijk zijn we in december met bijna 15.000 euro, opgehaald via crowdfunding en met hulp van fondsen, naar Gambia gegaan om de film te draaien.” Ackermann: “Dat is natuurlijk een bedrag van niks. Dat is niet eens low-budget, eerder no-budget.”

Bas, Emiel en Babucarr
Welk doel hebben jullie voor ogen met de film?
Martens: “In de berichtgeving in Nederland worden vluchtelingen vaak negatief neergezet – denk bijvoorbeeld aan woorden als ‘vluchtelingenstroom’ en ‘asieltsunami’ – terwijl het persoonlijk drama en psychisch leed waar illegale migranten mee worstelen, meestal onvermeld blijft. Daar willen wij verandering in brengen. Via het verhaal van een terugkeermigrant willen we de menselijke kant van migratie in beeld brengen en tegelijkertijd een onderbelicht aspect aankaarten, namelijk de terugkeer.”

Manka: “Een belangrijk onderdeel van de migratiecyclus zijn de verhalen van terugkeerders. Hun verhalen hoor je echter nauwelijks in de media, ook niet in Gambia. Maar het zijn juist de verhalen van deze groep die veel jongeren inspireren om in hun voetsporen te treden en zelf ook de oversteek te wagen. De terugkeerders komen thuis met prachtige verhalen over het paradijs in Europa, terwijl de realiteit vaak totaal anders was. Veel terugkeerders zijn getraumatiseerd, en hebben moeite om weer onderdeel te worden van hun gemeenschap en samenleving.”

Martens: “Het doel is om de film te vertonen aan jongeren in Nederland, Gambia en elders, om daarna met ze over migratie te praten. We willen de film echt als educatietool inzetten. We hebben een plan om in Gambia aan te haken bij een recent opgezette mobiele cinema die film- en discussieprogramma’s organiseert in lokale gemeenschappen.”

Ackermann: “En we willen de Gambiaanse filmindustrie een boost geven. We hopen uiteindelijk een speelfilm neer te zetten die wat betreft productie en storytelling de Gambiaanse cinema naar een hoger niveau kan tillen.”

Still uit Gifts from Babylon
Jullie film is gebaseerd op echte verhalen. Wat zien jullie als belangrijkste reden voor Gambiaanse jongeren om de gevaarlijke oversteek naar Europa te willen wagen?
Manka: “Ze verlaten hun land niet zomaar. Veel jongeren zijn enorm gefrustreerd door Het gebrek aan mogelijkheden. Er zijn weinig initiatieven om de jeugd te ontwikkelen, en voor zover die er zijn, zijn die geconcentreerd in en rond Banjul, de hoofdstad. Jongeren op het platteland hebben amper toegang tot onderwijs, werk en een waardige levensstandaard. Gezinnen zijn vaak afhankelijk van hun kinderen om uit de cyclus van armoede te komen, wat nog extra druk op jongeren legt. Daarom proberen zoveel jongeren naar de ‘kombos’ te migreren.

Daarbij worden ze op sociale media overspoeld door beelden van Gambianen die al het moois van Europa showen. Niemand wil toegeven dat ze het daar niet gemaakt hebben, dus laten ze het thuisfront zien hoe geweldig ze het ze daar hebben. De verschrikkelijke beelden van de gevaarlijke, vaak dodelijke reis of van het onmenselijke bestaan in Europese vluchtelingenkampen veranderen niets aan de hoop die velen koesteren op een betere toekomst in Europa.”

In het Westen wijst men graag op wanbeleid en corruptie van Afrikaanse overheden, maar het Westen is zelf vaak hoofdschuldige aan de armoede en oorlog

Ackermann: “Het merendeel van de Gambianen leeft onder de armoedegrens en het gemiddelde inkomen is zo’n veertig euro per maand. Er zijn haast geen sociale voorzieningen. Daar komt bij dat je vrijwel niet aan een visum komt, zodat veel Gambianen voor de illegale oversteek kiezen.”

“Sinds de onafhankelijkheid in 1965 wordt Gambia gezien als stabiele democratie, maar tot voor kort was de corrupte en dictatoriale Jammeh er aan de macht. Zijn wanbeleid heeft er mede voor gezorgd dat de bevolking lang te lijden heeft gehad. Met de nieuwe president, Barrow, gaat het iets beter, maar verandering vergt veel tijd. Voor de meeste Gambianen is hun dagelijks leven vrijwel hetzelfde gebleven.”

Martens: “In het Westen wijst men graag op wanbeleid en corruptie van Afrikaanse overheden, alsof deze overheden ‘losstaan’ van het Westen, alsof het Westen daar niks mee te maken heeft. Maar het Westen is medeplichtig, vaak zelfs hoofdschuldige, aan de armoede en oorlogen in Afrika. Dat proberen we met onze films ook duidelijk te maken; de oorzaken van migratie zijn vreselijk complex en zijn mede geworteld in het koloniale verleden en het neokoloniale heden.”

Productie Gifts from Babylon
Hoe belangrijk is de samenwerking met lokale filmmakers voor jullie? 
Martens: “We zijn ons bewust van de lange traditie van westerse filmmakers die naar Afrika afreizen en daar, vaak zonder lokale mensen bij de productie te betrekken, films maken die een stereotype beeld van ‘exotisch’ en ‘donker’ Afrika neerzetten. We proberen aandacht en respect voor de lokale cultuur te betrachten, en koloniale structuren niet te reproduceren  maar juist uit te dagen.”

Ackermann: “Die samenwerking is de sleutel tot succes. Omdat ik al zo lang betrokken ben bij State of Mic en inmiddels veel vrienden in Gambia heb, hebben we een unieke toegang tot de lokale jeugd. Zo kunnen we ook op plekken en bij gemeenschappen komen waar je als buitenlandse filmmaker normaal gesproken niet snel toegang toe hebt.

Bas, je wordt als een geëngageerde filmmaker gezien. Blijkt dat ook uit Gifts from Babylon?
Ackermann: “Ik noem mezelf eigenlijk nooit zo. Met mijn werk probeer ik de rauwe realiteit te laten zien, soms in de vorm van een documentaire, soms in fictie. De realiteit heeft altijd impact, omdat veel mensen die niet willen zien. Maar ik maak geen films met als doel om te choqueren, de realiteit is meestal al shocking genoeg.”

Dit interview werd eerder in maart 2018 gepubliceerd op OneWorld. Update september 2018: de film Gifts from Babylon gaat op vrijdag 28 september in première op het Nederlands Film Festival

Deze teaser is gemaakt voor de crowdfundcampagne van Gifts from Babylon, voordat de opnames begonnen waren. Bron: vimeo.com
Voor alle ontwikkelingen rondom de film kun je www.giftsfrombabylon.com bezoeken of de film volgen op Facebook en Instagram (@giftsfrombabylon).

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons