‘Afghanen kunnen helemaal niet terug naar huis’

Ondertussen is het oktober 2018 en wandelen we alweer twee jaar op deze ‘gezamenlijke weg vooruit’. Hoog tijd voor een evaluatie dus.

Op het Luxemburgplein, voor het EP in Brussel, evalueerde ook Amnesty International de deal. Met rode vliegers en een banner waarop ‘keep Afghans safe’ te lezen was, riep de organisatie op te stoppen met het uitzetten van Afghanen.

Het verschil tussen de binnenwereld en de buitenwereld kon niet groter zijn. In de binnenwereld werd alles teruggebracht tot afspraken en bevoegdheden: ‘we kunnen u niet vertellen of er iets mis gaat bij het terugsturen van Afghanen’, zegt de Commissie, ‘want de uitvoering ligt bij de lidstaten’. In de buitenwereld, bij Amnesty op het plein, maakt het niet uit welke bevoegdheid bij wie ligt, maar wordt opgeroepen tot het stoppen van terugsturen van mensen naar een levensgevaarlijke situatie.

Is dan tenminste hoofdstad Kaboel nog veilig? Met andere woorden, kan de Europese Unie mensen daar met een gerust hart naar terugsturen? In het jargon van de UNHCR, de VN-organisatie voor de vluchtelingen heet een specifiek deel of gebied van een land waar er geen risico op vervolging bestaat en waar een individu dus redelijkerwijs geacht kan worden om een normaal leven op te zetten ‘Internal Flight or Relocation Alternative’ (IFA/IRA). En de organisatie schrijft in haar handboek voor het beoordelen van asielaanvragen van Afghanen, dat het dagelijks leven in Kaboel nog steeds gevaarlijk  is.

Wie naar de markt gaan, naar school of naar werk, loopt het risico slachtoffer te worden van geweld van milities of de regering. Meer dan 70 procent van de mensen woont in de meest achtergestelde wijken en van hen is 55 procent niet zeker van een dagelijkse maaltijd. Kortom, ‘UNHCR is van mening dat IFA/IRA over het algemeen niet beschikbaar is in Kaboel’, staat in het handboek.

Ik heb in een week alle bijeenkomsten over Afghanistan afgelopen, binnen en buiten: twee parlementaire commissies, een delegatie, een ronde tafel en een manifestatie. Een van die parlementaire commissies mocht ik zelf voorzitten en omdat bij mij de gemoederen inmiddels hoog waren opgelopen, heb ik de Europese Commissie gevraagd hoe ze eigenlijk mensen kunnen laten integreren in een land waar niemand veilig is? Een echt antwoord kwam er niet, want die integratie is natuurlijk uitbesteed. De fondsen zijn toegezegd, de contracten zijn getekend en dus klopt het.

Alle informatie die ik in de binnenwereld heb weten te verkrijgen, laat zien dat de buitenwereld gelijk heeft: Afghanen kunnen helemaal niet terug naar huis, want het is er niet pluis.