10 procent inflatie: was dat te voorkomen?

Dat terwijl het juist cruciaal is om de inkomens van mensen op peil te houden zodat de economie niet in een neerwaartse spiraal terechtkomt. Dat is namelijk wat er gebeurt wanneer er minder besteedbaar inkomen is, waardoor de bakker of bloemist minder klanten krijgen die ook nog eens minder uitgeven. Met als gevolg dat ook zij minder besteedbaar inkomen hebben, waardoor nog meer bedrijven minder klandizie hebben, en ga zo maar door. Voor je het weet zitten we in een volgende economische crisis.

Eén machtsmiddel gaf de politiek al in de jaren negentig uit handen: kabinetten van PvdA, VVD en D66 liberaliseerden toen de energiemarkt. Waarmee ze de energiebedrijven, die tot dan toe onder democratische zeggenschap vielen, overlieten aan de grillen van de markt. Gehoopt werd dat concurrentie zou leiden tot lagere prijzen, maar inmiddels blijkt het tegendeel waar. Als de politiek nog iets te zeggen had, kon die de publieke energiebedrijven nu een tijdelijk verlies laten draaien om de energieprijzen zo laag mogelijk te houden. Dat zou veel rondpompen van geld via de energietoeslag schelen.

Dat er geen grip op de energiemarkt is, wil nog niet zeggen dat de overheid lijdzaam moet toekijken. Het kabinet mag een aanvaardbare bovengrens voor de energieprijzen bepalen en kiest daar nu ook voor dankzij druk vanuit vakbonden en linkse politieke partijen. De precieze uitwerking van dit prijsplafond is echter nog onduidelijk. Redenen voor het late handelen door het kabinet zijn onderschatting van de ernst van het probleem in combinatie met overschatting van het oplossingsvermogen van de markt.

Maar vooral: sluit je aan bij organisaties die een vuist vormen. Met name vakbonden kunnen het verschil maken door algemene prijscompensatie te regelen in de cao’s en door bij de politiek een minimumloon van 14 euro per uur en eerlijke winst- en vermogensbelasting te eisen. De succeskansen daarvan nemen toe hoe meer mensen samen in beweging komen op de werkvloer. Spreek dus met je collega’s, buren en vrienden over de noodzaak tot verenigen. Misschien krijg je zelfs die hardleerse oom zover.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op OneWorld.nl op 27 september 2022.