Waarom ik begrijp dat zwarte mensen mijn witte partner afkeuren

Tijdens ons verblijf in Nederland (waar we wonen) en in Europa in het algemeen, is er één ding in het bijzonder in staat gebleken onze gelukzalige toestand te doorbreken en ons terug te werpen in de realiteit, namelijk: ik ben zwart en hij is wit. Ik ben afkomstig van de Igbo in Nigeria en de Kikuyu in Kenia, terwijl mijn vriend is geboren uit Duitse ouders met een oorsprong verspreid over West- en Oost- Europa. In de loop der jaren zijn mijn partner en ik zelden geconfronteerd met een openlijke blijk van afkeer van de interraciale samenstelling van onze relatie; de voorvallen waren eerder impliciet. Dat wijt ik aan Europa’s kleurenblinde houding tegenover racisme. Met kleurenblind racisme bedoel ik de bewering van met name witte populaties dat raciale privileges niet langer bestaan. Oftewel: deze groep ziet geen kleur en erkent dus niet dat ras vaak in het nadeel werkt van mensen van kleur.

Ondanks alle beweringen dat er geen racisme meer is, trekt ons samenzijn wel degelijk de aandacht. De schaamteloze staarders en ongevraagde commentators zijn meestal oudere witte stellen, achterdochtige winkelbedienden of baldadige dronkaards. Ik weet nog goed hoe een witte man in een Berlijnse metro ‘ebola’ tegen me schreeuwde en tegen mijn vriend, toen hij zich erin mengde, zei: “Waarom verdedig je haar? Ben je een jood?” Wij reageren met onverschilligheid, rollende ogen of, in dit geval, mijn middelvinger vergezeld door een aantal krachtige woorden van zowel mijn vriend als mijzelf.

Toen hij wegliep, bleef ze bij mij in de buurt, wat voor mij genoeg aanleiding was om haar te confronteren. Hierop beweerde ze heel zelfverzekerd dat ze dit deed omdat ze niet wilde dat haar winkel werd beroofd. We beschuldigden haar ervan onwetend, dwaas en racistisch te zijn. Zulke mensen zijn, net als de meeste witte racisten, onnadenkend en slecht geïnformeerd. Ze bewijzen dat een gevoel van onzekerheid vaak samengaat met een witte-superioriteitscomplex.

Op zulke momenten word ik overspoeld door schuldgevoelens en paniek – het zweet breekt me uit en mijn maag wordt week. Ik moet vechten tegen intimiderende gedachten als dat ik een ‘verrader’ zou zijn van een zaak die al veel langer bestaat dan ik. En dat zal ik steeds moeten doen wanneer ik met mijn partner overwegend zwarte ruimtes binnenga, of dat nu een hiphopfeest is of een ‘zwarte buurt’. De gezichten spreken boekdelen. De aanwezigen zijn bang voor hem, vrezen voor mijn veiligheid en willen de ruimte liever voor zichzelf houden. Het doet niet alleen pijn omdat anderen een oordeel vellen over mijn relatie, maar ook omdat ik begrijp waarom ze dat doen. Op zulke momenten rouw ik om mijn relatie, maar ook om de zwarte mensen die er getuige van zijn. Ik zal uitleggen waarom.

Ook transatlantische slavenhandel, gewelddadige onderdrukking en buitenlandse hulp die meer neemt dan geeft, verklaren het wantrouwen van de zwarte- tegenover de witte bevolking. En in het huidige West-Europa zijn nog altijd volop voorbeelden te vinden van racisme, variërend van ongelijke toegang tot het hoger onderwijs, discriminatie op de arbeidsmarkt tot onzorgvuldige mediarepresentaties van de zwarte bevolking. Als we dieper kijken zien we dat vooral de relatie tussen zwarte vrouwen en witte mannen van oudsher gebaseerd is op de stigmatisering van het zwarte vrouwenlichaam, op verkrachting en fetisjisme. Stereotypen als de op seks beluste Jezebel bestaan nog altijd en komen rechtstreeks voort uit de manier waarop witte mannen zwarte vrouwen zien. Het is deze geschiedenis die ik lees in de angstige blikken van zwarte mensen die ik met mijn partner passeer.

Begrijp me niet verkeerd; raciale vooroordelen zijn karakterfouten die bij ieder van ons moeten worden bestreden. Alleen komen de vooroordelen van witte Europeanen voort uit een gevoel van suprematie, terwijl ze bij de meeste zwarte Europeanen het gevolg zijn van eeuwenlange gewelddadige onderdrukking en discriminatie. Zwarte vooroordelen maken dat hiphopfeestje misschien een beetje ongemakkelijk voor een witte bezoeker, terwijl witte vooroordelen zwarte mensen de toegang tot kwaliteitsonderwijs kunnen ontzeggen, hun carrièrekansen kunnen verwoesten en in extreme gevallen, zoals we onlangs zagen, zelfs hun leven kan kosten.

Heeft mijn vrouw-zijn iets met de afkeuring van zwarte mannen te maken, omdat ze een seksistisch beeld van de zwarte vrouw op mij projecteren? Zou een relatie tussen een zwarte man en een witte vrouw dezelfde reacties oproepen? Zowel mijn partner als ik moeten erkennen wat wit-zijn en wit voorrecht betekenen, en ons bewust blijven van de verschillende aanleidingen tot scepsis over onze relatie, zowel de legitieme als de verdraaide. Toen ik onze relatie aanging, heb ik de zwarte kritiek op de koop toe genomen – een beetje zoals een acteur zijn beroemdheid op de koop toe neemt. Ik zal de scepsis onder ogen zien en er bewust mee omgaan, en er tegelijkertijd voor waken dat onze relatie er niet onder lijdt.

Dit artikel verscheen eerder in OneWorld magazine.