Rijken kopen de organen van armen

Elk jaar ondergaan ongeveer 125.000 mensen een orgaantransplantatie. De vraag naar organen is echter vele malen hoger waardoor er een zwarte markt ontstaat waarbij de ongelijkheid schrijnend is.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Orgaantransplantatie is een van de meest indrukwekkende verwezenlijkingen van de moderne geneeskunde. Sinds de eerste succesvolle transplantaties half vorige eeuw, hebben deze ingrepen het leven van honderdduizenden mensen wereldwijd gered. Elk jaar ondergaan ongeveer 125.000 mensen een orgaantransplantatie. Dit cijfer is eerder aan de lage kant in vergelijking met dat van de vraag naar organen. Die hogere vraag heeft ertoe geleid dat een illegale markt is ontstaan van illegaal verkregen organen van mensen in geldnood.

Nieren

Volgens het Bureau voor Drugs en Misdaad van de Verenigde Naties (UNODC) zijn er twee bronnen voor organen: overleden donoren en levende donoren. Het UNODC schrijft voor dat “elke actie in het domein van orgaantransplantatie altijd op een menselijk lichaam wordt toegepast en daarom moet gebeuren volgens de meest hoge ethische en professionele standaarden.” De realiteit is echter dat in verschillende landen, waaronder India, Pakistan, Egypte en Mexico, de illegale orgaanhandel de laatste jaren een piek kent.

Orgaantransplantatie betekent dat een orgaan van het ene lichaam wordt afgenomen en in een ander lichaam wordt geplaatst om daar een falend of missend orgaan te vervangen. Organen die met succes werden getransplanteerd zijn onder meer nieren, longen, het hart, de lever en de pancreas. Wereldwijd worden nieren het vaakst getransplanteerd, gevolgd door de lever en het hart.

Orgaanhandel: het fenomeen van het verhandelen van mensen met de bedoeling hun organen te verwijderen. Een grimmige realiteit

Orgaanhandel, ook wel gedefinieerd als ‘illegale orgaanhandel’, ‘transplantatietoerisme’ of ‘organenverkoop’ beschrijft het fenomeen van het verhandelen van mensen met de bedoeling hun organen te verwijderen. Het is een grimmige realiteit, zelfs in de 21e eeuw.

We praten onder meer met arts Francis Delmonico, een chirurg die als adviseur werkt voor de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) rond organendonatie en transplantatie. In 2016 werd Delmonico aangewezen door Paus Franciscus als academicus voor de Pauselijke Academie voor de Wetenschappen.

Delmonico heeft de wereld afgereisd op zoek naar kennis over orgaantransplantatie en over de manieren waarop deze ingreep wereldwijd door zijn collega’s wordt uitgevoerd. Volgens hem is er een ontnuchterende realiteit die gepaard gaat met deze medische praktijken. “Mensen die rijk zijn kunnen het zich veroorloven om organen te kopen van armen die het uiteindelijk moeten stellen met een orgaan minder. Je kan naar een land reizen zoals India en daar gemakkelijk aan een orgaan geraken. Of je kan een donor vanuit Afrika naar India laten komen en de transplantatie daar laten gebeuren. Het gebeurt er elke dag”, zegt Delmonico. “Het is een extreme vorm van misbruik, die nog elke dag toeneemt.”

Rijken eerst bediend

Dit betekent eenvoudigweg dat je waar ook ter wereld een orgaan kan kopen, zolang je maar geld hebt

Een extreem voorbeeld haalde de media in februari 2018. Een Indiase man verkocht een nier van zijn vrouw zonder dat zij daarvan op de hoogte was. De man is weliswaar gearresteerd, maar zijn vrouw is ziek omdat haar linker nier geïnfecteerd geraakte.

Delmonico ziet nog een ander aspect dat tekenend is voor het sociale onrecht. Volgens hem komen veel rijke mensen naar de Verenigde Staten en “steken dan voor in de wachtrij”.

“De meesten komen uit het Midden-Oosten – Saudi-Arabië, Koeweit of de Emiraten. Maar er zijn ook Japanners die een nieuw hart nodig hebben. Ze komen allemaal naar de VS en springen gewoon over anderen heen, ook mensen die vaak al erg lang op een wachtlijst staan voor een orgaan van een overleden donor. Dit betekent eenvoudigweg dat je waar ook ter wereld een orgaan kan kopen, zolang je maar geld hebt”, zegt Delmonico.

Chinese ommekeer

Een paar jaar geleden was het in China nog slecht gesteld op vlak van transplantaties. Decennia lang werden donororganen er weggenomen bij geëxecuteerde veroordeelden – een controversiële praktijk die eerst sterk werd beperkt door de overheid en uiteindelijk verboden in 2015.

Delmonico legt de redenering achter de Chinese ommekeer uit. “China heeft de ambitie om een wereldleider te worden. Het land wil wetenschappelijke bijdragen leveren, presentaties geven op congressen, medische rapporten schrijven, enzovoort. De transplantatiestichting die altijd heeft gewezen op de wijdverspreide orgaanhandel in China, drong er bij de leiders van het land op aan veranderingen door te voeren om zo hun leidersrol in de geneeskunde te kunnen waarmaken. Dit heeft China kunnen overtuigen om dit schandelijke gedrag te verbieden.”

De praktijk werd in 2015 verboden en in 2016 steeg het aantal vrijwillige orgaandonoren tot 4080, een grote sprong voorwaarts vergeleken met de 37 vrijwillige donoren in 2010. Het aantal donoren in China is nog steeds laag in vergelijking met die van veel ontwikkelde landen, maar volgens Delmonico moet het huidige engagement van China worden gewaardeerd.

Slechte leerling: Iran

Als er een land is waarover Delmonico kritisch is, is het wel Iran, het enige land ter wereld dat een legale markt voor organen heeft

Als er een land is waarover Delmonico kritisch is, is het wel Iran, het enige land ter wereld dat een legale markt voor organen heeft. Delmonico stelt dat de verkoop van organen, zelfs als het door de overheid is toegestaan, vaak de uitbuiting van de allerarmsten betekent. “Het gaat hier om hetzelfde probleem. In Iran moedigt de overheid geld aan als basis voor donaties, maar vaak vindt er een onderhandeling plaats tussen een donor en een ontvanger waarin eerstgenoemde aangeeft meer geld te willen en enkel de rijke in staat is aan die behoefte te voldoen.”

Volgens de chirurg probeert Iran deze praktijk te veranderen en meer orgaandonaties van overledenen te stimuleren.  Dit gebeurt onder meer in Shiraz en in Teheran. “Maar zelfs als het zogezegd op wettelijke basis wordt geregeld, verandert het al snel in een corrupte situatie. Ik ben absoluut geen voorstander van deze Iraanse aanpak”, zegt hij.

Orgaandonatie en religie

Volgens Paus Franciscus is het noodzakelijk om een overeenkomst te vinden tussen de geschriften en de menselijke waardigheid, vrijheid en gezondheid

Als het om religie gaat, blijkt het debat over orgaandonatie soms controversieel te zijn. Veel religieuze leiders hebben kritiek op de medische praktijk omdat ze menen dat het niet in overeenstemming is met hun geloof. Dit gebeurt in alle wereldreligies: islam, katholicisme en jodendom. Tegelijkertijd zijn er religieuze leiders te vinden die wel open staan voor orgaandonatie. “Vrijwel geen enkele religie weerhoudt iemand ervan om transplantatie van een orgaan van een overledene te overwegen. In Israël bijvoorbeeld, kan de rabbi soms bezwaar maken tegen het feit dat iemand een donor is, maar niemand maakt bezwaar tegen het feit dat iemand een ontvanger is.”

“Volgens Paus Franciscus is het noodzakelijk om een overeenkomst te vinden tussen de geschriften en de menselijke waardigheid, vrijheid en gezondheid”, zegt bisschop Marcelo Sánchez Sorondo van het Global Sustainability Network (GSN). Volgens hem zijn veel van de belangrijkste religieuze leiders het daarover eens. Sommige lokale leiders of leiders van kleinere geloofsgemeenschappen zijn soms minder gemakkelijk te overtuigen.

“Het is noodzakelijk om tot een consensus te komen, zodat alle religieuze leiders handelen om de menselijke waardigheid en gezondheid te beschermen, inclusief de gezondheid van onze planeet”, zegt hij. “Het is belangrijk dat we met alle religieuze leiders werken aan de bescherming van de menselijke waardigheid tegen alle extreme vormen van globalisering en onverschilligheid zoals uitbuiting, gedwongen arbeid, prostitutie en mensenhandel.”

Bijzonder lucratief

Als ze weten dat ze misschien dan wel hun leven redden maar ook zo’n vijftien jaar cel riskeren, zouden ze er misschien twee keer over nadenken

Mensenhandel is de tweede grootste bron van misdaad ter wereld, na illegale drugshandel. Volgens gegevens van EnditAlabama is het een bijzonder lucratieve onderneming die naar schatting jaarlijks 32 miljard dollar opbrengt. Sommigen menen dat het slechts een kwestie van tijd is voor het de drugshandel overtreft op vlak van inkomsten en van mensen die zich met deze praktijken inlaten.

Volgens Delmonico is transparantie noodzakelijk om elke donor te identificeren en deze gegevens beschikbaar te maken voor de ministeries van Volksgezondheid. Toezicht door medewerkers van dit departement moet ertoe leiden dat de levende donor wordt beschermd en dat de transplantatie in medische centra gebeurt.

Sommige andere transplantatiechirurgen, zoals bijvoorbeeld oud-burgemeester van Rome, Ignazio Marino, hebben enkele jaren geleden voorgesteld om de orgaanhandel aan banden te leggen “door de vraag naar organen zelf te verminderen”. De sleutel is volgens Marino om “harde straffen uit te spreken voor mensen die organen kopen. Als ze weten dat ze misschien dan wel hun leven redden maar ook zo’n vijftien jaar cel riskeren, zouden ze er misschien twee keer over nadenken.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons