Long covid is geen aanstelleritis

Ik zat hierover na te denken toen ik vorige week een artikel las over alles wat nog onbekend is over ‘long covid’ (waarbij je weken of zelfs maanden na een coronabesmetting nog steeds ziek bent). Het stuk van wetenschapsjournalist Michael Marshall valt in de categorie ‘geïnteresseerd, met compassie’. ‘Er is geen definitie van long covid waar brede overeenstemming over is’, vertelt hij, maar de beste schatting tot nu toe is dat 13,7 procent van de volwassenen die positief getest zijn geweest op het coronavirus na twaalf weken nog steeds klachten hebben.

Hoe anders is de toon die Wietse Wiels, arts en onderzoeker aan de Vrije Universiteit Brussel, aanslaat in het populair-wetenschappelijke tijdschrift Skepter. Wiels zegt voor de vorm nog even dat hij niet twijfelt ‘aan de echtheid (wat dat ook moge betekenen)’ van de symptomen, om vervolgens in de ‘vreemd gedoe’-modus te schieten. Zo hekelt hij de term ‘long covid’, een naam die volgens hem ‘onder expliciete druk van patiënten’ is ontstaan, die volgens Wiels zo – onterecht – willen benadrukken dat er per se een direct verband is tussen een coronabesmetting en de symptomen. Even verderop heeft hij het over ‘long covid activisten’.

De arts ziet een parallel met ‘woke denken’, wat volgens hem inhoudt dat ‘iemands subjectieve ervaring en de daaruit getrokken (…) theorieën zonder meer als waarheid gelden. Kritiek daarop is taboe, vooral wanneer iemand zich slachtoffer van een misstand acht.’ Binnen een paar zinnen reduceert hij long covid van een aandoening waar we nog weinig van weten tot slachtoffergedrag. En patiënten van zieke mensen tot activisten met lange tenen.

Dit soort woorden doen ertoe. Skepter en NTtdK zijn invloedrijke tijdschriften onder artsen en wetenschapsjournalisten. De bladen hebben hun sporen verdiend in een terechte strijd tegen de lariekoek en apekool van handopleggers en helderzienden. Maar long covid is geen kullebul. Het is een kersverse ziekte; het wetenschappelijk onderzoek staat nog in de kinderschoenen.

Hoe kun je jezelf ‘tegen kwakzalverij’ noemen en het idee dat long covid tussen de oren zit nu al als feit presenteren? Hoe is het een teken van gezonde scepsis om lijden aan een nog nauwelijks onderzocht ziektebeeld bij voorbaat al te brandmerken als woke slachtoffergedrag? Is overhaaste kritiek op een nieuw en onbekend fenomeen ooit iets anders dan vooringenomenheid?

Er zijn talloze manieren om iets over long covid te zeggen. Nieuwsgierigheid en compassie zijn gratis. Hard, lullig en voorbarig zijn is dat niet; daar betalen zieke mensen een hoge prijs voor.