Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
De afgelopen jaren zag ik dat veel dove en slechthorende mensen in de ‘horende’ media mochten vertellen over doof-zijn. Over de erkenning van de Nederlandse Gebarentaal (NGT) bijvoorbeeld, of over het inzetten van tolken tijdens de coronacrisis (denk aan de hype rondom NGT-tolk Irma Sluis), over studeren of werken als je doof bent. Hartstikke mooi, maar eigenlijk ben ik het een beetje zat om steeds alleen maar over dat stukje van mezelf te mogen praten.
“
Het lijkt niet tot redacties door te dringen dat ze ons kunnen uitnodigen om te vertellen over ons vakgebied
Met name nu, tijdens de week van de toegankelijkheid, zie ik dat mensen lijken te vergeten dat dove mensen ook zijn opgeleid in veel verschillende gebieden. Zo zijn er dove psychologen, ergotherapeuten, dokters, wetenschappers, experts op het gebied van digitale toegankelijkheid, data-analisten, bouwvakkers, schilders, vrachtwagenchauffeurs, verplegers en meer. In de media zie je deze diversiteit aan expertises nauwelijks terug. Dat je ons ook kunt uitnodigen om te vertellen over ons vakgebied, bijvoorbeeld, lijkt tot redacties niet echt door te dringen.
Levenservaringen
Nu ben ik zelf opgeleid als antropoloog en socioloog, dus zou ik veel kunnen vertellen vanuit wetenschappelijke perspectieven. Bijvoorbeeld wat de mentale gevolgen zijn van ontoegankelijke informatie (die kan tot gevoelens van uitsluiting leiden, wat kan leiden tot een lagere zelfwaarde – helaas is dit nog veel te weinig onderzocht), wat de betekenis is van
positionaliteit voor gebarentolken of
wat er is geschreven over (passend) onderwijs en (gebaren). Ik zou daarbij meer diepgang kunnen geven aan de besproken onderwerpen. En ik ben niet de enige: er zijn veel dove onderzoekers die hun visie op actuele onderwerpen kunnen bespreken.
“
Dove mensen aan een talkshowtafel, dat lijkt ingewikkeld, maar het is al eens gedaan
Behalve over hun vakgebied of hobby’s kunnen dove mensen natuurlijk ook vertellen over ervaringen uit hun eigen leven die niet direct aan doof-zijn gerelateerd zijn. Bijvoorbeeld over ervaringen met seksisme: afgelopen Vrouwendag
organiseerde media-organisatie DoofCentraal een paneldiscussie over genderongelijkheid in de dovengemeenschap. Of met racisme: in de webserie
Iska Waran?! bespreekt kunstenaar Nimo Hersi woorden en ervaringen die met racisme te maken hebben. En wat te denken van antisemitisme: stichting DovenShoah
documenteert de geschiedenis van dove joden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Seksisme, racisme en antisemitisme zijn dingen die ook dove mensen meemaken, maar waar niet bij stil wordt gestaan omdat media het doof-zijn zélf zo vaak de boventoon laten voeren. En ik zou nog veel meer voorbeelden kunnen noemen: laat dove mensen vertellen over hun zwangerschap, over het maken van verre reizen. In Woord & Gebaar, een blad voor dove mensen en hun omgeving, staan vaak mooie liefdesverhalen. In zulke representatie is doof-zijn aanwezig, maar voert het niet de boventoon.
Dove mensen aan tafel, hoe ziet dat eruit?
Het zou mooi zijn als we deze dove experts zien aansluiten aan de talkshow-tafel. Dat lijkt natuurlijk vrij ingewikkeld, omdat je dan niet alleen de dove persoon (of personen) uitnodigt, maar ook ruimte moet maken voor een NGT-tolk en/of schrijftolk
1. In de praktijk blijkt het niettemin mogelijk. Er zijn namelijk al eens dove mensen aangeschoven bij talkshows.
Bij OP1 vertelden pedagoog Corrie Tijsseling en Sam Onclin (beiden doof) in maart 2020 over de noodzaak van gebarentolken in crisistijd. Het hele gesprek was voor dove mensen thuis te volgen, omdat de tolken altijd in beeld waren. Bij Na het nieuws schoof ik zelf, samen met Machiel Ouwerkerk en oud-Tweede Kamerlid Jessica van Eijs, aan om te vertellen over het belang van het bestaan en de erkenning van de Nederlandse Gebarentaal. Je zet de tolk naast de talkshow-host en maakt op die manier ook meteen de talkshow toegankelijk voor dove kijkers (mits je wel de camera op de tolk en de dove expert richt).
“
Diversiteit is niet alleen het uitnodigen van iemand met een beperking om over die beperking te praten
Dit zou niet alleen de representatie van dove mensen ten goede komen, maar talkshows ook nog eens letterlijk toegankelijker maken voor dove mensen. Als een redactie een tolk kan regelen, neemt dat een barricade weg voor dove mensen om aan te schuiven. Het zou helpen bij het normaliseren van dove experts in talkshows en op andere plekken in de media. Twee vliegen in een klap.
Podcasts en radio zijn bij voorbaat vaak niet al te toegankelijk voor dove of slechthorende mensen. Toch is het ook daar wel eens gebeurd dat dove mensen zijn aangesloten bij het gesprek. Deze auditieve media zouden ook toegankelijk gemaakt kunnen worden, door middel van het livestreamen van de opname in samenwerking met een NGT-tolk. Ook belangrijk is om dan een transcript toe te voegen van het gesprek, voor niet-gebarentalige dove/slechthorende mensen. Dus op die manier kunnen ook dove mensen uitgenodigd worden voor een radio-interview of podcast.
Media streven naar diversiteit. Maar diversiteit gaat niet alleen over het uitnodigen van dove mensen om te praten over gebarentaal of doof-zijn. Of het uitnodigen van mensen met een beperking om over die beperking zelf te praten. Het zou heel mooi zijn als tv-programma’s of andere media dove mensen niet alleen uitnodigen om te vertellen over onze doofheid, maar ook over de vele andere onderwerpen waar we over kunnen vertellen. Want natuurlijk zijn we niet alleen maar doof. We zijn veel meer dan dat.
Deze dove mensen delen nu al hun expertise
Ik volg een aantal dove mensen die hun eigen sociale media inzetten om informatie te delen over hun eigen hobby. Hoe leuk zou het zijn als een talkshow of een ander tv-programma hen uitnodigde om te vertellen over hun expertise?
Splinter van Schagen is dol op bordspellen. Op Instagram en Facebook deelt hij video’s laatst waarin hij bordspellen uitprobeert en uitlegt wat de regels zijn van deze spellen. In zijn video’s spreekt Van Schagen International Sign. Ze zijn niet ondertiteld.
Altijd al willen weten hoe je een Tiny House bouwt? Floris van Barneveld neemt je in zijn vlogs, waarin hij NGT spreekt en die ondertiteld zijn, mee in zijn proces van het bouwen van een tiny house. Check zijn Instagram-pagina Florisvlog en YouTube-kanaal: Tiny House Floris.
Ook zijn er veel dove mensen die van koken houden en daar graag over vertellen. Zo heeft Nvard Abgaryan sinds kort een Instagram waarin ze laat zien wat ze allemaal kookt. Volg haar op Instagram. In haar video’s spreekt Abgaryan NGT en (gesproken) Nederlands.
Er is vast niemand in dovenland die zoveel planten heeft als Megan Muller. Zij is duidelijk dol op haar planten en vertelt er graag over op haar Instagram– en Facebook-pagina. In haar filmpjes spreekt ze NGT; ze zijn niet ondertiteld.
Ten slotte is er een groep dove mensen die heel actief is in de wereld van eSports. Zij blijken razend populair bij dove gamers op internationaal en nationaal niveau en ondernemen verschillende eSport-toernooien. Soundless Esports is te vinden op Facebook en Instagram. In hun filmpjes spreken de spelers International Sign of NGT. Sommige filmpjes zijn ondertiteld.
