Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Ik ben eigenlijk nu al uitgekeken op de social distancing-tips en rages die de ronde doen op social media. Voor mij geen nieuwe hobby’s, geen spannende home workout programma’s, geen TikTok-challenges, en ook geen WhatsApp-knuffelketens. Ik vind social distancing namelijk niet zo’n zware opgave.
“
Ik verveel me niet. Ik ben vooral woedend, verdrietig en teleurgesteld
Dat ik mijn werk vanuit huis kan voortzetten, is voor mij juist een bewijs van mijn eigen privilege: ik woon in een knusse, verwarmde studio, ik heb goedkoop en snel internet en nog genoeg PayPal-tegoed voor leuke thuisaankopen. Ik verveel me niet, nee. Ik ben vooral woedend, verdrietig en eigenlijk ook wel teleurgesteld. Want als er iets is wat deze pandemie blootlegt, dan zijn het wel de enorme sociaaleconomische misstanden in onze maatschappij.
Rampenkapitalisme laat een crisis niet onbenut
In haar veelgeprezen bestseller
The Shock Doctrine: The Rise of Disaster Capitalism uit 2007 waarschuwde de Amerikaanse onderzoeksjournaliste en activiste Naomi Klein voor de manier waarop kapitaalkrachtige mensen profiteren van rampen en crises. In een
interview met
VICE vorige maand legde ze het nog eens uit:
‘De shockdoctrine is een politieke strategie waarbij grootschalige crises gebruikt worden om beleid door te drukken dat leidt tot grotere ongelijkheid, dat de elite rijker maakt ten koste van alle anderen.’ Het zit dus in de aard van het neoliberalisme om in tijden van nood beslissingen door te drukken die de sociaaleconomische ongelijkheid vergroten, zegt Klein.
“
Wij zijn in een ongekende economische crisis en aan het hoofd van onze regering staat een uitgesproken neoliberaal staatsman
Toen ik Rutte afgelopen 1 april de Tweede Kamer op het hart hoorde drukken dat Nederland “in de kern diep socialistisch” is, hoopte ik tegen beter weten in dat hij het als een grap bedoelde, maar herinnerde me ook gelijk de woorden van Klein. Wij zijn nu in een ongekende economische crisis en aan het hoofd van onze regering staat een uitgesproken neoliberaal staatsman. Als de pandemie eenmaal beteugeld is, zal de economische koers van een kabinet-Rutte IV (mocht dat er komen) worden bepaald door nog meer van zulk neoliberaal beleid, met hooguit een socialistisch taartpuntje voor multinationals en banken, niet voor burgers.
De shockdoctrine gaat gouden tijden tegemoet. Analisten verwachten namelijk een wereldwijde economische en financiële depressie die de omvang van twee wereldoorlogen overtreft. Tenzij linkse partijen van zich laten horen, is het dus wachten op nog meer bezuinigingen op overheidsuitgaven, nog meer deregulering van de financiële sector, nog meer versoepeling van het arbeidsrecht en nog meer afbraak van het sociale vangnet. En het zijn nou juist die afbraak van het sociale vangnet, onze flexwerkerseconomie, de kapitalistische hebzucht en de terugtrekking van de overheid die ons de laatste decennia zo onvoorbereid en kwetsbaar hebben gemaakt voor de COVID-19-pandemie en de sociaaleconomische ramp die daarop volgt.
“
Banken en frauduleuze bedrijven kregen overheidssteun, met geld dat ook de verziekte economie had kunnen genezen
Ik ben teleurgesteld in de relatieve stilte van Nederlandse linkse politieke partijen, vooraanstaande activisten en progressieve groepen. Elders in de wereld zie ik wel de nu zo hoognodige progressieve verzustering: in minder dan drie weken tijd organiseerden meer dan achthonderd Amerikaanse organisaties – waaronder Greenpeace, Women’s March en de Jewish Voice for Peace – zich en lanceerden ze de
#PeoplesBailout campagne. De organisaties verzetten zich gezamenlijk tegen de noodmaatregelen die vooral het bedrijfsleven en de financiële markt bevoordelen. De coalitie eist daarvoor in de plaats noodmaatregelen die met name vrije en effectieve toegang tot gezondheidszorg waarborgen en directe financiële steun biedt aan families, arbeiders en een duurzame groene economie.
Misstappen uit het verleden bieden een kijkje in de toekomst
Waarom zie ik zulke samenwerking niet in Nederland? Misschien denken we hier nog ‘dat het allemaal wel mee zal vallen’, zoals het klassieke Nederlandse machismo betaamt. Maar kijk eens naar wat er na de financiële crisis van 2008 gebeurde: de financiële markt ging terug naar
business as usual. Zwakke banken en frauduleuze bedrijven werden door overheidssteun op de been gehouden, met geld dat ook gebruikt had kunnen worden om een verziekte economie te genezen. Een ‘zombificatie van de economie’, noemden zes voormalige hoofden van centrale banken (onder wie voormalig DNB-president Nout Wellink) het eind vorig jaar nog in een vernietigend
memorandum over het beleid van de Europese Centrale Bank.
“
Onze beleidsmakers zijn er alleen voor ons als we kapitaalkrachtig zijn
Onze beleidsmakers zijn er alleen voor ons als we kapitaalkrachtig zijn. We weten bijvoorbeeld ook al decennia dat Nederland zich graag leent als
handlanger in wereldwijde belastingontduiking. Keer op keer verleenden de kabinetten-Rutte
vrijwaring van enige fiscale verplichtingen. Ondertussen werden aan de lopende band sociale zekerheden
ontmanteld. In plaats van dat aan de kaak te stellen, lijkt progressief Nederland nu voornamelijk bezig te zijn met de mate waarop het coronabeleid van Rutte III bekritiseerd mag worden.
Echt solidair zijn: wie durft het aan?
Het is tijd voor radicale actie, ook hier in Nederland. Als de ernst van de economische depressie waar we nu al in rollen een indicatie geeft van het rechtse shockbeleid dat we kunnen verwachten, dan zal een links front de borst nat moeten maken. Ik sluit me aan bij wat de communistische schrijfster Rachida Aziz in het socialistische tijdschrift Lava
bepleit: het is tijd voor een línkse shockdoctrine. ‘Het is nu het moment om door te duwen en maximale eisen te stellen’, aldus Aziz.
“
We zijn voorbij de tijd van halve maatregelen en water bij de socialistische wijn
Voor zulke linkse verzustering is solidariteit van de geprivilegieerde, vrijwillige thuiszitters met iedereen die buiten moet werken of zonder werk zit onmisbaar. Daar zagen we de afgelopen tijd gelukkig al iets van: we stonden applaudisserend op het balkon, haalden boodschappen voor elkaar. Nu is het tijd voor de volgende stap. Een algemene staking is een uiting van solidariteit en cohesie in het aanzicht van de neoliberale bedreiging op onze levens, gezondheid, huisvesting, inkomens, aarde en toekomst.
Want de economische crisis zal ons waarschijnlijk allemaal treffen, ongeacht onze kleur, gender, beroep of woonplaats. Voor de geprivilegieerde thuiszitters, zoals ik, is het maar de vraag hoelang die privileges nog zullen bestaan. We zijn voorbij de tijd van halve maatregelen en water bij de socialistische wijn. Het is tijd voor een nieuw progressief verbond, ambitieus, inclusief en inspirerend. Een radicaal verbond met radicale strategieën, met een divers en gedurfd pakket aan eisen dat recht doet aan de gelaagdheid en complexiteit van de maatschappelijke en socio-economische problemen waar we mee kampen.
“
Wie durft stevige eisen te formuleren voor een progressief verweer tegen het neoliberale en kapitalistische geweld?
De vraag blijft natuurlijk: welke vakbonden, politieke partijen, activisten, progressieve denkers, doeners en makers, durven de uitdaging aan? Om samen om de tafel te gaan en stevige eisen te formuleren voor een progressief verweer tegen het neoliberale en kapitalistische geweld dat ons tot dit punt heeft geleid?
Zouden Jesse Klaver, Sylvana Simons, Esther Ouwehand, Lilian Marijnissen, Farid Azarkan en Lodewijk Asscher aan tafel willen gaan met Milieudefensie, de FNV, Women’s March, Code Rood, Niets Over Ons Zonder Ons, Leraren in Actie, schoonmakers, verplegers, distributiemedewerkers, thuiszorg en jeugdzorgwerkers?
Durven zij de 24-uurseconomie geheel plat te leggen voor een hoger minimumloon, een kortere werkweek, een voortrekkersrol in de opvang van vluchtelingen, de invoering van een fatsoenlijke bijstand, kwalitatieve sociale huisvesting en andere sociale vangnetten? Wie durft te gaan staan voor een écht socialistisch Nederland?
We leven in onzekere tijden door het coronavirus. Er is behoefte aan betrouwbare informatie én verdieping. We hopen dat je dit bij ons vindt en wil bijdragen aan onze onafhankelijke journalistiek.
Dit kan je doen door te doneren of je te abonneren op ons magazine. Alvast bedankt!
