Vrouwen bij de Sabarimalatempel in Kerala, India. Beeld: Nikhilraj
Achtergrond

Indiase vrouwen op de bres voor gendergelijkheid

India is al weken in de ban van de strijd voor toegang van vrouwen tot de hindoetempel Sabarimala in de deelstaat Kerala. Tot grote woede van gelovigen die zich beroepen op het behoud van religieuze tradities.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Terwijl in Nederland deze week orthodoxe christenen de zogenaamde ‘Nashville-verklaring’ ondertekenden, is ook in India de spanning tussen het recht op godsdienstvrijheid en de wet tegen discriminatie actueel. Een groep Indiase vrouwen eiste gelijke tempeltoegang voor mannen en vrouwen en werd afgelopen september in het gelijk gesteld door het Indiase Hooggerechtshof.

Nikita Azad (24) is een van de vrouwen achter de rechtszaak. Ze vertelt over haar beweegredenen: “Het ging mij erom machtsongelijkheid tussen mannen en vrouwen te bestrijden. Niemand heeft het recht te bepalen dat een ander minderwaardig is en dat daardoor zijn of haar fundamentele rechten geschonden kunnen worden.”

Vruchtbare vrouwen zouden ‘seksueel ontvlambaar’ en een gevaar voor de man zijn

Waar draait het verhaal om? De Sabarimalatempel is gewijd aan de celibataire hindoegod Ayyappa. Omdat priesters bang zijn dat hij door vrouwen van ‘menstruele leeftijd’ verleid zou kunnen worden, mogen vrouwen tussen de tien en vijftig jaar al eeuwenlang de tempel niet betreden. Want vruchtbare vrouwen zijn ‘seksueel ontvlambaar’, een gevaar voor de man, zo is de gedachte.

Daarbij worden vrouwen tijdens hun menstruatie als onrein gezien. Enkele jaren geleden verklaarde de priester van de Sabarimalatempel, op zijn manier welwillend, dat vrouwen eventueel toegang zouden kunnen krijgen als er scanners bij de entree geplaatst zouden worden die vaststellen of zij op dat moment menstrueren.

Machtsongelijkheid

Voor Azad, destijds studente en al jong actief in de strijd tegen genderongelijkheid, was daarmee de maat vol. Ze plaatste een open brief in de media, die de start van een lange campagne zou markeren. “Ik las de woorden van die priester”, licht Azad toe. “En ik dacht, dit is discriminatie. Dit gaat niet alleen over de tempeltoegang, maar over ongelijkheid. Waarom zouden vrouwen die menstrueren onrein zijn?”

“Gloria Steinem (Amerikaanse feminist en journalist, red.) zou zeggen dat als mannen zouden menstrueren, religies menstruatie zouden veréren. Vrouwen zouden dan als mindere worden gezien omdat ze níet menstrueren. Het gaat om machtsongelijkheid en daarom vond ik het nodig om actie te ondernemen.”

De uitspraak van het Hooggerechtshof, dat weigering van toegang van vrouwen discriminatoir en daardoor onrechtmatig is, is bij veel gelovigen in het verkeerde keelgat geschoten. Al wekenlang gaan duizenden hindoes, aangemoedigd door leden van de hindoe-nationalistische regeringspartij Bharatiya Janata-partij (BJP), de straat op en versperren de toegang tot de tempel.

Lokale autoriteiten hebben al enkele malen traangas en waterkanonnen ingezet en duizenden demonstranten opgepakt. Nadat journalistes en vrouwelijke actievoerders, die door de menigte heen de tempel probeerden te bereiken, stenen naar hun hoofd gegooid kregen, waren de vrouwen van Kerala het zat. Op 1 januari vormden vijf miljoen vrouwen een keten van 620 kilometer om hun solidariteit te tonen met vrouwelijke gelovigen die Ayyappa in de tempel willen eren.

Tussen alle onlusten door is het twee vrouwen, Bindu Ammini (42 jaar) en Kanaka Durga (44 jaar), in de nacht van 1 op 2 januari gelukt om, onder politiebescherming, gesteund door lokale autoriteiten, de tempel te betreden. Prompt besloten priesters de tempel te sluiten om hem ‘te reinigen’.

Al eeuwen bevragen vrouwen de mannelijke dominantie in religies en ze zijn erin geslaagd om ze gendergelijkwaardiger te maken

‘Atheïstisch complot’

Sinds bekend is geworden dat de tempel door vrouwen is betreden, is het geweld opnieuw opgelaaid. Voor- en tegenstanders gaan met elkaar op de vuist. Kerala kent een sterke communistische achterban en wordt momenteel geregeerd door een linkse coalitie. In deze voor India gepolariseerde tijden, waar het hindoenationalisme van de regeringspartij de verhouding met seculiere en niet-hindoepartijen op scherp zet, wordt ook dit conflict langs politieke lijnen uitgevochten. ‘Een atheïstisch complot wil de hindoetempels vernietigen. De BJP steunt de strijd tegen de communistische vernietiging van het geloof’, liet BJP-leider Sreedharan Pillai de media weten.

“Het conflict heeft niets te maken met het communisme”, reageert Azad, die zelf hindoe is. “Het is geen aanval op religie. De zaak is aangespannen door religieuze vrouwen die willen bidden in de tempel. Het gaat om gendergelijkheid. En ja, er zijn atheïsten die onze beweging steunen, maar dat doen ze vanuit de overtuiging dat iedereen gelijk is en iedereen in ons land met respect bejegend dient te worden.”

“Ik bestrijd dat religie synoniem is aan het patriarchaat”, vervolgt ze. “Al eeuwen bevragen vrouwen de mannelijke dominantie in religies en ze zijn erin geslaagd om ze gendergelijkwaardiger te maken. Maar ik kan niet ontkennen dat religie en het patriarchaat vaak samengaan. Religie wordt vaak gebruikt om patriarchale machtsverhouding in stand te houden. Je zou kunnen zeggen dat deze zaak een strijd is tussen progressief, seculier India en patriarchaal, kaste-behoudend India.”

‘Kwestie van traditie’

Triple talaq’ betreft genderongelijkheid, de zaak Sabarimala is een kwestie van traditie’, verkondigde BJP-premier Narendra Modi in een interview, toen hem gevraagd werd of hij voor gelijke tempeltoegang was, zoals hij zich ook inzet voor vrouwenemancipatie binnen de moslimgemeenschap. Modi is namelijk uitgesproken tegenstander van het islamitische triple talaq, een gebruik voor mannen om voor een korte periode te trouwen en op eenvoudige wijze te scheiden van een vrouw. Andersom kan een vrouw niet gemakkelijk van een man afkomen.

India zal niet buigen voor een stel extremisten die vasthouden aan een fascistisch hindoenationalisme

Azad maakt zich geen illusies. Er is nog een lange weg te gaan. “Het vonnis is zeker een stap voorwaarts, maar als een premier al zoiets zegt, wat kun je dan van zijn aanhangers verwachten? Maar ik ben blij dat Kerala achter de activisten staat. Ze tonen daarmee dat India niet zal buigen voor een stel extremisten die vasthouden aan een fascistisch hindoenationalisme dat vrouwen, dalits (ofwel kastelozen, voormalig onaanraakbaren, red.) en moslims als minderwaardig beschouwt.”

De onrust is nog niet geluwd. Demonstranten versperren nog steeds de entree van de tempel. Bindu Ammini en Kanaka Durga hebben zich nog niet in het openbaar vertoond en staan onder politiebescherming. De media speculeert over het aantal vrouwen dat de tempel inmiddels heeft betreden. Elk bericht roept weer protesten op. Tegenstanders hebben een herziening van het vonnis aangevraagd. Op 20 januari doet het Hooggerechtshof opnieuw uitspraak.

Nikita Azad is de organisator van de campagne ‘Happy to Bleed’, die menstrueren wil normaliseren. Met de ‘Rhodes Scholarship’ doet ze momenteel onderzoek aan de universiteit van Oxford.

De maandverbandrevolutie van ‘Padman’ in India

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons