‘Ik wil nooit meer voet op Amerikaanse bodem zetten’
Sommige nazaten van tot slaaf gemaakte Afrikanen verruilen het Westen voor hun voorouderlijk continent. Vooral Ghana is populair onder deze ‘terugkeerders’. Zoals academicus Obadele Kambon (42), die in de VS onterecht werd gearresteerd. ‘Toen sprak ik met mezelf af om binnen een jaar naar Afrika te vertrekken.’
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Zijn naam klinkt Nigeriaans, zijn accent is Amerikaans. Maar academicus Obadele Kambon (42) zegt geen van beide te zijn. Hij heeft een Ghanees paspoort en is van plan om afstand te doen van zijn Amerikaanse staatsburgerschap. “Uiteindelijk is mijn doel om nooit meer voet op Amerikaanse bodem te zetten”, zegt de man met dreadlocks via een laptopscherm vanuit de regio Akuapem in het zuid-oosten van Ghana.
“
Obadeles voornaam betekent 'de koning is thuisgekomen'
Door zijn opvoeding en zijn ervaringen met racisme was Kambon zich van jongs af aan bewust van zijn Afrikaanse roots. Zijn ouders gaven hem de voornaam Obadele, wat ‘de koning is thuisgekomen’ betekent in de taal van de Yoruba, de grootste etniciteit in West-Afrika. “Zij identificeerden zich op geen enkele manier als Amerikaans. We zongen nooit het volkslied; ik heb nooit trouw gezworen aan de Amerikaanse vlag. We hebben nooit de witte horrordagen gevierd, zoals wij ze noemen.” Met de ‘witte horrordagen’ doelt Kambon op feesten als Halloween, Kerstmis, Pasen en Thanksgiving.
2019: het ‘Jaar van de Terugkeer’
De Ghanese regering doopte 2019 om tot Year of Return oftewel ‘Jaar van de Terugkeer’. Het was toen vierhonderd jaar geleden (1619) dat de eerste tot slaaf gemaakte mens in het Amerikaanse Virginia zou zijn aangekomen. De naam verwijst naar de zogeheten Door of No Return: de poorten aan de West-Afrikaanse kust waardoorheen miljoenen gevangengenomen Afrikanen van de zestiende tot de negentiende eeuw op slavenschepen naar onder meer Amerika werden gedwongen.
Het land wil mensen in de Afrikaanse diaspora stimuleren om Ghana te bezoeken, ernaartoe te verhuizen en in het Afrikaanse continent te investeren. Voor het initiatief werkte Ghana samen met Amerikaanse toerismebureaus. Tijdens kerst en Oud en Nieuw kwam ‘zwart Hollywood’ (met onder anderen acteur Idris Elba, supermodel Naomi Campbell en supersterren Beyoncé en Jay-Z) samen in hoofdstad Accra. Ruim honderd zwarte Amerikanen en Caraïbiërs verwierven in 2019 Ghanees staatsburgerschap.
Andere West-Afrikaanse landen namen Ghana’s succesformule van het ‘Jaar van de Terugkeer’ over. Nigeria lanceerde in 2020 de Door of Return, Senegal sloot in de zomer van 2021 aan met The Return. De landen combineren, net als Ghana, historisch onrecht en zakelijke kansen met elkaar.
Dit artikel is deel van een publicatie in OneWorld Magazine (voorjaar 2022) over mensen uit de Afrikaanse diaspora die ‘terugkeren’ naar Ghana. De delen verschijnen als drieluik op OneWorld.nl. Dit is deel 2. De delen zijn los van elkaar te lezen.
‘Repatriëring zonder terugkeer’
Kambon noemt zich ‘Afro-anti-Amerikaan’. De vooraanstaande taalkundige en polyglot (iemand die veel talen spreekt, red.) spreekt vloeiend de West-Afrikaanse talen Akan en Wolof. Een arrestatie op grond van valse beschuldigingen, die in een voorlopige hoorzitting werden verworpen, was het laatste zetje voor Kambon om de Verenigde Staten te verlaten: in 2008 besloot hij voorgoed naar Ghana te emigreren. “In de getuigenbank zwoer ik dat ik nooit meer een wit persoon zou laten bepalen of ik al dan niet naar mijn dierbaren terug kon keren.”
Tekst gaat verder onder de foto.
In Ghana werd Obadele Kambon gekroond tot lokale traditionele heerser.Beeld:Francis Okoroko
“Ik sprak met mezelf af om binnen een jaar naar Afrika te vertrekken.” Kambon koos voor Ghana in plaats van een van de andere Afrikaanse landen waar hij de talen ook van spreekt – Senegal, Gambia, Tanzania, Congo, Nigeria – omdat hij al een academisch jaar in Ghana had doorgebracht. Hij kende de hoogleraren van de afdeling Taalwetenschap en vermoedde dat dat de overstap, die hij zijn ‘repatriëring zonder terugkeer’ noemt, makkelijker zou maken.
Traditionele heerser
Inmiddels is Kambon hoofd van de afdeling Taal, Literatuur en Drama van het Instituut voor Afrikaanse Studies aan de Universiteit van Ghana. In zijn dorp Akuapem Tutu is hij ook bekend onder de naam Nana Kwame Pebi Date; in 2017 werd hij gekroond tot lokale traditionele heerser. Ghana staat erom bekend nogal scheutig te zijn met het uitdelen van dergelijke titels aan buitenlanders – meestal symbolisch – maar de kroning van Kambon was zo serieus dat hij zelfs een juridische strijd over een heilig stuk grond won van een Ghanese predikant.
“
In Ghana is Kambon geliefd omdat hij spirituele tradities in ere houdt
In die strijd kozen omwonenden zijn kant. Hij is vooral geliefd omdat hij spirituele tradities in ere houdt. Elke ochtend verzamelen zijn vrouw, vier kinderen en wat buren zich op blote voeten bij het altaar voor zijn deur, waarna Kambon de gebeden leidt tijdens het uitgieten van plengoffers voor voorouders, goden en geesten.
Hoewel hij in de zuidelijke staat North Carolina opgroeide in de tijd van de baggy jeans en bling, heeft Kambon niets met westerse kleding: in Ghana draagt hij lange vloeiende gewaden of traditionele kente-doeken. Hij is ook kritisch over Ghanezen die westerse namen hebben of hun moedertaal niet spreken en was een van de drijvende krachten achter de beweging die eiste dat een standbeeld van Mahatma Gandhi van de Universiteit van Ghana zou worden verwijderd vanwege zijn racistische uitingen jegens zwarte mensen.
Obadele Kambon is geliefd in Ghana omdat hij spirituele tradities in ere houdt.Beeld:Francis Okoroko
Toeristendollars
Onder de jeugd in Ghana, die steeds antikolonialistischer wordt, geniet Kambon veel goodwill. Maar hij heeft ook tegenstanders in zijn nieuwe thuisland. Onder hen enkele collega’s binnen de universitaire gemeenschap, die hem ‘roomser dan de paus’ noemen, omdat hij de nadruk legt op een afrocentrische levensstijl en het christendom veroordeelt als een door kolonisten opgedrongen religie. Het is een vergelijking die Kambon niet graag hoort.
“
De Ghanese overheid is vooral geïnteresseerd in toeristendollars
Toen de Ghanese overheid het jaar 2019 omdoopte tot ‘Jaar van de Terugkeer’ (zie kader eerder), juichte Kambon dat toe. Maar hij behoort ook tot de critici van het event, dat een jaar lang duurde. De critici zeggen dat het Ghana meer te doen zou zijn om de extra inkomsten dan om het ‘thuisbrengen’ van mensen uit de diaspora. Ter illustratie: volgens cijfers van de Ghana Tourism Authority (GTA) kwamen in 2019 273.000 mensen naar Ghana, waarmee de economie een injectie kreeg van 1,9 miljard dollar. Cijfers over hoeveel mensen ook werkelijk naar Ghana zijn geëmigreerd zijn volgens verschillende overheidsinstanties niet voorhanden.
Ook dringt Kambon er bij de Ghanese regering op aan dat de trans-Atlantische mensenhandel niet in het (marketingtechnisch handige) jaar 1619 begon. Zelf noemt hij 1441 als het eerste jaar waarin westerse Euraziërs voor het eerst tot slaaf gemaakte mensen over de Atlantische Oceaan verhandelden. “Door 1619 aan te houden, wordt de herinnering aan meer dan 500.000 mensen uitgewist die vóór die tijd werden verhandeld. Maar de Ghanese overheid trekt zich het verdriet van de mensen die naar hun verloren gewaande familieleden verlangen niet zo aan. Het gaat ze om toeristendollars.”
Niettemin helpt Kambon, met een bureau, zwarte Amerikanen om ook de overstap naar Ghana te maken. Zelfs zijn ouders heeft hij overgehaald om zich in de toekomst bij hem in Ghana te voegen; er ligt al een stuk grond op hen te wachten.
Deze site maakt gebruik van cookies om u een optimale bezoekerservaring te bieden en onze site te verbeteren. AccepterenInstellingen
Cookiebeleid
Overzicht cookies op oneworld.nl
We verzamelen via cookies gegevens met het doel de technische werking van de website en uw gebruiksgemak te garanderen. De cookies (kleine tekstbestanden die bij het eerste bezoek aan deze website worden opgeslagen op uw computer, tablet of smartphone) zorgen ervoor dat de website naar behoren werkt en onthouden bijvoorbeeld uw voorkeursinstellingen. Ook kunnen wij hiermee onze website optimaliseren.
Hiervoor gebruiken wij cookies van Google Analytics, dat het sitegebruik geanonimiseerd registreert en hiervan gegevens opslaat. Met deze gegevens maken wij bezoekstatistieken, op basis waarvan we verbeteringen doorvoeren op onze website. Google Analytics verschaft deze geanonimiseerde data aan derden indien wettelijk verplicht, of als deze derden de data namens Google Analytics verwerken. Door gebruik te maken van deze website geeft u toestemming voor deze anonieme gegevensverwerking door Google Analytics.
Daarnaast gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn.
Via deze cookiebalk krijgt u de mogelijkheid om de cookies te accepteren of de instellingen aan te passen. Onder 'Overige cookies' kunt u diverse cookies van externe diensten (zoals youtube, facebook, vimeo) uitzetten.
Een opt-out van Google Analytics op deze website kan via deze link.
Mocht u hierover vragen hebben, kunt u mailen naar: lezers@oneworld.nl
Op deze site gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn. Deze cookies kunt u niet uitzetten.
In onze artikelen gebruiken wij content van diverse externe diensten. Het is mogelijk om de volgende cookies uit te schakelen. Hiermee wordt deze content niet langer getoond.
Naam cookie
Soort content
youtube_embed
Youtube player embed
vimeo_embed
Vimeo player embed
google_maps
Google maps embed
twitter_widget
Twitter social widget
soundcloud_embed
Soundcloud player embed
instagram_embed
Instagram embed
Daarnaast gebruiken we Google reCaptcha om de website te beschermen tegen bots. Ook dit kan hier uitgezet worden, maar formulieren die hiervan gebruik maken kunnen dan niet ingediend worden
