Hij won van de marechaussee: ‘Een einde aan racistisch beleid’

En dus greep hij alles aan om dat doel te bereiken, waarbij hij vele hindernissen moest nemen. Zoals die basisschoolleraar die vond dat hij beter iets met zijn handen kon gaan doen ‘want daar heb je meer aan in Afrika, mocht je worden teruggestuurd’. Of het niet-passende studieadvies, waardoor hij dan maar via de mavo, het mbo en hbo naar de universiteit ging. Of dertien jaar moeten wachten om uiteindelijk alsnog een verblijfsvergunning te krijgen en dán nog vijf jaar wachten op een paspoort. Dertien jaar waarin hij niet mocht werken, niet naar het buitenland kon reizen en geen aanvullende zorgverzekeringen mocht afsluiten.

Bijzonder is dat Bamenga en de piloot ook zelf hebben gepleit, zowel in de rechtbank als bij het hoger beroep. Normaal is er spreektijd voor burgers, maar een burger die pleit als aanvulling op de advocaten komt weinig voor. In zijn pleidooi stelde hij dat de uitspraak van de rechtbank vorig jaar bij hem en miljoenen Nederlanders zorgde voor verdriet, pijn en verontwaardiging. “De illusie dat de Nederlander wit is wordt met deze uitspraak in stand gehouden en verdachtmakingen op basis van huidskleur worden geaccepteerd.” Het bevestigt het stigma dat mensen met een niet-witte huidskleur niet in Nederland thuishoren, waardoor zij zich volgens Bamenga niet welkom en geaccepteerd voelen. “De niet-witte Nederlander staat bij aankomst in Nederland al met één-nul achter en moet zich bij binnenkomst eerst bewijzen.”

Mensenrechtenadvocaat Jelle Klaas was vanaf het begin betrokken bij de zaak. “De uitspraak van het Hof is op meerdere vlakken historisch. Niet eerder lag er zó’n kraakheldere uitspraak, niet alleen over etnisch profileren, maar ook over de impact daarvan op mensen die niet wit zijn en op de samenleving als geheel.” De eerdere uitspraak van de rechtbank noemt Klaas ‘heftig’. “Dat hadden we niet verwacht. Er werd gewoon gezegd dat het wél mocht (etnisch profileren door de marechaussee, red.) en dat hoe je eruitziet niet per se iets hoeft, maar wel iets kán zeggen over waar je vandaan komt en wat je verblijfsvergunning is. Terwijl je dat echt alleen kan zien als het mode is om met je paspoort op je voorhoofd te lopen.”

Amnesty Nederland-directeur Dagmar Oudshoorn zegt in het AD dat deze uitspraak veel verder gaat dan de Marechaussee. Het gaat volgens haar ook over etnisch profileren bij andere overheidsdiensten, zoals de politie, de IND en de Belastingdienst. ‘We gaan nu kijken hoe de overheid na deze uitspraak maatregelen gaat nemen om dat volledig uit te bannen.’ Maar de Nationale Politie liet al in NRC weten het beleid niet te herzien. ‘Selectiecriteria zoals die door de marechaussee gehanteerd werden, hebben wij niet meer in onze systemen staan. Ras of etniciteit is nooit een selectiecriterium bij controles.’

Het is een kwestie van doorzetten en volhouden, denkt hij. “De strijd voor gelijke behandeling is geen sprint, maar een marathon. Wil je die marathon uitlopen, dan zul je ergens moeten beginnen.”

Dit interview verscheen eerder op OneWorld.nl op 16 februari 2023.