Deze huisarts dicht de vaccinatiekloof door ongelijkheid aan te pakken

Bij Sana gingen meteen de alarmbellen af. Want deze ‘vaccinatiekloof’ komt nog eens boven op de al veel langer bestaande gezondheidskloof: in kwetsbare wijken, met relatief veel armoede, kampen meer mensen met bijvoorbeeld suikerziekte, longziekten, hart- en vaatziekten en psychosociale problematiek. Die slechtere leefomstandigheden eisen in de coronacrisis hun tol: internationale studies tonen aan dat in Engeland, de kans om aan Covid-19 te overlijden twee keer zo groot is in een achterstandswijk als in een welvarende wijk.

Inmiddels is de vaccinatiegraad in Delfshaven gestegen naar zeker 60 procent, zegt Sana. “Dat is nog steeds niet zo hoog als we zouden willen, maar het gaat vooruit. Ik zie steeds vaker dat eerst één iemand zich laat vaccineren, en als er dan niets aan de hand blijkt, de volgende keer de echtgenoot meekomt. Daarna komen er twee tantes, uiteindelijk de opa.”

Met afkomst heeft die gezondheidskloof niet veel te maken, benadrukt Sana. “Uit alle onderzoeken blijkt dat de gezondheidskloof vooral te maken heeft met sociaaleconomische status. Er zijn ook kwetsbare wijken waar bijna alleen maar witte mensen wonen, en daar zie je hetzelfde patroon.” Datzelfde geldt voor de vaccinatiekloof. Dat de vaccinatiegraad onder mensen met een migratieachtergrond relatief laag is, komt onder andere doordat onder die groep meer armoede en laaggeletterdheid voorkomt. “Armoede, arbeidsdiscriminatie, sociale problemen – het leidt allemaal tot stress, en dat heeft directe gezondheidseffecten. Gezondheid hangt samen met sociale ongelijkheid, het wordt tijd dat ook de overheid dat gaat erkennen.”

Wat het vertrouwen ook geen goed deed: het tijdelijk stopzetten van het gebruik van het AstraZeneca-vaccin, vanwege de ernstige (maar zeer zeldzame) bijwerkingen. Sana: “In welvarende wijken bleef de vaccinatiebereidheid min of meer hetzelfde. Mensen begrepen dat het risico niet zo groot is. Maar in onder andere Delfshaven creëerde het nieuws over de stopzetting zoveel angst, dat veel mensen helemaal besloten af te zien van een prik. Hoe minder je begrijpt van de risico’s van het virus, hoe meer je keuzes zal maken op basis van angst.”

Het gevolg: er werden informatiefolders geprint en bij huisartsenpraktijken uitgedeeld, in twaalf verschillende talen. Een goed begin, vond Sana. “Maar daarmee ben je er nog niet. Je moet informatie ook begrijpelijk maken voor mensen die analfabeet of laaggeletterd zijn, of mensen met een verstandelijke beperking.”

Dat bewustzijn groeit onder politici, zegt Sana: Hugo de Jonge is hoogstpersoonlijk langsgekomen in Delfshaven en veel gemeenten sturen mensen de wijk in om de vaccinatiebereidheid te verhogen. Maar het had eerder gekund, vindt hij. “Hopelijk is dit een les voor de volgende gezondheidscrisis: neem kwetsbare groepen metéén mee. En erken dat de gezondheidsproblemen in sociale wijken vragen om structurele oplossingen voor ongelijkheid en armoede.”

Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl op 3 augustus 2021.