Samuel Tekeste van Nieuwlanders is een van de initiatiefnemers van de coronahelpdesk. Beeld: Asmeret Tekle

Citroen helpt tegen corona, lezen nieuwkomers

Meer dan honderdduizend nieuwkomers die geen Nederlands spreken, krijgen nauwelijks iets mee van de coronamaatregelen. Ze vormen een risico voor zichzelf en anderen. De Corona Helpdesk voor Statushouders werpt hun een telefonische reddingsboei toe.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
In de eerste twee dagen werden ze naar eigen schatting al ruim honderd keer gebeld: de vrijwilligers van de Corona Helpdesk Statushouders, een telefonische helpdesk waar mensen te woord kunnen worden gestaan in het Arabisch en Tigrinya (Eritrea’s grootste taal). De gesprekken geven een schrijnend inkijkje in de situatie van een grote en diverse groep Nederlanders die zich verloren en vergeten voelen in deze crisis.

Een Syrische man had alle coronaverschijnselen, maar sprak geen Nederlands dus kon zijn huisarts niet bellen

Een van de eerste bellers was een alleenstaande Syrische man die alle symptomen van covid-19 vertoonde, maar geen Nederlands spreekt en dus zijn huisarts niet kan bellen. Een jonge zwangere vrouw uit Eritrea, die vanwege de coronadrukte niet in het ziekenhuis mag bevallen. Zij is in paniek en weet niet wat te doen.

Het is een greep uit de verhalen die de 44-jarige Samuel Tekeste, mede-initiatiefnemer van de Coronahelpdesk, kan oplepelen. Hij ziet dat de gebrekkige communicatie mensen in gevaar brengt. Tekeste denkt dan aan de groep orthodoxe christenen uit Eritrea die samenkwamen in een park in Nijmegen om tegen corona te bidden. “Zij houden dan geen anderhalve meter afstand van elkaar. Ze zijn niet goed geïnformeerd over de voorzorgsmaatregelen en hebben daardoor de ernst van de situatie niet door.”

De Corona Helpdesk voor Statushouders is een initiatief van de organisaties die samen het Corona Actiecomité Statushouders (CAS) vormen: Stichting Nieuwlander, Stichting Lemat, Syrische Vrijwilligers Nederland, Cultuur in Harmonie, Syrisch Kurdisch Informatiepunt, Hello Breda, Centering Pregnancy.

De Corona Helpdesk voor Statushouders is op werkdagen beschikbaar van 14.00 tot 16.00 op het landelijk bereikbare telefoonnummer 085-5808800.

Op WhatsApp lezen zij dat je citroen moet drinken tegen corona, of de temperatuur in je huiskamer moet opschroeven

De nood aan informatie is groot, ziet Tekeste. Het merendeel van de doelgroep van de helpdesk haalt zijn informatie nu uit WhatsApp-berichten van familie en vrienden. Maar op WhatsApp zingt veel nepnieuws rond. Tekeste: “Wie de Nederlandse taal niet spreekt, kan moeilijker aan fact checking doen. Op WhatsApp lezen zij dat je citroen moet drinken tegen corona, of de temperatuur in je huiskamer moet opschroeven om het virus te verslaan. Dat nieuws ging als een lopend vuurtje rond, maar bleek een slimme manier om views voor een filmpje op YouTube te genereren. De helpdesk wil dit soort nepnieuws tegengaan door zelf betrouwbare, praktische informatie te geven die makkelijk te delen is via WhatsApp.” Hierbij volgen ze de richtlijnen van het RIVM.

De taal van de huisarts

Als jongetje kwam Tekeste van Eritrea naar Nederland. Nu heeft hij zijn eigen organisatie, Nieuwlander, die nieuwkomers begeleidt en dienstverleners traint in het zelfredzaam maken van nieuwkomers. Toen de overheid bekendmaakte dat dienstverleners niet meer in persoonlijk contact mogen komen met de grote groep nieuwkomers, sloeg de schrik Tekeste om het hart.

“Veel nieuwkomers zijn afhankelijk van een Nederlandstalige buddy of vrijwilliger, iemand die hen wegwijs maakt in het web van Nederlandse organisaties en instanties. Ik begrijp natuurlijk de gedachte achter de maatregel, maar er is niet nagedacht over de gevolgen voor deze kwetsbare groep. De meerderheid is digitaal analfabeet en niemand spreekt Nederlands. Er zijn een handjevol initiatieven om hen te bereiken, waaronder de informatiefolders van Pharos die in verschillende talen beschikbaar zijn, maar een grote meerderheid krijgt nog nauwelijks iets mee van de coronamaatregelen.”

De vrijwilligers van de Corona Helpdesk Statushouders hebben beperkte middelen, maar veel motivatie en improvisatievermogen

Taal vormt de grootste barrière, die door inkomensongelijkheid nog eens wordt vergroot. “In Nederland is ooit besloten dat huisartsen geen tolken vergoed krijgen. Het betekent dat onze doelgroep niet met de huisarts kan communiceren.” Tekeste benadrukt dat de doelgroep van de helpdesk leeft op een sociaal minimum, dat neerkomt op 40 à 50 euro per week. Voor ongedocumenteerden en daklozen ligt dit nog lager. Deze groep mist nu belangrijke informatie over corona. Daarom is besloten dat de helpdesk geen extra belkosten in rekening brengt.

https://www.facebook.com/watch/?v=833584443827349

Bron: www.facebook.com
Elk telefoontje kost de vrijwilligers dus geld. De helpdesk is namelijk volledig opgezet met geld uit eigen zak. Er was bijvoorbeeld een telefoonlijn nodig waarop alle medewerkers vanuit huis kunnen inloggen, maar ook instructiefilmpjes en voorlichtingsmateriaal. Inmiddels hebben ze bijna vijfduizend euro in het project gestoken. De vrijwilligers hebben beperkte middelen, maar veel motivatie en improvisatievermogen. “Wij zijn wel gewend om van niets iets uit de grond te stampen!”, lacht Tekeste, doelend op de gedeelde migratieachtergrond.

Dankzij hun migratie- en hulpverlenersachtergrond kunnen de vrijwilligers de bellers advies en informatie geven: zij spreken zowel de taal van de hulpvragers als die van de huisarts. De Syrische man met coronasymptomen kreeg het advies thuis te blijven terwijl de vrijwilligers van de helpdesk zijn huisarts belden. Zo kwam er alsnog hulp op gang. De zwangere Eritrese vrouw kon gerustgesteld worden door een verloskundige van de organisatie Centering Pregnancy, die met de helpdesk samenwerkt.

Er belden mensen naar de helpdesk omdat de huur moet worden betaald maar zij met nul euro en een lege koelkast zitten

De vragen die op de hulplijn binnenkomen zijn heel divers. Naast zorgen over de eigen gezondheid en die van familieleden, leven er onder de doelgroep veel onzekerheden over het inkomen. Velen zitten in de bijstand of hebben een flexcontract. Sommigen dreigen op straat te komen staan. Nu de gemeenteloketten dicht zijn, kunnen zij met vragen nergens heen, want de taalbarrière maakt de sprong naar digitaal hulp zoeken voor hen (nog) te groot. Er zijn al mensen die de helpdesk belden omdat de huur moet worden betaald maar zij met nul euro en een lege koelkast zitten. Zij hebben geen idee wat hun mogelijkheden zijn. Tekeste: “Normaal gesproken gidst een vrijwilliger van Vluchtelingenwerk mensen door de digitale snelweg, om bijvoorbeeld een ww-aanvraag te doen. Dat kan nu niet meer.”

Naast essentiële gezondheids- en inkomensinformatie krijgt de helpdesk veel vragen over thuisonderwijs. Met een goedkope smartphone en een verouderd besturingssysteem krijg je geen toegang tot de meeste digitale leeromgevingen. Het gevolg is dat een grote groep kinderen met een leerachterstand op dit moment dagen achtereen niets anders doen dan naar de televisie staren. Ouders willen wel helpen met huiswerk, maar weten niet hoe. De vrijwilligers van de helpdesk zijn daarom ook druk met het maken van educatieve spelletjes om via YouTube te verspreiden, hopelijk al vanaf de tweede week van april.

Gemeentes komen niet meer achter de voordeur

Ook gemeenten lopen tegen de door corona zichtbaar gemaakte taalbarrière aan. Monique de Bos, beleidsadviseur statushouders bij de gemeente Dordrecht, probeert deze samen met haar collega’s te overbruggen. “Hoe communiceer je met mensen die niet naar het NOS Journaal kijken? Voor deze groep mensen is het extra lastig om met een hulpvraag te komen. Overigens speelt dit ook in de communicatie met Nederlandstalige laaggeletterde burgers.”

Hoe communiceer je met mensen die niet naar het NOS Journaal kijken?

Het antwoord schuilt deels in het aanspreken van de juiste personen, denkt De Bos. “Ik denk dat we binnen de gemeenschappen op zoek moeten naar invloedrijke mensen; steunpilaren die anderen op de hoogte houden van de laatste ontwikkelingen en helpen als ze met een vraag zitten. En waar mogelijk andere talen inzetten.”

Het sluiten van de scholen en de opvang voor nul- tot vierjarigen leverde een probleem van een heel andere orde op. “We zien dat Eritrese ouders weinig of niet met hun kinderen spelen. Dat hebben ze zelf nooit geleerd. Ideeën delen via sociale media en WhatsApp kan daarin helpen. Pedagogisch medewerkers maken nu bijvoorbeeld korte instructiefilmpjes voor ouders. Een ander idee is om thuis spelmateriaal te laten bezorgen. Onze speelotheek is hier al mee bezig.”

Mensen zitten nu heel dicht op elkaar, soms in een kleine ruimte. Dat kan misgaan

Dat het moeilijk is om mensen te helpen zodra de voordeur sluit, ziet ook een medewerker van de sociale wijkteams in de provincie Zuid-Holland (die voor dit artikel anoniem wil blijven). “Mensen zitten nu heel dicht op elkaar, soms in een kleine ruimte. Dat kan misgaan. Huiselijk geweld gaat bijvoorbeeld toenemen, dat weten wij nu al. Wij vragen ons voortdurend af wat we daartegen kunnen doen. Gaan mensen zelf bellen?”

Contact houden wordt met de dag moeilijker. “De gezinnen met moeilijkheden zijn juist de gezinnen waar we normaal één op één-contact mee hebben. Dat vervalt nu.” Net als de vrijwilligers van de coronahelpdesk ziet de dienstmedewerker dat WhatsApp vooralsnog het beste communicatiemiddel is. “Vanuit de sociale wijkteams gaan wij langs als we een probleem signaleren of als mensen contact met ons zoeken. Door dat contact continu aan te bieden, hopen we dat mensen in penibele situaties van zich laten horen.”

Vanuit niets beginnen

Het viel niet mee, een helpdesk opzetten in deze uitzonderlijke tijden. Vanwege de overheidsadviezen en de maatregelen moesten Tekeste en zijn mede-initiatiefnemers ieder vanuit eigen huis te werk gaan, naast de eigen baan en omgeven door familie.

Maatschappelijke organisaties en gemeenten moeten wakker worden en actie ondernemen

Maatschappelijke organisaties en gemeenten moeten wakker worden en actie ondernemen, zegt Tekeste. “Ze mogen onze helpdesk versterken, zelfs overnemen. Er is behoefte aan hulp. Wij doen dit uit eigen initiatief, ieder vanuit huis, het is improviseren geblazen. Maar deze doelgroep mag niet vergeten worden. We hebben een diverse samenleving, en we kunnen bepaalde groepen niet negeren en hopen dat een probleem weggaat of zichzelf wel oplost. Dat is voor iedereen in Nederland gevaarlijk.”

Bron: vimeo.com
We leven in onzekere tijden door het coronavirus. Er is behoefte aan betrouwbare informatie én verdieping. We hopen dat je dit bij ons vindt en wil bijdragen aan onze onafhankelijke journalistiek.

Dit kan je doen door te doneren of je te abonneren op ons magazine. Alvast bedankt!

‘Waarom hadden we vóór corona geen aandacht voor kindermishandeling?’

#Coronahulp genoeg, maar weten ouderen die te vinden?

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons