De voorkeursstem als reddingsvest voor vrouwen in de Tweede Kamer

Bij de verkiezingen werd ons gevraagd om op een vrouw te stemmen. Initiatieven als Kies een vrouw en Stem op een vrouw, hebben zich ingezet om dit voor elkaar te krijgen. Ze legden uit dat het weinig zin heeft om – zoals meestal gebeurt – op de eerste vrouw van een partij te stemmen: juist die vrouw is bijna zeker van haar zetel. Beter was het, zo adviseerden beide initiatieven, te stemmen op de eerste vrouw die, afgaande op de peilingen, de boot net dreigde te missen. Wat was het resultaat van deze inspanningen? Hebben kiezers inderdaad strategisch op vrouwen gestemd en wat heeft ons dit opgeleverd?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
 

Dat de man-vrouw-verhouding bij de kandidaat-Kamerleden nogal scheef is, is duidelijk: er stonden 96 mannen op de lijst, naast 54 vrouwen. Maar het was vroeger nog erger: in 2006 was slechts 30% van de kandidaten vrouw, terwijl dat nu 35% was. Desondanks neemt het uiteindelijke aantal vrouwen in de Kamer niet toe. Na het historisch hoge aantal vrouwen in 2010 van 64 (nog niet eens de helft van het totaal aantal Kamerleden), blijkt hun aantal in de kamer juist af te nemen.

De mannen staan hoog op de kieslijsten

Wellicht heeft de plaats van vrouwen op de lijst daar iets mee te maken. Als we kijken naar het aantal vrouwen op de eerste twintig plaatsen van de lijst, dan zijn vrouwen alleen bij de Partij van de Arbeid en de Partij van de Dieren gelijk dan wel oververtegenwoordigd. Bovenaan de kieslijsten staan meer mannen dan vrouwen. Strategisch stemmen is dus blijkbaar hard nodig.

Er is strategisch gestemd!

Om vrouwen met voorkeursstemmen de Kamer in te krijgen, moet je stemmen op kandidaten die gegeven de peilingen net buiten de boot zouden vallen. D66 had gemiddeld 18 zetels in de peilingen. De vrouwen op plaats 18 en 20 (maar ook op plaats 6, 13 en 14) kregen duidelijk meer stemmen dan hun positie op de lijst deed verwachten. Van Eijs en Diertens haalden zelfs de voorkeurdrempel. Als D66 op de gepeilde 18 zetels was uitgekomen, (in plaats van de huidige 19 zetels), dan was Diertens alsnog via voorkeursstemmen in de Tweede Kamer gekomen.

Ook GroenLinks-stemmers hebben de gepromote strategie gevolgd. Isabelle Diks (plaats 19 op de lijst) is zelfs met voorkeursstemmen in de Kamer gekomen! Omdat GroenLinks in totaal 14 zetels won, kreeg Lisa Westerveld (plaats 14) een Kamerzetel; maar ook als GroenLinks minder dan de gepeilde 17 zetels had gekregen, zou Westerveld dankzij het strategisch stemgedrag een zetel hebben veroverd. Naast Diks zijn ook Lilianne Ploumen en Maurits von Martels via voorkeursstemmen de kiesdrempel over geholpen.

Bij de VVD werd overigens amper strategisch gestemd. Wel kreeg de eerste vrouw op de lijst na de voorspelde 26 zetels behoorlijk wat voorkeursstemmen: Nijkerken-de Haan behaalde bijna de voorkeurssdrempel. Gelukkig komt zij alsnog in de Kamer, doordat de VVD meer zetels haalde dan gepeild.

Dat is winst: twee extra vrouwen in de Kamer door onze voorkeurstemmen! Al blijkt nu dat zelfs de vrouwen die comfortabel op plaats twee stonden, alsnog niet mee mogen naar de formatiebesprekingen: zeven heren én Cathelijne Buitenweg zaten vorige week aan tafel voor VVD, CDA, D66 en GroenLinks. Toeval bestaat natuurlijk ook in de statistiek, maar het lijkt erop dat GroenLinks als enige de plaats bij de daad voegt.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons