Wereldwijd staan bedrijven en organisaties in de rij om zich solidair te tonen met Black Lives Matter, en telkens kaatsen critici en activisten de bal terug met een oproep: voeg de daad bij het woord, anders is antiracisme niet meer dan een marketingtruc. Ook in Nederland lieten veel organisaties, van multinationals en sociale ondernemingen tot universiteiten en musea, een statement tegen racisme uitgaan.
“Unilever claimt solidariteit op Instagram, maar verdient geld aan huidbleekmiddelen
Unilever
https://www.instagram.com/p/CA_Ph89HIWn/
“Een lichte huid zou mooier zijn en op een hogere status duiden
Unilevers reactie: de naam van ‘Fair & Lovely’ zal veranderen naar ‘Glow & Lovely’; termen zoals ‘wit’ en ‘licht’ worden uit de reclames geschrapt. Op de vraag waarom het product niet uit de schappen wordt gehaald, houdt een woordvoerder van Unilever het bij het officiële statement: Fair & Lovely is niet bedoeld als huidbleekmiddel maar als crème ‘die de huid doet stralen’; het bevat geen bleek of kwik. Het nieuwe middel, en de bijbehorende reclames, moet een ‘inclusiever’ schoonheidsideaal promoten en zo het antiracismestatement gewicht geven. Maar activisten zijn niet onder de indruk: een andere naam zou geen recht doen aan de mentale schade van colorisme; bovendien bevat het middel niet-schadelijke stoffen die de huid wel degelijk lichter doen lijken.
In het statement zegt Unilever ook dat het ‘harder haar best zal doen voor diversiteit onder de werknemers’ te zorgen. Het jaarverslag wekt de indruk dat dit al langer een prioriteit is; ‘Becoming a truly diverse and inclusive organization is a priority for us,’ zegt dat. In de praktijk richt Unilever zich vooral op gendergelijkheid – de helft van de managementposities wordt bekleed door vrouwen.
“Unilever richt zich vooral op gendergelijkheid. Antiracisme komt niet terug in het jaarverslag
Vooral grote bedrijven haalden zich in de VS met hun statements de woede van activisten en mensen van kleur op de hals. Zo ook de online mediabedrijven die hun steun uitspraken voor Black Lives Matter: YouTube, Twitter en Facebook doneerden miljoenen dollars aan antiracistische organisaties. Maar volgens critici weegt dat niet op tegen de rol die ze zélf spelen in de verspreiding van racistisch gedachtegoed. Om die reden is op 1 juli de Stop Hate for Profit-campagne van start gegaan: een initiatief van verschillende Amerikaanse ngo’s die bedrijven oproepen om gedurende de maand juli niet te adverteren op Facebook. Honderden bedrijven doen al mee; deze maand wordt Facebook geacht het beleid rondom haatzaaien en desinformatie aan te scherpen.
Ook de Pull up or Shut up–campagne eist meer dan woorden. Dit initiatief van Sharon Cuter, oprichter van modemerk Uoama Beauty, richt zich op cosmeticabedrijven. Bijvoorbeeld op L’Oréal, dat steun voor antiracisme uitsprak terwijl Munroe Bergdorf, een trans vrouw van kleur en model van L’Oréal, in 2017 nog werd ontslagen vanwege een social-mediapost over racisme. Cuter roept cosmeticabedrijven op om bekend te maken hoeveel zwarte mensen er voor hen werken – openheid is de eerste stap richting verandering, zegt zij. Honderden bedrijven gaven gehoor aan haar oproep, en het initiatief inspireerde Cuters volgers om ook andere bedrijven op te roepen hun cijfers te delen.
Gillette (Procter & Gamble)
“In het jaarverslag van Procter & Gamble valt niet één keer het woord discriminatie
In het jaarverslag van P&G valt niet één keer het woord discriminatie, maar wordt wel in corporate termen gesproken over ‘Diversiteit en Inclusie’: het bedrijf geeft diversiteitstrainingen en investeert in andere bedrijven die worden gerund door vrouwen of minderheden. Ze hosten zelfs hun eigen Diversity & Inclusion awards, bedoeld voor lokale P&G-teams die zich inzetten voor diversiteit. Maar uit onderzoek van Harvard Business Review is al eerder gebleken dat zulke programma’s en trainingen in de praktijk weinig uithalen.
“P&G heeft nauwelijks leidinggevenden van kleur
Overigens heeft ook P&G, net als Unilever, huidbleekmiddelen in het assortiment, ondanks petities om hiermee te stoppen. Zowel tegen OneWorld als andere media geeft het bedrijf hier geen commentaar op.
Tony’s Chocolonely
“Tony's directeur spoot met graffiti een Tony’s chocoladereep en de tekst ‘Black Lives Matter’ op een gebouw
Als reactie zegt woordvoerder Maudi Admiraal: “Juist omdat we ons bewust zijn van het omstreden gevelbeeld boven de ingang van de Chocolate Bar, vonden we dat we dit moesten adresseren; het is een essentieel onderdeel van onze missie om bewustzijn te creëren, en dus ook over ons koloniale verleden en het verband met huidige ongelijkheid.”
“100 procent ‘slaafvrije chocolade’ ligt nog altijd niet in de schappen
Tony’s betaalt boeren wel meer dan de meeste afkopers in West-Afrika en investeert daarnaast in kwaliteit en productiviteit; daarnaast zijn alle bonen traceerbaar en de handel geeft de cacaoboeren zoveel mogelijk langetermijnzekerheid. Toch leeft 34 procent van de boeren in Ghana en 46 procent van de boeren in Ivoorkust met wie Tony’s zaken doet, nog altijd in armoede.
“Hoe kunnen nog zo veel boeren in armoede leven, terwijl Tony's Chocolonely flinke winst maakt?
En diversiteit binnen het bedrijf? Admiraal erkent dat het managementteam overwegend wit is. Zij zegt dat recente gebeurtenissen het bedrijf er nog bewuster van maken om dit aan te pakken. Zo is er een task force opgericht die ‘gaat kijken wat het voor Tony’s betekent om antiracistisch te zijn’.
Niet alleen bedrijven, ook universiteiten en hogescholen willen zich solidair met de antiracismebeweging tonen door statements uit te laten. Maar gebruiken ze hun invloed ook om ongelijkheid binnen de eigen organisatie aan te pakken? In elk geval één universiteit belooft van wel: de Vrije Universiteit in Amsterdam kwam niet alleen met een statement, maar ook met actiepunten.
De VU belooft om onder andere het eigen koloniale verleden te onderzoeken en nog meer in te zetten op onderzoek naar het slavernijverleden. Intern had de VU al een actief diversiteitsbeleid, waardoor 21 procent van de studenten een migratieachtergrond heeft. Dat garandeert nog niet dat discriminatie niet voorkomt: volgens recent onderzoek van de VU zelf, ervaren veel studenten met een migratieachtergrond alledaags racisme op de universiteit. Ook bleek slechts 1 procent van de wetenschappelijke staf een migratieachtergrond te hebben.
Een woordvoerder vertelt dat er wordt gezocht naar manieren om dit te verbeteren; de universiteit wil het bijvoorbeeld makkelijker maken om discriminatie te melden, en zoekt naar manieren om kansenongelijkheid in sollicitatieprocedures aan te pakken. Volgens de woordvoerder is de VU overigens een van de eerste Nederlandse universiteiten die deze thema’s onderzocht en op deze manier kleur bekent.
