Deze Palestijnse Nederlander klaagt Israëlische generaals aan

De Palestijnse Nederlander Ismail Ziada heeft een proces aangespannen tegen twee Israëlische generaals, vanwege hun betrokkenheid bij de bombardementen op het huis van Ziada’s familie tijdens de Israëlische aanvallen op de Gazastrook in 2014.

De aanklacht van Ziada is gericht tegen Benny Gantz, voormalig stafchef van het Israëlische leger, en de toenmalige luchtmachtchef Amir Eshel. Gantz heeft na beëindiging van zijn militaire loopbaan politieke ambities opgevat. Hij doet in april mee aan de algemene verkiezingen en gooit hoge ogen om premier Benjamin Netanyahu te verslaan.

Support the fundraiser for the #Ziada family campaign against war crimes in #Palestine
Please give what you can!https://t.co/4yWLycNOvg
Via @GazaWarCrime pic.twitter.com/UDByXrQzDV

— Carlos Latuff (@LatuffCartoons) 18 januari 2019

Ziada houdt Gantz en Eshel verantwoordelijk voor het besluit om het huis van zijn familie in het vluchtelingenkamp Bureij te bombarderen, op 20 juli 2014. De luchtaanval, waar zeven mensen bij omkwamen, legde het huis in puin. Ziada verloor zijn 70-jarige moeder Muftia Ziada, zijn broers Hamil, Yousef en Omar, zijn schoonzus Bayaan en zijn 12-jarige neefje Shabaan. Door de blokkade van Gaza door Israël kon hij niet uit Nederland overkomen om de begrafenis van zijn familieleden bij te wonen. In de aanklacht wordt een buurman van de familie Ziada aangehaald als ooggetuige. Er is te lezen hoe het beeld van het vernielde huis en de gehavende lichamen hem gechoqueerd hebben.

Ziada eist compensatie van ruim 535.000 euro voor de door hem geleden materiële en immateriële schade. De rechtszaak draait voor hem echter niet om persoonlijk gewin. Het verlies van zijn familieleden is niet in geld uit te drukken, vertelt hij. Het gaat hem om het aanpakken van de straffeloosheid waarmee het Israëlische leger oorlogsmisdaden begaat. Als zijn eis wordt ingewilligd zal hij het bedrag in een speciaal fonds voor Palestijnse slachtoffers van oorlogsmisdaden storten.

Ziada’s advocaten Liesbeth Zegveld en Lisa-Marie Komp van het Amsterdamse advocatenkantoor Prakken d’Oliveira dienden de aanklacht in maart 2018 in bij de Rechtbank in Den Haag. Daarin werden de Israëlische bevelhebbers gedagvaard om op 27 juni 2018 voor de rechter te verschijnen. Op het laatste moment benoemden de legerleiders een advocaat om hen te vertegenwoordigen. Zo vermeden ze dat de rechter een verstekvonnis in het voordeel van Ziada zou vellen.1

De aanval op het huis van de familie Ziada staat niet op zichzelf, blijkt uit een onafhankelijk onderzoek van de Mensenrechtenraad van de VN, dat uitwees dat Israël tijdens het zeven weken durende zomeroffensief van 2014 tegen Gaza duizenden luchtaanvallen heeft uitgevoerd, waaronder gerichte aanvallen op woningen en andere burgerdoelen. In totaal werden 2.251 Palestijnen gedood. Daaronder waren 1.462 burgers, van wie 551 kinderen. Meer dan 11.000 Palestijnen raakten gewond, vooral vrouwen en kinderen.

Uit het VN-onderzoek blijkt dat de door Israël aangerichte vernielingen en de vele dodelijke slachtoffers dikwijls neerkomen op oorlogsmisdaden. Het ‘kan een militaire tactiek zijn geweest die een breder beleid weerspiegelt, op zijn minst stilzwijgend goedgekeurd door besluitvormers in de regering van Israël’, zo stelt het rapport.

Volgens Israël was er een ‘actief commandocentrum’ van Hamas in het huis van de Ziada’s aanwezig. Een van de omgekomen broers was lid van Hamas. Maar, zo stelt advocaat Zegveld, je mag geen huis bombarderen als er zoveel burgers in aanwezig zijn. Als je dat willens en wetens doet, dan ‘heb je het over een oorlogsmisdaad’.

De reactie die de advocaten van de generaals eind november gaven, ging voorbij aan Ziada’s kernargument dat het bombarderen van het huis van de familie Ziada illegaal was, en een oorlogsmisdaad. De generaals claimen immuniteit en bestrijden dat een Nederlandse rechtbank jurisdictie heeft, en stellen dat Ziada gerechtigheid in Israël zou kunnen zoeken. Maar volgens Zegveld hebben Palestijnen daar geen toegang tot het recht. De rechtbanken ‘zijn feitelijk gesloten voor Palestijnen’, laat zij desgevraagd per e-mail weten.

Dit wordt onderschreven door een onderzoek door Palestijnse mensenrechtenorganisaties waaruit blijkt dat Israël weigert om beschuldigingen van oorlogsmisdaden en andere ernstige schendingen van het internationaal recht tijdens de aanvallen op Gaza serieus te onderzoeken. Ook Israëlische mensenrechtenorganisaties hebben geconcludeerd dat Israël niet bereid is door het leger begane misdaden tegen Palestijnen te onderzoeken.

De Nederlandse wet geeft rechtbanken universele rechtsmacht over genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden die elders worden gepleegd, wanneer een Nederlander geen recht kan halen in het land waar de misdaden zijn gepleegd. Door de Israëlische generaals aan te klagen vraagt Ziada de Nederlandse rechter om ‘het rechtsvacuüm te vullen en recht te doen’, stelt Zegveld. De eerste hoorzitting wordt verwacht in maart.

Ziada’s zaak heeft de aandacht van de Israëlische minister van Justitie Ayelet Shaked getrokken. Zij stelde in een interview met NRC het absurd te vinden dat hij de zaak bij een Nederlandse rechtbank aanhangig maakt. Volgens haar heeft Israël een van de beste rechtssystemen van de wereld.

Ziada en zijn advocaten zijn vastbesloten de twee generaals aansprakelijk te stellen voor het bombardement, maar ze bereiden zich voor op een lang en duur juridisch gevecht. Daarom is de in Amsterdam gevestigde Nuhanovic Foundation samen met anderen een crowdfunding-campagne gestart om de kosten te dekken.

De Nuhanovic Foundation steunt Ziada’s zaak omdat het belangrijk is dat burger-oorlogsslachtoffers ‘verhaal kunnen halen voor de schade die ze hebben geleden’, vertelt directeur Frederiek de Vlaming per e-mail. De stichting wil dat de Israëlische regering de verantwoordelijkheid voor haar misdaden erkent en ‘een vorm van compensatie voor slachtoffers’ biedt. “Het recht op verhaal is zinloos als slachtoffers geen toegang hebben tot de rechter en als er geen instelling of rechtbank is om hun eisen te horen.”

Terwijl Gantz en Eshel op ruime steun van Israël kunnen rekenen, is Ziada aangewezen op solidariteit. De steun die hij en zijn familie tot nu toe kregen van veel bekende en onbekende mensen is ‘gewoon overweldigend’, laat een woordvoerder van de familie weten. Het heeft hen ‘gesterkt in het besluit om deze strijd voor gerechtigheid voort te zetten’. Het gaat niet alleen om de dood van zijn familieleden, maar Ziada ziet deze rechtszaak als ‘onderdeel van een bredere strijd om verantwoordelijken voor oorlogsmisdaden in Gaza aansprakelijk te stellen’.