Klaar met Roald Dahl? Lees hún inclusieve kinderboeken

Auteur en illustrator Brian Elstak schreef met Tori eindelijk een eigentijds kinderboek voor álle kinderen, aldus zijn uitgeverij Das Mag. De aanname die daarachter zat (dat Nederlandse kinderboeken nu niet representatief zouden zijn voor alle kinderen) stuitte op veel weerstand binnen het kinderboekenvak. Elstak liet zich daar niet door tegenhouden, en maakte van Tori zelfs een trilogie. Elstak schreef en illustreerde meerdere succesvolle kinderboeken met Zwarte kinderen in de hoofdrol.

Brian Elstak, Tori (2017), met illustraties door Brian Elstak, uitgeverij Das Mag. Geschikt voor kinderen vanaf 9 jaar.

Het enige dierenverhaal dat Elstak illustreerde, maakte hij in samenwerking met mijn eigen uitgeverij, Wilde Haren. Dit boek is een spin-off van een succesvolle voorstelling van De Nationale Opera en Het Nationale Ballet getiteld ‘Hoe Anansi the stories of the world bevrijdde’. Anansi is een spin die voorkomt in veel verhalen in de orale traditie van West-Afrika. In Van Hintes boek is Anansi een hosselaar; hij kan van alles voor je regelen. Tigri is het machtigste dier van de jungle en bezit alle verhalen van de wereld. Anansi wil de verhalen van Tigri overnemen, maar Tigri verzint een list en laat Anansi allemaal onmogelijke klusjes uitvoeren. Anansi gaat in op de voorwaarden van Tigri. Die lijken onmogelijk te vervullen, maar met behulp van zijn vrouw Akuba gaat het Anansi misschien toch lukken.

Maarten van Hinte, Hoe Anansi de verhalen van de wereld bevrijdde (2021), met illustraties door Brian Elstak, uitgeverij Wilde Haren. Geschikt voor kinderen vanaf 8 jaar

Neske Beks is een voorvechter van inclusie in de literatuur. Haar laatste boek heet Echo, vernoemd naar het gedicht ‘Echoes’ van Audre Lorde. In het boek beschrijft ze in essays, speeches en brieven de verschillende Zwarte vrouwen die haar inspireren en die een verschil maken binnen de kunsten. Gelukkig laat ook de wereld van jeugdliteratuur haar niet ongeroerd. In 2020 verscheen haar kinderboek Sala en Monk, over de zoektocht van twee kinderen naar hun vader. Beks leerde haar eigen vader pas kennen toen ze al negen was.

Hoofdpersonen Sala en Monk zijn een tweeling van 13 jaar oud. Ze wonen met hun witte moeder, Kat, op het eiland Testerep, en hebben geen herinneringen aan hun vader. Thuis wordt niet over hem gepraat. Rond hun twaalfde ontdekken ze tijdens een spannende speurtocht een foto van hun moeder met een Zwarte man: hun onbekende vader Salomon. Sala en Monk gaan naar hem op zoek. Als ze hun vader Salomon in de verre grote stad ontmoeten, blijkt die dolgelukkig eindelijk zijn twee kinderen terug te zien. Hij plant zelfs een bezoek aan het eiland Testerep.

Neske Beks, Sala en Monk (2020), met illustraties door Hedy Tjin, uitgeverij Querido. Geschikt voor kinderen vanaf 10 jaar.

Schrijver Sadaf Soloukey deelt verschillende overeenkomsten met de hoofdpersoon uit haar boek Darya en de denkmachine. Ze hebben beiden een Iraanse achtergrond en zijn tweetalig opgevoed. Het kinderboek gaat over de werking van gezonde hersenen. Maar Soloukey, die behalve schrijver ook neurowetenschapper en arts-in-opleiding is, hoopt dat zorgprofessionals het boek ook kunnen gebruiken om kinderen meer te vertellen over hersenen en ziektes.

Hoofdpersoon Darya hoort van haar moeder, die hersendokter is, de vreemdste dingen over de hersenen, zoals dat hersenen een bijzondere denkmachine zijn die op een walnoot lijkt. Samen met Curio, de nieuwsgierigste walnoot ooit, verdwijnt Darya in een groot avontuur in de hersenen. Samen willen ze uitzoeken hoe deze denkmachine werkt. Onderweg komt ze elektriciteitskabels tegen, zeepaardjes, een paarse hemel en een stortregen aan hersenvocht. Ook leert ze wat er gebeurt als je tweetalig opgroeit.

Sadaf Soloukey, Darya en de denkmachine (2022), met illustraties van Shamisa Debroey, uitgeverij Rose Stories. Geschikt voor kinderen vanaf 7 jaar.

Een ander boek over gezondheid is het boek Lennox van schrijver Zindzi Zevenbergen in samenwerking met de eerder genoemde kunstenaars Hedy Tjin en Brian Elstak. De vader van de hoofdpersoon heeft sikkelcelziekte. Over deze ziekte bestaan verschillende misvattingen. Zo denken veel mensen dat Zwarte mensen van zichzelf meer kans zouden lopen op sikkelcelziekte, terwijl er een duidelijk verband bestaat tussen sikkelcelziekte en gebieden waarin de malariamug voorkomt. Logisch dat er meer Zwarte mensen in Afrika zijn. Ook wordt de ziekte afgedaan als ‘vies’. Binnen Nederland is de ziekte niet heel bekend, maar in de VS gebruikte Tupac de ziekte in 1996 al om iemand te dissen in een rap (‘Hit ’Em Up’).

Hoog tijd dat Zwarte mensen eens een eigentijds verhaal schrijven over de ziekte, vond Zevenbergen. Dat heeft ze fantastisch gedaan met een heldenverhaal van een antiheld genaamd Lennox, een jongen van elf die weet dat zijn vader zo nu en dan naar het ‘Onzichtbare Ziekenhuis’ moet. Op een dag vindt Lennox het gelukshangertje van zijn vader. De hanger heeft de vorm van een gouden sikkel. Lennox besluit dat hij de hanger wil teruggeven, maar daarvoor moet hij eerst dapper worden.

Zindzi Zevenbergen, Hedy Tjin & Brian Elstak, Lennox en de gouden sikkel (2021), uitgeverij De Harmonie. Geschikt voor kinderen vanaf 9 jaar.

Milouska Meulens1 debuteerde in 2021 met haar eerste kinderboek: Elin, dat haar uitgeverij omschreef als een ‘magisch debuut’. Tijdens het schrijven van het boek kon Meulens haar eigen gevoelens van schaamte en eenzaamheid goed verwerken.

Als op een doodgewone zaterdag de deurbel gaat bij de elfjarige Elin Salvador, verandert alles: haar vader vertrekt en haar moeder draait door. Elin raakt zelfs haar slaapkamer kwijt en zoekt haar toevlucht in het bos, waar ze ‘puinruimer’ Bobby ontmoet en haar klasgenoot Zhimo. Samen bedenken ze een plan om Elins leven op orde te krijgen, waarbij ze ongemerkt hulp krijgen van Elins schaduw, Sombra.

Vorig jaar publiceerde Meulens haar tweede kinderboek, Mondi, dat ook heel goed werd ontvangen.

Milouska Meulens, Elin (2021), met illustraties door Sioejeng Tsao, uitgeverij Volt. Geschikt voor kinderen vanaf 10 jaar.

Een auteur die ook goed haar eigen gevoelens kon verwerken door het schrijven van haar kinderboek, is Zarissa Windzak. Voor mijn uitgeverij Wilde Haren schreef zij het boek Liever niet. Dit prentenboek heeft een universele boodschap met een knipoog naar de Surinaamse cultuur. Windzak wil met het boek kinderen meegeven dat niet elke volwassenen een kus of een knuffel kan verwachten, als je daar zelf geen zin in hebt. Ze wilde altijd al een kinderboek schrijven. Nadat zij zelf kinderen kreeg, vond ze de inspiratie.

In Liever niet gaat hoofdpersoon Manoe mee naar de verjaardag van Oma. Dat is leuk en spannend, want er zijn heel veel mensen. Gelukkig gaan de papa en mama van Manoe ook mee. De feestgangers willen allemaal wel een kus en een knuffel van Manoe. Af en toe denkt Manoe ‘liever niet’! Dit zorgt voor grappige en spannende situaties.

Zarissa Windzak, Liever niet (2022), met illustraties door Simon Buijs, uitgeverij Wilde Haren. Geschikt voor kinderen vanaf 3 jaar.