Deze wereldfilms over vrouwen mag je niet missen

Sibel (25) is een rouwdouwer. Ze stampt op kaplaarzen het bos door, ontdoet zelfgeschoten vogels van ingewanden, werkt zich het schompes op het land en hecht gapende wonden als het moet. Er is vrijwel niets wat ze niet kan. Behalve praten. Nu hoeft dat geen probleem te zijn, want net als iedereen in haar bergdorp Kuşköy (Turkije) beheerst ze een fluittaal, waarmee men op grote afstand communiceert. Desondanks wordt ze gemeden en bespot; ze zou ongeluk brengen. De enigen die Sibel als mens behandelen, zijn haar vader, de burgemeester annex buurtwinkelhouder, en Narin, de andere ‘dorpsgek’.

Voordeel van het label ‘gehandicapte’, dat het dorp op haar heeft geplakt, is dat ze zich meer vrijheden kan veroorloven dan de andere vrouwen. Niemand kijkt ervan op dat ze als enige geen hoofddoek draagt en met haar vader mee op jacht gaat. Maar als Sibel té ver uit de pas loopt, komt dat haar duur te staan. Op een dag vindt Sibel een gewonde man in het bos. Hij heeft zo zijn eigen redenen om buiten de maatschappij te staan. Zullen deze twee verschoppelingen elkaar vooruithelpen, of juist verder naar beneden trekken? De fluittaal bestaat echt net als het dorp Kuşköy. Filmmakers Çağla Zencirci en Guillaume Giovanetti waren er diep van onder de indruk toen ze het dorp jaren geleden voor het eerst bezochten. Giovanetti: “De fluittaal is complex; ze kunnen er alles mee zeggen. Maar door gebruik van mobiele telefoons dreigt de taal te verdwijnen. Daarom wilden de inwoners van Kuşköy graag meewerken aan de film. Damla Sönmez (die Sibel speelt, red.) heeft de taal met behulp van een fluitleraar in twee jaar tijd geleerd.”

De film is fictief, maar wel gebaseerd op de verhalen van de inwoners van Kuşköy. “Toen we in 2017 gingen draaien, hadden we al veel tijd in het dorp doorgebracht”, vertelt Zencirci. “Bij het schrijven van het script vroegen we inwoners bijvoorbeeld hoe ze op een situatie zouden reageren, en gebruikten dat als inspiratie. Afgezien van de hoofdpersonen worden alle rollen gespeeld door mensen uit het dorp.”

Langzaam ontwikkelt de film zich niet alleen tot een kritische schets van een kleinburgerlijke dorpssamenleving, maar ook van de wereld buiten het dorp. Want Sibel is niet de enige die een label opgeplakt krijgt. “De gewonde man staat voor de onbekende vreemdeling”, zegt Giovanetti. “We proberen vaak een label op zo iemand te plakken, bijvoorbeeld ‘terrorist’. Maar dat labelen creëert angst. We zouden nieuwsgieriger moeten zijn. Misschien is de vreemde gewoon een mens.”

Sibel is een onheilspellend sprookje, vol dichte bossen waar weinig wordt gezegd en veel wordt verzwegen.

De Argentijnse komedie Re loca, gebaseerd op het Chileense origineel Sin filtro (zonder filter) uit 2016, gaat uit van het gedachte-experiment dat een introvert persoon van de ene op de andere dag alles eruit flapt wat normaal onuitgesproken blijft. Veertiger Pilar (de Uruguayaanse actrice Natalia Oreiro) heeft op het eerste gezicht haar leven op orde: getrouwd, goeie baan, mooi appartement. Toch bevindt ze zich voortdurend in situaties waarin ze de controle kwijtraakt, overstemd wordt en alles moet slikken wat anderen zeggen of doen.

En dan probeert ze het ook nog iedereen naar de zin te maken – tevergeefs natuurlijk. Herkenbaar? Zeker voor duizenden vrouwen in Argentinië, Chili, Mexico en Spanje, waar de film (of een van de remakes) een groot succes is.

Pilar wordt langzaamaan gek. Haar echtgenoot blijkt een even zelfingenomen als luie kunstschilder, die als bonus een hondsbrutale stiefzoon meebrengt. En haar baan bij een reclamebureau staat onder druk nu de nieuwe manager wil verjongen en een snotneuzerige influencer aanstelt die Pilar wel even komt uitleggen hoe de vork in de steel zit. Ook wordt het gas afgesloten, houdt haar bovenbuurman een meerdaagse houseparty en luisteren noch haar beste vriendin noch haar ongeïnteresseerde psychiater wanneer een zenuwinzinking nabij is. Maar als Pilar na een mysterieuze nachtelijke ontmoeting wakker wordt, zijn al haar filters plotseling verdwenen – en zegt ze iedereen precies waar het op staat.

Debuterend filmregisseur Martino Zaidelis komt uit de televisiewereld en dat is te merken aan de vlotte montage en lach-of-ik-schietdialogen. Het geheel slaat geregeld een melige weg in, maar de film stipt wel degelijk actuele issues aan. Het meedogenloze Argentijnse schoonheidsideaal bijvoorbeeld, waarin alleen ruimte is voor gladde huidjes en strakke lijven – tegen elke prijs – en waar vrouwen van boven de 40 eigenlijk wel kunnen inpakken. Waar vadsige mannen hun magere vrouwen ’s ochtends aan hun dieet herinneren. En dat is in de Argentijnse realiteit – waar geweld tegen vrouwen dagelijkse kost is – dan nog de onschuldigste uiting van ongelijkheid.

In Re loca zien we dat elke man min of meer gevangen zit in dit systeem, of het nu de taxichauffeur, elektricien, moderne man-met-knot, dj, psychiater, reclamejongen of kunstenaar is. Daarom is Re loca een oproep aan alle vrouwen om het heft in eigen hand te nemen, niet meer over zich heen te laten lopen en eens helemaal door te draaien.