Een systeem dat verwoestijnd land in Kenia op natuurlijke wijze van voldoende water zou voorzien. Dat had Westerveld met zijn project de ‘Hydrological Corridor’ voor ogen. Vergroening op strategische plekken in een strook van 20.000 vierkante kilometer tussen Afrika’s hoogste berg de Kilimanjaro en de oceaan zou ervoor moeten zorgen dat water weer gelijkmatiger beschikbaar wordt voor natuur, wildreservaten en boeren.
Een recalcitrante man
De laatste 15 jaar van zijn leven besteedde Westerveld aan zijn enorme ‘kunstwerk’, dat in zijn ogen de wereld moest gaan veranderen. Reden genoeg voor documentairemaker Mariëtte Faber om het vast te leggen op camera. Een recalcitrante man die grootse plannen had om ontregelde weer- en watersystemen te herstellen. Dat beeld wil Faber schetsen in de documentaire ‘The man who wanted to change the world’. Vanaf 2012 volgde ze Westerveld in zijn missie. Twee jaar later kwam hij echter te overlijden en daarmee kwam ook de documentaire tot stilstand. Nu is Faber via crowdfunding hard op zoek naar financiële bijdrages om het laatste deel van het bijzondere verhaal op camera te voltooien.
Zijn idee
In de documentaire komt naast Westerveld ook de universitaire wereld aan het woord, zoals Fons Jaspers, medewerker aan de Universiteit van Wageningen op het gebied van water en klimaat. Wat Westerveld voor ogen had, is volgens hem eenvoudig. “Hij zag dat door de temperatuursverhoging als gevolg van klimaatverandering, de wolken het regenwater vanaf de Indische Oceaan veel langer vasthouden dan voorheen. Als het verzadigingspunt eenmaal bereikt wordt op weg naar de berghellingen van de Kilimanjaro, stort het water massaal naar beneden. Door een gebrek aan buffering veroorzaakt dit lokale watertekorten, erosie en overstromingen bovenstrooms in de natte tijd en weinig afvoer benedenstrooms in de droge tijd.”
Peter Westerveld loopt langs een gegraven geul in een droog gebied in Kenia. Foto: Mariëtte Faber
Westerveld ontwierp geulen (foto links) van 4 meter breed en 1 meter diep dwars op hellingen, die ervoor zorgen dat het afspoelende regenwater water wordt opgevangen. Hierdoor gaat het deels naar het grondwater en komt het deels beschikbaar voor gewassen, struiken en bomen. Deze vegetatie geeft koele en vochtige lucht af aan de atmosfeer, die daardoor weer meer gespreid en matiger uitregent. “Vervolgens betekent dat weer meer begroeiing op verschillende plekken en bomen en planten zorgen weer voor afkoeling in de atmosfeer en dan herhaalt de cyclus zich. Het is voor Westerveld dus een ‘win-win-win’-situatie met slechts simpele aanpassingen in het landschap.”
Wetenschappelijke hulp
De Universiteit van Wageningen heeft ruimte beschikbaar gesteld waar het hele plan van de ‘Hydrological Corridor’ in een kunstwerkvorm is opgesteld. Aan verschillende met stevig koperdraad verbonden bamboestokken, hangen onder en naast elkaar panelen met foto’s, tekeningen en gebiedskaarten over hoe de ‘Hydrological Corridor’ eruit moet komen te zien (zie foto).
Jaspers heeft ervoor gezorgd dat het werk na de dood van Westerveld hier terecht kwam. “Verder hebben we met een groep onderzoekers van de universiteit besloten om samen te gaan werken met de NAGA Foundation, een organisatie die wereldwijd verwoestijning tegengaat en het werk van Westerveld in de praktijk toepast. Just Digg It is daarvan een initief en is specifiek bij de projecten van de ‘Hydrological Corridor’ in Kenia betrokken. Wij kunnen met inzet van studenten een belangrijke rol spelen bij ondersteunend onderzoek en het monitoren van de te verwachten klimaatseffecten, de zogeheten ‘proof of the concept’. “
Veel weerstand
Volgens Jaspers gaat de documentaire vooral over een man die ondanks tegenstand zijn droom achterna jaagt. “Westerveld was niet iemand die een idee had en daarmee lang bleef rondlopen en het aan tafel met veel mensen ging bespreken. Hij was iemand die meteen de handen uit de mouwen stak en op zijn manier aan de slag ging. Bij het graven van de geulen vond hij bijvoorbeeld een graafmachine voldoende. Dan kreeg hij als commentaar van NGO’s dat het milieuvervuilend was en dat het veel beter zou zijn om het met de lokale bevolking te doen. Hij kreeg het verwijt te veel ‘top-down‘ te zijn. Maar eigenlijk viel dat best mee. Hij besprak altijd alle zaken met stamhoofden en kende het gebied op zijn duimpje aangezien hij er is geboren en getogen.”
“Het was niet zozeer zijn concept, maar vooral de manier van uitvoering die de wetenschappelijke wereld tegen de borst stuitte en weerstand opriep
Ook de botsing tussen de wetenschappelijke en artistieke wereld is goed te zien in de documentaire. “Het was niet zozeer zijn concept, maar met name hoe hij dit tot uitvoering wilde brengen. Westerveld was een kunstenaar die het op zijn manier wilde doen en had geen wetenschappelijke opleiding. Dat stuitte veel mensen vanuit de ontwikkelings- en wetenschapswereld tegen de borst. Om hulp te krijgen, moet je dingen aantonen en keer op keer testen. Hij had altijd haast met dingen en wilde meteen aan de slag. Meters maken, zoals hij dat noemde.”
Roepende in de woestijn
Lange tijd was Westerveld daardoor letterlijk en figuurlijk een roepende in de woestijn. Maar door ontmoetingen met mensen zoals Jaspers en de omarming van de uitdaging van de ‘Hydrologcal Corridor’ door de Universiteit van Wageningen, lijken wetenschap en kunst nu toch samen te komen. “Ik denk dat hij heel blij zou zijn dat zijn werk wordt voortgezet. Zolang het maar zijn concept volgt. Momenteel zijn er een paar projecten afgerond rond de Kilimanjaro. Het is nu zaak dat we projecten op verschillende locaties kunnen doorzetten. Daarbij is het belangrijk dat het ook echt 15 tot 20 jaar de tijd krijgt. Alleen dan kun je zien of het ook het bedoelde effect heeft. Als dat zo is kun je op andere plekken op de wereld gelijke concepten toepassen. Van Californië tot het Midden-Oosten.”
Op donderdag 13 oktober is de documentaire te zien bij HUMAN om 23.00 op NPO 2. Bekijk hieronder de trailer van ‘The man who wanted to change the world’.
