‘Alleen mensen van kleur zijn welkom in mijn welzijnspraktijk’

Op het grote raam van het pand van KABRA, in Amsterdam-Oost, staat met sierlijke letters ‘holistic health paradise’. KABRA is een welzijnspraktijk specifiek voor en door (lhbti+) mensen van kleur. Met het woord holistisch heeft oprichter van KABRA en shiatsutherapeut1 Sheila Chitanie (40) nog wat moeite. “Ik associeer het woord met de vele witte praktijken die het gebruiken. Daardoor verliest het de waarde die het voor mij heeft.”

Holistisch genezen gaat volgens Chitanie onder andere over je politieke bewustzijn en je fysieke en mentale welzijn, ‘maar doordat het woord gekaapt is door witheid omvat het niet altijd alle kruispunten van onderdrukking’. Het woord ‘paradise’ op het raam maakt daarentegen goed duidelijk wat KABRA wil zijn. “Heteronormativiteit en witheid houden we hier buiten de deur. Haast te mooi om waar te zijn. Net een paradijs.” Chitanie zet thee in de keuken van KABRA, die uitkijkt op de tuin die afgelopen zomer is opgeknapt door een groep vrijwilligers: klaar om in de lente te bloeien, als een paradijs.

Over haar ‘deurbeleid’ krijgt Chitanie vaak vragen en kritiek. Onlangs liep dat zelfs bijna uit de hand, toen ze een gratis ‘healing sound sessie’ organiseerde voor demonstranten van Kick Out Zwarte Piet (KOZP) die in november aanwezig waren in Staphorst, waar relschoppers (veelal in blackface) de bussen en auto’s van de demonstranten opwachtten, tegenhielden en onder andere met vuurwerk bekogelden. De sessie, waarbij de klanken en vibraties van verschillende klankschalen leiden tot diepe lichaamsontspanning, moest helpen de ervaring te verwerken.

KABRA deelde een oproep op Instagram, KOZP ook, en zo kwam die terecht bij ‘internettrollen’. Een paar dagen later zag Chitanie zich genoodzaakt haar bericht op Instagram te verwijderen vanwege de vele racistische reacties. Witte mensen riepen elkaar op naar de sessie te komen. “Ik wil volgers van KABRA niet blootstellen aan racisme, en ik had de ingegooide ruiten en vernielde auto’s bij een bijeenkomst van KOZP in 2019 in mijn achterhoofd. Er kwamen uiteindelijk twee mensen naar de sessie.” En geen relschoppers.

Door de recente ervaring vindt Chitanie het spannend om dit interview te houden. En dat ze steeds moet uitleggen waarom witte mensen bij KABRA niet welkom zijn, frustreert haar. “Dat deze plek enkel voor zwarte en bruine mensen is, werkt voor witte Nederlanders echt als een rode lap op een stier. ‘Ik zie geen kleur’, zeggen ze. Ze gaan voorbij aan hun eigen rol in de noodzaak van een veilige plek voor personen van kleur. Ik wil niet bezig zijn met het perspectief en de wensen van witte mensen – daar zijn álle andere ruimtes al voor.”

Toch laat Chitanie het zich voorzichtig vragen: hoe leg je het deurbeleid uit aan de mensen die het wel willen begrijpen? “Ruimte innemen in een situatie – laten zien dat jouw behoeftes, gevoelens en belangen ook gelden – is een privilege dat veel mensen van kleur niet hebben.” Dáárom is KABRA alleen voor mensen van kleur, hetero-cisman-vrij en uitgesproken lhbti+-vriendelijk, zegt Chitanie. KABRA wil een veilige haven zijn in een witte, heteronormatieve maatschappij.

Artikel gaat verder onder foto.

In 2018 rondde Chitanie de Zen Shiatsu Opleiding in Amsterdam af. Sindsdien is ze officieel shiatsu-therapeut. Haar scriptieonderzoek schreef ze over de impact van racisme op het lichaam. Ze keek naar hoe verschillende meridianen (energiebanen in het lichaam) tot uiting kwamen bij mensen van kleur die actief waren in de antiracismebeweging. Chitanie: “Door de onveilige omgevingen waarin ze zich continu in bevinden is de kern, de hartmeridiaan die verantwoordelijk is voor identiteitsvorming, onrustig. Alledaags racisme zorgt zo voor een sluipende aanslag op je identiteit.” Haar scriptie eindigde met de woorden van hoogleraar Philomena Essed: ‘Alledaags racisme raakt je in je hart en ziel.’

In het voorwoord schreef Chitanie over een racistische ervaring die ze zelf heeft gehad en een nare ervaring toen ze daar aangifte van wilde doen. Ze droeg haar scriptie op aan iedereen die te maken heeft met alledaags racisme. Haar (witte) begeleider noemde het voorwoord ‘boos’. Zogenoemde alternatieve geneeswijzen als shiatsu worden voornamelijk gedoceerd door witte mensen, vertelt Chitanie. Ze herinnert zich ook een gastdocent die de eetgewoonten van specifieke culturen afkeurde. Als voorbeeld noemde zij de Hindostaanse keuken waar Chitanie mee is opgegroeid.

Na haar opleiding kwam dus als vanzelf het idee om een praktijk op te richten waarbij ze kon werken met en vóór mensen van kleur, op een plek die ook voor haar als behandelaar veilig aanvoelt. Een ingrijpende gebeurtenis in 2019 gaf de doorslag. Haar tante werd op klaarlichte dag verkracht en vermoord door een onbekende man, en dat had een desastreuze invloed op haar familie. Het was nu of nooit besloot Chitanie: ze zette een crowdfunding op die in maart 2021 leidde tot de oprichting van KABRA. “Ik heb tientallen panden bezocht en kwam op de een of andere manier steeds weer terug bij deze plek, tegenover de laatste rustplaats van mijn tante. Het heeft zo moeten zijn.”

De naam Kabra (spreek uit: kà-brah) is een term uit de Afro-Surinaamse religie Winti2, die Chitanie van huis uit meekreeg als dochter van een Hindostaans-Surinaamse vader en Afro-Surinaamse moeder. Kabra betekent ‘voorouder’ – de eerste persoon in je bloedlijn die altijd met je is. “Mensen die naar KABRA komen voelen een verantwoordelijkheid vanuit hun voorouders. Ze hangen het idee aan dat we hier niet alleen voor onszelf zijn, dat we onze voorouders continu bij ons dragen en hen hierom moeten eren.”

Artikel gaat verder onder foto.

Iets meer dan een jaar later host en organiseert KABRA bijeenkomsten omtrent emotioneel en spiritueel welzijn, bijvoorbeeld over mentale gezondheid voor en door vluchtelingvrouwen en een ‘cacaoceremonie’. Twee à drie keer per maand vindt er een ‘sacred sound service’ plaats, afhankelijk van de maanstand op dat moment. De sessies zijn standaard uitverkocht. Ook verhuurt KABRA privéruimtes, bijvoorbeeld aan een schoonheidsspecialist die zich specialiseert in zwarte en bruine huid. In de andere ruimte werkt Chitanie zelf als shiatsutherapeut. Momenteel zijn er drie mensen die vast werken bij KABRA, met als laatste aanwinst een sensualiteits- en intimiteitscoach voor individuen en stellen.

En zo zijn er meer initiatieven die KABRA faciliteert, zoals Yoga For Black Babes, opgericht door Meron Taye (28) en Jaël Hofwijks (29). Om de week op zondag verzamelen zwarte vrouwen zich op aubergine-kleurige yogamatjes om een les te volgen van yogadocente Merete Richters (29). Natuurlijk licht schijnt uit het grote raam van de gemeenschappelijke ruimte in het pand, de klankschaal staat klaar en wierook is aangestoken. Na de les is er thee, worden pastelgroene dekens uitgedeeld en is er tijd voor gezelligheid en kwetsbaarheid. Deelnemer Anna Akyerè (32) vertelt hoe belangrijk een plek speciaal voor zwarte vrouwen voor haar is. “Ik heb al zo lang yoga willen doen maar de witte yoga-community weerhield me ervan. Hier krijg ik geen opmerkingen over mijn haar, maar heb ik gesprekken met andere zwarte vrouwen over waar zij hun haar laten vlechten. Daarnaast is het fijn om een plek als dit te steunen, waarbij je direct je eigen community steunt en niet een gegentrificeerde witte yogaschool.”

Docent Richters knikt instemmend: “Tijdens mijn training tot yogadocent was ik de enige zwarte vrouw. Ik kreeg het gevoel: deze plek is niet voor jou. Ik hoop zo dat meer zwarte vrouwen en vrouwen van kleur het vakgebied nu betreden, zodat we de norm worden, niet de uitzondering.” Dat is wat Chitanie voor ogen had: een veilige plek waar personen van kleur kwetsbaar kunnen zijn. Chitanie: “Ik heb met KABRA de lijntjes getekend, en nu kunnen mensen het met hun eigen potloden en stiften inkleuren. Hier kun je rustig ademhalen, en je schild laten zakken. KABRA is een plek om te helen.”