Waarom klimaatactivisme niet zonder lhbti+’ers kan

Aan die protesten neemt ook Queers4Climate NL deel, een groep activisten die de samenhang wil laten zien tussen de strijd tégen klimaatverandering en vóór lhbti+-rechten. Ze organiseerden bij de landelijke Klimaatstaking vorig jaar een ‘intersectioneel klimaatblok’, samen met de Fossil Free Feminists, en doen mee aan de Code ROOD-acties tegen Shell. Maar ze liepen ook mee met de Women’s March op 8 maart, met leuzen als ‘All oppression is connected’ en ‘Gender justice = climate justice’.

“In de eerste plaats willen we mensen laten weten dat er een queer, feministisch perspectief op klimaatverandering bestaat”, vertelt Queers4Climate-woordvoerder Max de Blank telefonisch. “De klimaatcrisis treft gemarginaliseerde groepen het hardst: lhbti+’ers, vrouwen, mensen van kleur. Verder willen we tot onze eigen gemeenschap spreken: tijdens Pride zijn steeds vaker grote bedrijven aanwezig die juist klimaatverandering veroorzaken. Mainstream lhbti+-organisaties spreken zich daar niet genoeg tegen uit.”

Hanneke van Houten, woordvoerder voor klimaatactiegroep Code ROOD en betrokken bij de organisatie van de Klimaatstaking, juicht toe dat er bij klimaatdemonstraties een blok van queer activisten meeloopt. “Onderdrukking van lhbti+’ers komt voort uit hetzelfde systeem dat ook klimaatverandering veroorzaakt. We hebben niet alleen een technische oplossing voor het klimaatprobleem nodig, we zijn er niet als we wat minder CO₂ uitstoten. Er zijn grotere veranderingen nodig, want het gaat om een systeemprobleem.”

Na de aardbeving in 2010 nam in Haïti het geweld tegen lhbti+’ers sterk toe, rapporteerde de ngo Outright Action International. Predikanten en buitenlandse evangelische hulpverleners predikten dat het gedrag van lhbti+’ers de oorzaak was van de natuurramp. In vluchtelingenkampen probeerden bi- en homoseksuele mannen zich een zo stereotiep mannelijk mogelijk voorkomen aan te meten, om intimidatie en geweld te voorkomen en toegang tot hulp te krijgen. En biseksuele en lesbische vrouwen werden in de kampen slachtoffer van ‘correctieve verkrachting’.

Todd stelt dat extreemrechts overal in Europa opkomt en vreest dat de klimaatcrisis olie op het vuur is. ‘In de jaren dertig had Berlijn een bloeiende queer-gemeenschap en werden er de eerste genderbevestigende operaties uitgevoerd.’ Met de economische crisis, en de mede daardoor ontstane opmars van het nazisme, ging dat verloren en kwamen ook homoseksuelen in concentratiekampen terecht. ‘Ik ben als homo doodsbang. Als we nu niet in actie komen tegen klimaatverandering, dreigt dat verleden terug te komen – en dat zal dan nog het minste van onze zorgen zijn.’

Zo fel zullen de grote milieu- en lhbti+-organisaties zich niet uitdrukken. Van Queers4Climate hoeft dat ook niet – lobbywerk en campagnes die bredere groepen aantrekken zijn ook nuttig – maar ze zouden wel inclusiever kunnen zijn en meer aandacht kunnen hebben voor initiatieven van onderop, vindt Selj Balamir. En vooral: zich beter bewust zijn van de relatie tussen verschillende vormen van onderdrukking en achterstelling en hoe die op elkaar inwerken.

De oorspronkelijke versie van dit stuk verscheen op 27 september 2019 op OneWorld.