“Omdat banken liever geen leningen aan vrouwen verstrekken, heb ik mijn huis verkocht”, vertelt Sarah Mohamed op kordate toon terwijl ze achter haar bureau plaatsneemt. Ze is ondernemer en modeontwerper uit Addis Abeba, die op deze manier haar ambitie bekostigt om zoveel mogelijk vrouwen onafhankelijkheid te bieden. “Helaas zijn veel Ethiopische mannen erg vrouwonvriendelijk”, stelt Mohamed.
Dat geldt niet voor de nieuwbakken premier Abiy Ahmed, die een frisse wind door de roestige Ethiopische politiek laat waaien. De progressieve veertiger heeft kort na zijn aanstelling begin 2018 een evenwichtig kabinet samengesteld, waarvan de helft vrouw is. Daar komt bij dat hij Sahle-Work Zewde als president heeft aangewezen. Alhoewel de functie van president een voornamelijk ceremoniële functie is, is haar aanstelling een grote stap voor Ethiopië: ze is de eerste vrouwelijke president van het Oost-Afrikaanse land en op dit moment de enige vrouw in haar functie op het continent.
Het land is volgens Ahmed toe aan structurele hervormingen. En het versterken van de positie van vrouwen is daarbij essentieel. Een ambitie die hij kracht bijzet met zijn inauguratiespeech: “Vrouwen hebben een grote rol gespeeld in de stabilisatie en vooruitgang van ons land. Hun rol in de geschiedenis is belangrijker dan die van het leger.” Een einde maken aan de achtergestelde positie van Ethiopische vrouwen is een streven van de progressieve regering. De realiteit is alleen momenteel nog minder dan rooskleurig.
Volgens Sarah Mohamed worden vrouwen nog steeds onderdrukt en tegengewerkt door hun mannelijke landgenoten. Iets waar zij zich vurig tegen verzet aan de hand van haar mode-instituut Next Design. Met haar ervaring in de modewereld wil ze zoveel mogelijk vrouwen zelfvoorzienend de wereld insturen. “Vrouwen moeten hun huis uit durven en zich niet afhankelijk voelen van hun man of partner.” Daarin voelt ze zich tot zekere hoogte gesterkt door de nieuwe regering. Zelf voegt ze de daad bij het woord door voor elke betalende student, één minderbedeelde vrouw gratis tot het instituut toe te laten. “Met onze laagdrempelige opleiding bieden we ook lager opgeleide vrouwen de kans op een eigen onderneming en een sterkere positie in de samenleving.”
Fré, sinds een jaar afgestudeerd als de beste uit haar klas, laat zien hoe ze een rok ontwerpt. “Sarah is een inspiratie voor mij en vele andere meisjes in de Ethiopische modewereld.” Volgens de jonge alumnus, die sinds kort haar eigen ontwerpen aan de man brengt, is het als vrouw lastig om een eigen onderneming te starten. “Daarom organiseert Sarah elke woensdag een inloopdag, om mij en mijn voormalige studiegenoten te helpen met onze vragen over het starten van een onderneming”, legt ze uit.
“Ethiopische vrouwen moeten het heft in eigen handen nemen
Mohamed benadrukt nogmaals dat Ethiopische vrouwen het heft in eigen handen moeten nemen om zo hun gelijkwaardige positie in de samenleving te veroveren. Want ondanks de progressieve regering verwacht ze niet dat dit in de – veel conservatievere – samenleving voldoende gaat veranderen voor de positie van vrouwen.
Op ruim tien uur rijden ten noorden van de Ethiopische hoofdstad ligt Gondar. De historische provinciestad ligt in een van de meest religieuze regio’s van het land. Hoewel Gondar zelf voornamelijk orthodoxe christenen huisvest, wonen er veel Ethiopische joden op het platteland rondom de stad. Paard en wagen rijden af en aan over de kinderkopjes, terwijl gesluierde vrouwen in het wit gekleed door de straten wandelen.
Tussen alle historische bezienswaardigheden en religieuze gebouwen, valt het eigentijdse bolwerk van The Four Sisters op: een bij toeristen geliefd restaurant met vrijwel alleen maar vrouwen in dienst. De naam verklapt het al. The Four Sisters wordt gerund door vier ambitieuze zussen die elkaar goed aanvullen met hun kennis en ervaring en daarmee een eigen restaurant begonnen.
Een van de zussen, Helen, is naast restauranteigenaar ook serveerster in een van de vele hotels in Gondar. Die ervaring komt goed van pas komt bij het opleiden van haar personeel. “We leiden bijna alleen maar vrouwen op tot serveerster, kok of gastvrouw”, legt ze uit. “Mannen voelen zich te trots voor horecawerk en vinden het een vrouwenaangelegenheid. Maar wij willen toch juist vrouwen opleiden zodat ze werkervaring opdoen. Na een paar jaar kunnen ze die ervaring zelf inzetten en doorgeven aan andere vrouwen in de regio.”
“Omdat we zo succesvol zijn hebben we het respect van de mannelijke stadsgenoten afgedwongen
De inwoners van Gondar hadden in eerste instantie weinig vertrouwen in de ambities van de vier zussen. Toch zijn ze nu een gevestigde naam en runnen ze naast het restaurant ook een koffiezaak en hotel. “Toen we onze krachten bundelden werden we raar aangekeken door familie en vrienden, maar omdat we zo succesvol zijn hebben we het respect van de mannelijke stadsgenoten afgedwongen.”
Tena, de oudste van de vier zussen, beaamt dat maar benadrukt dat dit de positie van de vrouwen in de regio vooralsnog niet verandert. “Ik werk nog steeds een aantal dagen per week op het politiebureau, waar ik me bezighoud met verkrachtingszaken en kindermishandeling. Op het platteland rondom Gondar worden dagelijks meisjes verkracht en veel van hen raken daardoor zwanger. Omdat ze de schaamte en de last van een kind als alleenstaande moeder niet kunnen dragen, laten ze hun baby achter in de stad.”
Een recente wisseling van de politieke macht heeft natuurlijk niet direct invloed op de positie van vrouwen. De weg naar gendergelijkheid is een lange en of de vooruitstrevende regering van Abiy Ahmed, ondanks de lovenswaardige voornemens, die gelijkheid snel tot stand kan brengen is nog maar de vraag. De toekomst is onbekend maar voorlopig heerst optimisme. Als het aan deze vrouwen ligt kunnen de ambities in ieder geval niet ver genoeg reiken.
