Vanaf vandaag ligt het lot van Harvey Weinstein in de handen van een twaalfkoppige jury. De zeven mannen en vijf vrouwen beslissen of de filmproducent zich schuldig heeft gemaakt aan verkrachting en seksueel misbruik van twee vrouwen in 2006 en 2013. De 67-jarige Weinstein zegt dat de seks met wederzijdse toestemming plaatsvond. Gelooft de jury hem, of de twee vrouwen die zeggen te zijn verkracht en seksueel geïntimideerd te zijn, iets waar inmiddels meer dan honderd andere vrouwen hem ook van beschuldigen?
De jury kan vandaag al met een besluit komen, maar vermoedelijk duurt dat langer. Na het besluit van de jury bepaalt de rechter de hoogte van de straf. Volgens NOS-correspondent Arjen van der Horst is de uitkomst van de rechtszaak ‘hoogst onvoorspelbaar‘ omdat de zaak zo complex is.
De kreet #MeToo heeft zich wijd verspreid: ‘een mietoetje doen’ is inmiddels een ingeburgerd grapje, en vrijwel elk groot medium heeft wel een of meerdere stukken gewijd aan alle ‘gevaren’ van de beweging: een heksenjacht, trial by media, verpreutsing, het opsluiten van vrouwen in de ‘slachtofferrol’. Maar waar staat de beweging nu eigenlijk echt voor? Vijf misverstanden over #MeToo.
1. #MeToo komt van Twitter en is begonnen bij actrice Alyssa Milano
Het gebruik van de hashtag om ervaringen met seksueel geweld te delen werd inderdaad online groot na een oproep van de Amerikaanse actrice Alyssa Milano. Nadat zij en andere actrices naar buiten kwamen met misbruikverhalen over de destijds machtige Amerikaanse filmproducent Harvey Weinstein, zette Alyssa Milano op Twitter aan tot het massaal delen van verhalen onder deze hashtag. Met succes.
Maar de kreet is niet bedacht door Milano: veel eerder muntte activiste en hulpverlener Tarana Burke in de Verenigde Staten de term in haar werk met overlevenden van seksueel geweld. Een 13-jarig meisje vertelde Burke dat ze seksueel was misbruikt. Burke schrok ervan en viel stil, maar bedacht later dat ze ‘ik ook’ had willen zeggen, om het meisje te steunen en te laten weten dat ze er niet alleen voor stond. Deze strategie noemt Burke ‘empowerment through empathy’. Milano erkende later dat de slogan niet van haar kwam.
Dit verwijt kennen we helaas niet alleen van de #MeToo-beweging. Wie aspecten van slachtofferschap benoemt (en in het bijzonder dat bepaalde groepen in de samenleving méér risico lopen op dat slachtofferschap) wordt al snel verweten diezelfde mensen ‘in de slachtofferrol te duwen’.
Het gevolg is dat mensen die seksueel misbruikt zijn zich hier niet publiekelijk over uit mogen spreken. Doen ze dat wel, dan verraden ze er zwakte en aandachtszoekerij mee. De mentaliteit is: eigen boontjes doppen, kin vooruit. Het verwijt van slachtofferschap werkt zo een zwijgcultuur in de hand, eentje die al lange tijd daders bevoordeelt.
“Het is de massale zichtbaarheid die #MeToo zo krachtig heeft gemaakt
3. #MeToo gooit intimidatie en verkrachting op één hoop, is daarmee onproductief en leidt tot een heksenjacht
Veel mensen vinden dat #MeToo te ver is gegaan. Ze zijn het er uiteraard mee eens dat verkrachting niet door de beugel kan, maar zien het kwaad niet in van onbedoeld ongewenste opmerkingen of aanrakingen. Natuurlijk verschillen die zaken van elkaar in ernst en impact, dat zal geen enkele #MeToo-aanjager ontkennen. Maar beide uitingen getuigen van een cultuur waarin vrouwen zich vaak onveilig voelen, en waarbij grensoverschrijding ten koste van vrouwen eerder norm dan uitzondering is.
Toen een veel oudere man, die mijn leidinggevende was bij een horeca-uitzendbaantje, me bij onze eerste ontmoeting traag van top tot teen bekeek en “zooo!” riep, daarna grapte dat hij “mij wel eens zou pakken”, en sporadisch aan mijn haar zat, vroeg ik me af: wat als we eens alleen in een kamer zijn? Het feit dat hij dit deed en zowel in functie als in leeftijd mijn meerdere was, gaf me een onveilig gevoel; een gevoel dat ik juist wegens zijn machtspositie niet met anderen durfde te delen. Hij hoefde daarvoor niet verder te gaan dan intimidatie.
“Cijfers tonen aan dat seksueel geweld met name door bekenden wordt gepleegd
4. #MeToo leidt tot verpreutsing
Hier waarschuwden onder andere Catherine Deneuve en andere Franse actrices voor in hun anti-#MeToo-brief: omdat mannen zich nu vaker afvragen wat ze wel en niet mogen doen, verpreutst de samenleving. Seksuele vrijheid zou door #MeToo afnemen. De Françaises verdedigden ‘het recht om lastig te vallen’.
Ik vraag me af voor wie die seksuele vrijheid zou afnemen. Slachtoffers van seksueel geweld zijn vaak niet meer seksueel vrij; na misbruik hebben ze vaak flink wat tijd en verwerking nodig om weer op een fijne manier seksueel actief te kunnen zijn. Grensoverschrijding voorkomen houdt daarmee seksuele vrijheid juist in stand. Alleen daders worden in hun bewegingsvrijheid beperkt. Maar is het zo erg om je af te moeten vragen of je grenzen overschrijdt? Hoeveel moeite is het om bij een ander te checken of je avances welkom zijn?
“Communicatie over wensen en grenzen maakt de weg juist vrij voor betere en fijnere seks
5. #MeToo is een Amerikaans Hollywood-probleem
Was het maar zo dat we de beweging klakkeloos uit de VS importeren, terwijl het probleem in Nederland niet bestaat. Volgens grootschalige Europese onderzoekscijfers uit 2014 is één op de tien vrouwen in Nederland ooit in haar leven verkracht; bijna de helft heeft ervaring met fysiek of seksueel geweld. Driekwart maakt seksuele intimidatie mee.
Dit is een structureel probleem in de Nederlandse samenleving, en of de beweging nu in de VS is begonnen of niet, ze heeft geholpen met het benoemen en bevechten van de problematiek hier. Zo heeft er een verdubbeling van de meldingen van seksueel geweld plaatsgevonden en zijn er op veel plekken vertrouwenspersonen en meldpunten bijgekomen. De geest is uit de fles, ondanks alle mythes die er over #MeToo bestaan.
Dit artikel verscheen eerder op OneWorld op 6 juni 2018.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
